Column door JACE van de Ven •
De laatste tijd heb ik heel wat heen er weer gemaild met meneer Anton van der Schelm uit Haarlem. Hij, inmiddels de tachtig alweer eventjes gepasseerd, wilde van zijn verzameling van een kleine honderdvijftig cd’s en dvd’s met volledige opera’s af. Zijn kinderen en kleinkinderen zouden ze het liefst in de shredder gooien, dus had hij ze aan muziekinstituten en -bibliotheken gepresenteerd. Maar tot zijn ontnuchterende verbazing, had niemand interesse. Realiseerde meneer Van der Schelm zich wel dat cd’s en dvd’s inmiddels folklore zijn?
Daarna bood hij zijn collectie aan op verschillende culturele sites. Om niet! Was ik de enige die gereageerd heeft op zijn aanbod? Zou kunnen. In elk geval ligt onze huiskamertafel nu bedolven onder bananendozen vol opera. Ik heb nog geen cd of dvd van de collectie afgespeeld. Mijn vrouw heeft geëist dat ik eerst maar eens een ordentelijke opslagplaats voor ze moet weten te vinden.
Het eerste contact tussen Van der Schelm en mij was medio augustus. Ik mailde dat ik interesse had in de collectie, omdat enkele operavrienden en ik elke dinsdagmiddag tussen twee en zes in onze verduisterde huiskamer op groot scherm naar opera kijken. En luisteren! De volumeknop op max. Dat beviel Van der Schelm kennelijk, maar hij wilde de collectie niet zomaar kwijt. De cd’s en dvd’s lagen veel teveel door elkaar, mailde hij met begeleidende foto. Maar niet getreurd, hij was bezig de geluidsdragers op volgorde te leggen met een catalogus op alfabet erbij: naam opera, componist, uitvoerenden en muzikaal leider. Dat alles moest in zes bananendozen. Of toch beter in acht? Meneer van der Schelm twijfelde en veranderde een paar keer van zes naar acht en weer terug. Misschien had het te maken met zijn besluit om alle albums die hij ooit gekopieerd had te vernietigen. ‘Zo’n forse hoeveelheid kopieën zou immers bij donatie de aandacht kunnen trekken van bijvoorbeeld een rechtschapen instelling als een muziekbibliotheek. Die kunnen aangifteplichtig zijn’, veronderstelde hij.
Afspraak op een parkeerplaats
Ik kreeg dus alleen originelen. ‘Mag ik weten welk scenario u heeft om mijn collectie naar u te transporteren?’, had Van der Schelm mij gevraagd. ‘Openbaar vervoer lijkt mij uitgesloten en ikzelf rijd al jarenlang geen auto meer. Wellicht is het voor u het handigst als we afspreken op een ruime parkeerplaats voordat u Haarlem binnenrijdt. Een hulpvaardige buurvrouw heeft aangeboden om mij met de collectie daarheen te rijden. Haar auto is een Hyundai i10, kleine wagen met parelgrijze lichtblauwige kleur. Met de auto’s naast elkaar hoeven we geen groot stuk te tillen.’ Ging gepaard met een foto van hoe een Hyundai i10 in de overeenkomstige kleur eruitziet. Ook beschreef hij hoe hijzelf oogde en gekleed zou zijn en van welk postuur zijn buurvrouw was. En of ik merk, type en kleur van mijn auto wilde mailen, en op welke plek precies ik moest parkeren.
Doordat de transactie op een scène uit een gangsterfilm begon te lijken, kreeg ik er nog meer plezier in om de collectie te gaan ophalen. Ruim op tijd parkeerde ik op de meter nauwkeurig op de afgesproken plek. Exact één minuut voor de afgesproken tijd stopte de Hyundai i10 naast me. De achterkanten van onze auto’s waren een halve meter van elkaar verwijderd. Toch zette meneer Van der Schelm een opvouwbaar steekwagentje in elkaar, laadde – in twee sessies – de uiteindelijk acht bananendozen uit, legde ze voorzichtig op het karretje, reed die ene lange meter van de Hyundai naar mijn Nissan en tilde de opera’s daarin. Ik keek met verbazing toe. Daarna gaven we elkaar een hand.
Opeens voelde ik de emotie
‘Ik zou u normaal gesproken een kop koffie aan willen bieden alvorens u de lange terugreis naar Tilburg begint’, sprak Van der Schelm daarna, ‘maar daarvoor heb ik momenteel niet de rust. Sorry voor de gehaaste toestand, maar voor mij is dit geen zakelijke transactie maar afscheid nemen van een goede vriend.’ En hij en zijn buurvrouw stapten weer in de Hyundai en reden terug de Spaarnestad in. Ik keek hen na en voelde opeens de emotie die dit afscheid bij Van der Schelm teweeg moest brengen. Terug in Tilburg besloot ik daarom te melden dat de collectie veilig aangekomen was en vroeg hem wat opera voor hem betekende.
Ik kreeg een mail terug waarin hij vertelde hoe hij al als tienjarige in de jaren vijftig met zijn vader voor hun bakelieten radio zat. Ze luisterden iedere zondagsmiddag naar de BRT naar het operaprogramma van Etienne van Nesten die op begrijpelijke wijze de muziek wist te duiden. Ook zijn vader gaf zijn persoonlijke visie. Via deze twee personen leerde de jonge Anton luisteren en interpreteren. Hij schreef me: ‘Ik werd gegrepen door het feit, dat emoties die ik als mens voelde, maar niet kon uitdrukken, hoorbaar werden via de expressie van operazangers. De goede welteverstaan. Hetzelfde geldt voor bepaalde operacomponisten, die bij uitstek de emoties in hun composities konden vangen.’
Muziek is zo heilzaam
Ik las het en begreep het. Begrijp zelfs dat dit niet alleen voor operamuziek geldt, maar dat liefhebbers van andere muzieksoorten in hun muziek ongetwijfeld ook emoties herkennen die ze zelf niet kunnen uitdrukken. Daarom is muziek zo heilzaam en rollen er tijdens het luisteren, als een compositie je echt te pakken krijgt, soms tranen over je wangen die je niet kunt tegenhouden.
In zijn nieuwe mail vertelde meneer Van der Schelm mij ook dat de overdracht van zijn cd’s en dvd’s aan mij hem vreugdevol stemde. Dat ze niet in de shredder zouden verdwijnen, maar dat er iets nuttigs mee zou worden gedaan. ‘In uw handen, respectievelijk van uw luisterclub, maak ik nu nog mee, dat ze andere liefhebbers dan ik dezelfde vreugde bieden.’
Oei, toen ik aan deze column begon, had ik nog het melige idee om eens lekker om Anton van der Schelm en zijn zes of acht, of nee toch maar zes dozen, te gaan lachen, maar gaandeweg krijgt hij me te pakken zoals een goeie componist dat kan. Hij raakt me. Ik zal over uw collectie waken, Anton. Dat laatste betekent niet dat ik alle cd’s en dvd’s per se ga houden. Ik mag van Van der Schelm exemplaren weggeven aan operaliefhebbers die er blij mee zijn. (Roept u maar!) Het enige wat hij voor zijn gemoedsrust zei nodig te hebben ‘is dat u mij verzekert dat u ze niet dumpt’.
Waarvan acte.
(Anton van der Schelm wilde bij deze column niet in beeld.)
Lees hier andere columns van JACE van de Ven op Brabant Cultureel
© Brabant Cultureel 2024