Zomer is naast vakantietijd ook festivaltijd, met als een van de culturele hoogtepunten in Noord-Brabant elk jaar het theaterfestival Boulevard. Het rijke aanbod is weldadig, maar brengt bij de bezoeker ook stress en een zekere wanhoop: er zijn veel meer voorstellingen dan de bezoeker kan gaan zien. Indrukken van een Boulevarddag.
door Joke Knoop
Toegegeven, het is een luxeprobleem. Het is lastig kiezen uit al die culturele festivals in Brabant. Keuzestress! In de lente voelt het omvangrijke en prachtige aanbod als een aangename prikkeling. Want wat is het een luxe dat er zo veel cultureel valt te genieten in de buitenlucht. Toch begint het halverwege de zomer hinderlijk te jeuken. De festivalmoeheid slaat toe. En precies dan begint het theaterfestival Boulevard in ’s-Hertogenbosch. Die speelse tiendaagse moet bezocht, terwijl het lijf en de geest eigenlijk met rust gelaten willen worden.
Oscar Kocken en Démira Jansen, vakmensen in de Kop van Jut. foto Arnold Verplancke
Het 161 (!) pagina’s dikke programmaboek van Boulevard belooft een cultureel lusthof waarin de bomen dreigen te bezwijken onder de last van de vruchten. Weer slaat de keuzestress toe. Dit jaar valt het besluit om slechts één dag af te reizen naar Den Bosch om enkel een paar uitdagende voorstellingen te zien. De keuze valt op werk waarbij het brein en de zintuigen aan het werk worden gezet. En, vooruit dan, als tussendoortje het heerlijke vermaak op tentjesfestival op de Parade. Daar waar terrassen en theatrale koffietentjes meer ruimte vreten dan de befaamde theatertentjes. Waarmee overigens niets gezegd is over de kwaliteit van de optredens.
Bij het eerste tentje is het raak: de Kop van Jut. Oscar Kocken en Démira Jansen verhalen over de trieste lotgevallen van Hendricus Jut en zijn vrouw Christina Goedvolk. Het is een ontroerende geschiedenis van een arme jongeman die eigenlijk alleen het goede wil, maar die toch samen met zijn zwangere vrouw een roofmoord pleegt. Het verhaal wordt prachtig verteld door Kocken en muzikaal begeleid door singer-songwriter Démira Jansen. Het is in alle eenvoud en degelijkheid een krachtige theatervoorstelling. Vakmanschap maakt modieuze kunstgrepen overbodig. Het verhaal beklijft zowel in hart als hoofd en de bekende kermisattractie heeft een bijzondere lading gekregen. Voortaan voelt het slaan op de Kop van Jut als een misdaad.
Watjes
We verleggen de koers naar het uitdagende Wild Vlees. Dat is een jong theatercollectief dat vorig jaar de ogen en de ziel betoverde met een performance waarbij twee mensen zich in langzaam stollend gips wikkelden. Dit jaar is Wild Vlees het huisgezelschap van het festival. Hun voorstellingen zijn ‘niet voor watjes’, aldus het programmaboek. Die constatering klopt. Genoegzaam achterover leunen is niet de bedoeling, de invulling is aan het publiek.
We beperken ons tot een performance An Incomplete Life en een installatie Apocalypse: The second horse. ‘The second horse’ staat voor de tweede van de vier ruiters van de Apocalyps, het einde der tijden. Het is de rode ruiter, symbool voor oorlog en vuur. De toeschouwer wordt gaandeweg beschouwer. Je staat in je eentje in een donkere ruimte. Een bundel infrarode lampen licht op in verschillende patronen, begeleid door hemelse muziek. Op de vloer ligt houtskool in een halve cirkel. Uiteindelijk dooft het licht en is het voorbij. Het is aan de toeschouwer om te associëren. Lichten de lampen op in tijden van oorlog? (Trump en Noord Korea spelen door het hoofd). Geeft het einde der tijden warmte af, zoals infrarode lampen? Is de Apocalyps bedreigend? Of misschien wel (hart)verwarmend?
Verdwijnen
Zout, heel veel zout vult de vloer van het verlaten, voormalige Europees Keramisch Werkcentrum. We zijn getuige van An Incomplete Life. Een jonge vrouw (Francesca Lazzeri) vult een enorm zoutreservoir. Het publiek wandelt door het decor, kijkt hoeveel emmers de vrouw nog moet vullen. Na gedane arbeid gaat ze liggen op een plateau. Langzaam stroomt het zout uit een groot reservoir op haar lichaam. Ze verdwijnt onder een berg zout.
Het publiek hergroepeert zich, mensen willen haar gezicht zien terwijl haar gelaat traag wordt bedolven. Zout hoopt zich op en bedekt haar mond, haar neus, haar ogen, haar haar. Het is een benauwend beeld. Het publiek wordt stiller en stiller. Niemand grijpt in, niemand stopt de stroom zout of trekt haar weg. Integendeel: menigeen fotografeert en filmt het aangrijpende verdwijnen van de jonge vrouw. Een collectieve fascinatie en apathie tegelijkertijd. Onthutsend, verontrustend en ook van grote schoonheid. Vergankelijkheid, leven als een langzaam verdwijnen? Tijd om de vluchtheuvel van de duiding te verlaten en ons over te geven aan de zintuigen en te luisteren naar de eigen onrust. Schrik om de eigen, onvermoede lethargie.
Francesca Lazarri verdwijnt onder een berg zout. foto Sergio Gridelli
Volgend jaar weer Boulevard? Jazeker, deo volente. Want zodra de winter voorbij is en de nieuwe programma’s van festivalland bekend worden, kriebelt het weer en slaat de keuzestress opnieuw toe. Anderzijds: je zal maar in Schotland wonen en uitkijken naar het Edingburgh Festival Fringe: 53.232 optredens op driehonderd locaties! Bij dat besef ben ik heel blij met het culturele Noord-Brabant.
© Brabant Cultureel 2017