Op zijn website Blik Op Film recenseert Jochem Engelen films. Hij kan daarbij een film ‘tot de schoenveters affikken’ en onderscheidt zich van anderen door zijn eigenzinnige keuze en kijk. Ongeveer 1300 filmliefhebbers volgen hem op Facebook en dat aantal groeit gestaag, aldus Engelen. Uiteindelijk wil hij er zijn brood mee verdienen.
door Joke Knoop
Een groot televisiescherm domineert de woonkamer van Jochem Engelen. Er is in het woonvertrek weinig dat hem daarvan kan afleiden. Geen franjes en frutsels, zelfs geen stapeltje papier op tafel of een verdwaald stofdraadje waar het oog op kan vallen. Als Jochem Engelen (1973) thuis in Tilburg naar films kijkt, dan is dat in opperste concentratie.
De favoriete scene van Jochem Engelen uit de film Jackie uit 2016, First Lady Jacqueline Kennedy gespeeld door Natalie Portman.
Onlangs was de film Carol zeven dagen zijn testbeeld, zegt Engelen. Hij zag de film zeven keer en hij is er lyrisch over. Citaten uit zijn recensie: ‘zalig duizelen’, ‘een expressie van fijn borduurwerk’. Thuis, aan tafel: “Een intimiderend goede film. Ik heb niks ontdekt wat beter kan. Het is een kunstwerk en echte kunst verveelt nooit.” Carol is in 2015 uitgebracht. Waarom pas ruim twee jaar na dato een recensie op zijn website? Hij schudt het hoofd: “Iedereen verklaarde me voor gek dat ik de film alsnog recenseerde. Maar ik laat me niet leiden door de waan van de dag. Het gebeurt vaker dat ik pas later kijk naar films die hot zijn geweest.”
Versnaperingen
Engelen kan ook vernietigend uithalen. ‘Melodramatisch gereutel’, ‘u geniet meer van de versnaperingen dan van de film’. Die woorden zijn besteed aan Geostorm, de film die hij in november in de bioscoop zag. “Die film heb ik tot de schoenveters afgefikt”, parafraseert hij Youp van ’t Hek. “Er worden heel slechte films gemaakt en dat is ontzettend jammer. Natuurlijk zet ik ook slechte films op de website. Het zou raar zijn als ik alleen prachtige films bespreek.”
Soms verandert hij ook van mening. In 2004 zag hij As it is in Heaven van Kay Pollak. “Ik viel in slaap. Acht jaar geleden zag ik de film opnieuw en ik was er kapot van. Superlatieven schieten te kort. Kennelijk was ik destijds nog niet toe aan deze film.” Engelen heeft zijn vernietigende oordeel vervangen door een juichende recensie.
Deze scene in de film Moonlight uit 2016 met André Holland en Trevante Rhodes behoort volgens Jochem Engelen tot de absolute toppers.
Blik Op Film kent een sterrensysteem: vijf sterren voor een topfilm, een ster voor een slechte film. Op de website staan nu honderddertig recensies van uiteenlopende filmgenres: drama, actie, animatie, horror, documentaires, sciencefiction, misdaad. Hij recenseert zowel recente films als klassiekers. “Mijn website kun je vergelijken met een boekhandel en een bibliotheek tegelijk. Bovendien probeer ik een groot publiek te bereiken door alle genres te recenseren.” Tegelijkertijd ziet Engelen de betrekkelijkheid in van zijn werk. “Mijn mening is niet heilig en per definitie subjectief.”
Filmnest
Wat maakt Engelen tot een filmkenner? Hij heeft geen filmwetenschappen of een navenante studie gevolgd. Hij studeerde Frans aan het Mollerinstituut in Tilburg, maar beperkt zijn kennis van het Frans tot het aannemen van vertaalopdrachten. Voor de films verwijst hij naar zijn jeugd. “Ik kom uit een filmnest en heb een aardige visie.” Hij is zoon van de in 2010 overleden filmmaker Philip Engelen, regisseur/producer bij Ikon en maker van spirituele films als Passions of the Soul en de serie Via Mystica.
De film Hell or Highwater uit 2016 met Ben Foster and Chris Pine. Een van de vele films die door Jochem Engelen gerecenseerd is.
“De liefde voor film heb ik meegekregen van mijn vader, een gedreven vakman die schitterende documentaires en een paar speelfilms heeft geregisseerd. Veertig jaar lang trok hij de hele wereld over om mensen met baanbrekende inzichten te ontmoeten. Tijdens de montage van kilometers filmmateriaal zat ik vaak naast hem. Dankbaar kijk ik terug op die leerschool. Zijn rake typering ‘hoe je kijkt, bepaalt wat je ziet’, is mij altijd bijgebleven. Film en schrijven behoren tot mijn DNA.”
Taal
Hoewel hij film met de paplepel binnen kreeg, is Engelen niet in de voetsporen van zijn vader getreden. Dat is een bewuste keuze, want zoon Jochem is van kinds af aan gericht op taal. “Ik houd van taal. Er is zo veel schoonheid in taal. Ik wil op hoog niveau schrijven. Bij mij is de verbintenis tussen taal en beeld een heel gelukkig huwelijk. Als ik een film zie, ontspruiten de woorden vanzelf. Ik voel geen roeping om zelf een film te maken, noch om een script te schrijven.”
Pogingen om bij dagbladen als filmrecensent aan de slag te komen, strandden echter. Momenteel schrijft hij tegen betaling samenvattingen voor de Vlaams/Nederlandse filmdistributeur TheSearchers. Hij ziet dat als een voorrecht. Films kijken doet hij behalve thuis, ook in de Tilburgse bioscopen (Cinecitta is zijn favoriet) en bij persvoorstellingen in vooral het Ketelhuis in de Amsterdamse Westergasfabriek.
Jochem Engelen. Foto Gemma van der Heyden
Hoewel hij gek is van film, gaat hij niet naar de filmfestivals zoals in Rotterdam, Berlijn of Cannes. Van ‘Cannes’ kan hij alleen maar dromen. Hij heeft er simpelweg de middelen niet voor. Er moet immers brood op de plank komen en dus brengt hij halve dagen de post rond in zijn woonplaats Tilburg. Als het werk erop zit, besteedt hij alle tijd aan film: kijken, beoordelen, schrijven en vervolgens publiceren op zijn website. De ene keer is hij daar twintig uur in een week mee bezig, een andere keer kost hem dat veertig uur. Uiteindelijk hoopt hij dat zijn website geld gaat opleveren.
Eigenwijs
De eigengereidheid van Jochem Engelen is troef en valkuil tegelijk. Zijn keuze is eigenwijs: oude en nieuwe films, allerlei genres. Jochem Engelen durft af te wijken van andere, gerenommeerde filmrecensenten. Pregnant voorbeeld: All the Money in the World is in Nederland alom geprezen, maar de Tilburgse recensent geeft de film slechts twee sterren. “Ik kwam er gedesillusioneerd uit. Het overtuigde me geen moment. Ik miste het echte drama. De vonk sloeg niet over.” Zijn conclusie: ‘Een film om snel te vergeten’ en ‘verspilde moeite en weggegooid geld.’
Maken andere opvattingen van gewaardeerde recensenten hem onzeker? Is hij bang om niet serieus genomen te worden? Engelen schudt het hoofd. “Nee, niet meer. Ik ben niet de martelaar onder de filmrecensenten. Ja, ik ben behoorlijk eigenzinnig. Trouwens, The Guardian gaf ook maar twee sterren.” Relativerend: “Ik pretender niet een begrip te zijn in de filmwereld. Ik wil mijn visie op film uitdragen. Mijn doel is om oud en jong te enthousiasmeren voor film”
© Brabant Cultureel 2018