Een groots aangepakte productie, dat moest ‘Tanzen auf dem Malerwanderweg’ worden. Dat werd het ook. Een volle grote zaal van het Parktheater in Eindhoven kon er getuige van zijn. Vraag daarbij is, of al die mensen hebben genoten. Brabant Cultureel in elk geval niet al te zeer.
door Rinus van der Heijden
Initiatiefnemer, regisseur en librettoschrijver Jan Doms heeft met Tanzen auf dem Malerwanderweg een intieme, persoonlijke gebeurtenis opgetekend. In het jaar 2000 ontdekte hij samen met zijn echtgenote Liesbeth – tijdens een verblijf in het Oostduitse Dresden – de Malerwanderweg, een beroemde wandelroute en tevens inspiratiebron voor onder andere de grote Duitse, romantische schilder Caspar David Friedrich. Jan Doms verzekerde zijn vrouw nog eens naar deze plek terug te keren om de Wanderweg in zijn geheel te gaan bewandelen. Dat is er niet van gekomen: de dood van Liesbeth in 2006 deed Doms’ toezegging teniet. Maar zijn belofte bleef knagen en op de eerste dag van 2014 besloot hij zijn belofte in een theatrale vorm te gieten. De totstandkoming van Tanzen auf dem Malerwanderweg kon een aanvang nemen.
Toetsenist Jarno van Es, zangeres Evelien van den Broek en op de glazen schijf danseres Ulrike Doszmann. Foto Rudi Klumpkens
Mengeling
Op 30 september 2017 beleefde de productie de wereldpremière in Tilburg. Dinsdagavond 24 oktober werd de mengeling van dans, muziek, licht, animaties en beeldende kunst voor de tweede maal opgevoerd, nu in Eindhoven. Je kon aan de volle zaal van het Parktheater merken dat de verwachtingen hoog gespannen waren, maar na afloop waren die danig bekoeld. Teleurstelling was ervoor in de plaats gekomen.
Het ontbreekt in Tanzen auf dem Malerwanderweg aan theatrale dramatiek. De uitvoering is statisch, de diverse kunstdisciplines lopen te weinig in elkaar over, de muziek overheerst en wat je toch mag verwachten als je danst en wandelt op die zo beroemde Malerwanderweg, ontbreekt helaas: de broodnodige beweging. Hart van de voorstelling is een enorme glazen schijf waarop danseres Ulrike Doszmann suggereert dat zij de weg aan het afleggen is. Maar de wandeling duurt te kort, de visuele kracht van de schijf had veel meer moeten worden uitgebuit. In het laatste kwartier van de voorstelling, waarvoor was toegezegd dat ‘een duister pad’ wordt ingeslagen, ‘het onheil tegemoet’, gebeurt er niet meer dan dat Evelien van den Broek zingt en Ulrike Doszmann bewegingloos naast de schijf op de vloer ligt. Het onheil zal wel in de gezongen tekst zitten, maar het had in beweging en drama moeten worden uitgedrukt.
Tanzen auf dem Malerwanderweg is hiermee vooral een exposé geworden van technisch kunnen. De toepassing van computertechnieken, staalconstructies, lichtanimatie, projectie en elektronica overheerst en is bij tijden indrukwekkend. Maar daarmee wordt wel de menselijke kant van het zo nagejaagde kunstzinnige karakter van de productie vrijwel teniet gedaan. Het begin van de voorstelling deed al enig vermoeden rijzen: twaalf minuten lang kijken naar drie zich uit de naad rammende musici wier muziek nergens aansloot, stelde het geduld al te zeer op de proef. De voornamelijk elektronische muziek die zangeres Evelien van den Broek tijdens de voorstelling door middel van computergestuurde ‘handmuizen’ bracht en manipuleerde, was een beter aansluitend intro geweest dan de op werkverschaffing lijkende inspanningen van voornoemd trio.
Danseres Ulrike Doszmann legt haar weg af op de glazen schijf. Op de achtergrond verzorgt Moniek Smeets van Wiersma & Smeets de lichtanimaties. Foto Rudi Klumpkens
Luchttechniek
De door luchttechniek bewegende en al veelbesproken glazen schijf zal voor veel mensen niet uit de verf zijn gekomen. Wie ‘laag’ in de grote zaal van het Parktheater zat, heeft de effecten niet meegekregen. Dat deel van het publiek keek voornamelijk tegen de kopse kant van dit draaiende plateau. Dat is doodjammer, want de schijf is een ingenieus kunstwerk dat veel meer nadruk had kunnen krijgen, bijvoorbeeld als videobeelden van bovenaf genomen tegen de achterwand zouden zijn geprojecteerd. Hierbij dient gezegd dat Ulrike Doszmann een prachtige danseres is, wier kunde en vakmanschap veel meer ruimte had dienen te krijgen.
Wat Tanzen auf dem Malerwanderweg door al deze redenen kenmerkt, is de disbalans tussen stem en beweging. Muziek overheerst alles. Dat is beslist een bewuste keuze, maar de aard van de elektronische klanken en de eenzijdigheid die daarmee samenhangt, werkte alleen maar saaiheid, verveling en ongemak in de hand. Het is daarom alleszins begrijpelijk dat na een dik uur toeschouwers begonnen weg te lopen. Ondanks de mooie technische vondsten, waarbij ook efficiënte eigentijdse zoals de prachtige lichtanimatie en -projektie van Wiersma & Smeets plus de fascinerende kostuumontwerpen van Juliane Schreiber, loopt Tanzen auf dem Malerwanderweg stuk op goede bedoelingen die geen kans kregen om begrijpelijk uitgewerkt in de schoot van het publiek te worden gelegd.
Ulrike Doszmann en Moniek Smeets
Hinken
Het lijkt erop dat de makers de emotionele ondergrond van het stuk alleen maar wilden verpakken in de gedachte dat het vooral Kunst moet zijn. De dramatiek die met producties als deze absoluut gepaard moet gaan, bleef daardoor achterwege. Ook op dit aspect hinkte de voorstelling derhalve op één been. Dat is doodjammer, want het eerder genoemde persoonlijke aspect van bedenker en doener Jan Doms is ook een eerbetoon aan zijn overleden echtgenote. Het echt aangrijpende moment van de voorstelling deed zich dan ook voor toen danseres Ulrike Doszmann een microfoon op het podium plaatste en zich voorstelde als Elisabeth. “Eigenlijk ben ik dood”, zei zij, daarmee een brug slaand tussen de werkelijkheid en de fictie van het theater. Daarmee had de ode aan Liesbeth engelenvleugels moeten krijgen, zelfs al waren die gefröbeld van melodrama. Het mocht niet zo zijn.
Tanzen auf dem Malerwanderweg, multifunctionele Duitstalige dans- en muziekvoorstelling. Gezien in Eindhoven, Parktheater, 24 oktober 2017.
Dans: Ulrike Doszmann
Compositie, stem en elektronica: Evelien van den Broek
Lichtanimatie en -projectie: Wiersma & Smeets
Muziek (titelsong en thema’s): Ries Doms, Wout Kemkens, Jarno van Es
Compositie en elektronica: Ernst Bonis en Joris Bonis
Libretto, toneelbeeld en regie: Jan Doms
Kostuums: Juliane Schreiber
Productie en distributie: LEF – Tilburg
www.malerwanderweg.eu
www.lefdynamics.nl
Lees ook: Een bergwandeling die uitmondt in theaterproductie ‘Dansen over de Malerwanderweg’
© Brabant Cultureel 2017