Martijn van de Griendt maakte een bijzonder fotoboek en daarnaast een bijzondere film over een jonge vrouw die hij tien jaar geleden ontmoette in zijn geboortestad Eindhoven en die hij sindsdien volgt met zijn camera. Het resultaat is een liefdevolle ode geworden van een man aan een vrouw.
door Joep Eijkens
Met uitzondering van zijn boek over zijn ex-en, Exit wounds (as if), kan het nieuwste fotoboek van Martijn van de Griendt (Eindhoven 1970) zijn meest persoonlijke genoemd worden. Maria – I Need Your Lovin’ is de titel die op het eerste gezicht voor tweeërlei uitleg vatbaar lijkt. Want je zou kunnen denken dat de fotograaf zich met die woorden tot zijn geliefde richt. Maar nee, het gaat om Maria, een vrouw die met vele mannen het bed deelde, al was het maar om minder eenzaam te zijn, en die nog altijd op zoek is naar die ene ware liefde.
Foto uit het besproken boek. Foto Martijn van de Griendt
Turbulent
Tien jaar geleden kwam Van de Griendt haar tegen in zijn geboortestad Eindhoven: Maria, een van oorsprong Braziliaanse schoonheid. Hij was toen bezig met een boek dat Smokin’ Boys, Smokin’ Girls zou gaan heten. Het bleef niet bij een foto van een joint rokend meisje. Maria werd zijn muze. Tien jaar lang volgde hij haar in haar turbulente leven, een leven dat lang bepaald werd door seks en drugs, maar dat de laatste tijd een stuk rustiger en gelukkiger lijkt te zijn geworden.
“Ik heb Martijn zo diep in mijn leven laten kijken, soms lijkt het wel of hij mij beter kent dan ik zelf”, zegt Maria aan het einde van het boek dat haar naam draagt. “Zo heeft hij mij kunnen vastleggen op mijn meest kwetsbare en meest gelukkige momenten.”
Foto uit besproken boek. Foto: Martijn van de Griendt
De wereld van de fotografie kent meer langlopende projecten. Om ons te beperken tot Nederlandse fotografen is Michel Szulc Krzyzanowski die al veertig jaar lang de Waalwijkse Henny volgt en daarover reeds zes fotoboeken publiceerde verreweg het meest bekend. Kun je daarbij spreken over documentair werk, het Engelstalige boek van Van de Griendt heeft de uitstraling van een kunstwerk. Een vrij smal boek ter grootte van een bescheiden handtasje, de titel en naam van de auteur in gouden letters en de bladzijden eveneens goud op snee. Bij het openen van het boekje ga je als het ware een donkere wereld binnen. Het papier is mat zwart en de foto’s passen goed bij die achtergrond. Het gaat om polaroids die deels afgedrukt zijn op ware grootte, deels vergroot tot spreads. Dat vergroten maakt het beeld iets minder scherp en de kleuren schilderachtiger, met het effect dat het je als kijker ook sterker in het leven van de hoofdpersoon lijkt te trekken.
Foto uit besproken boek. Foto: Martijn van de Griendt
Documentaire
Gelijktijdig met het fotoboek kwam ook de gelijknamige film uit die Van de Griendt over zijn muze maakte. Het is zijn eerste documentaire en het is een uitgesproken persoonlijke film geworden die wat mij betreft het onderwerp nog dichter op de huid zit dan het boek.
Als we het hebben over verfilmde boeken is de praktijk meestal zo dat je eerst het boek leest en daarna pas de film ziet. In dit geval is er geen sprake van verfilming, maar is de film een autonome productie. En ik zag de film eerder. Sterker dan bij het boek kreeg ik het gevoel dat het hele verhaal niet alleen over Maria en haar dochtertje Phoenix gaat, maar ook over de man die haar jaar in jaar uit zo trouw volgt met zijn camera. Beiden zijn ook op zoek naar die ene ware liefde en wie mocht denken dat de fotograaf eigenlijk verliefd is op zijn muze, ziet het te simpel. Dat wordt wel duidelijk uit Maria’s uitlatingen en uit hun gesprekken in de film waarvan de integrale tekst is opgenomen in het hart van het boek. Wanneer ik een keuze zou moeten maken tussen film en boek, dan zou ik kiezen voor het laatste.
Of er nu sprake is van onderhuidse erotiek, gevoelens die dieper gaan dan vriendschap of niet, het is hoe dan ook een liefdevolle ode geworden van een man aan een vrouw. “Maria is mijn muze”, zo besluit Van de Griendt zijn voorwoord. “Ze inspireerde me tot dit boek en tot het maken van mijn eerste documentaire. Ik vind haar mooi en soms uiterst irritant. Bijna alles went. Behalve de herkenning: het ontheemde verdriet dat achter haar ogen schuilgaat. Uit zelfbehoud zette ik er een camera tussen.”
Hoop
Maria – I Need Your Lovin’ is een bijzonder, persoonlijk boek dat een plaats verdient naast andere lofzangen van fotografen op hun muze zoals Lella van Edouard Boubat en A propos de Mary Jane van Ralph Gibson, hoe groot de verschillen ook zijn. In zijn dankwoord spreekt de fotograaf de hoop uit dat Maria en Phoenix met hem “in touch” zullen blijven. Dat hoop ik van harte met hem mee. Niet alleen vanwege de speciale band die de drie hebben, maar zeker ook vanwege de mogelijkheid van een fotografisch vervolg. Ik kan mij niet voorstellen dat hun verhaal met dit ene boek ten einde is.
Wat de film betreft, heeft Van de Griendt zelf al aangegeven dat hij de smaak te pakken heeft en zeker verder wil gaan met filmen. Waarmee hij in het spoor treedt van menig andere fotograaf die op zeker moment ook dat andere medium ging gebruiken om zijn of haar verhalen te vertellen.
Martijn van de Griendt, Maria – I Need Your Lovin’. Uitgave in eigen beheer, 2017, 176 pp., ISBN 978-90-813416-8-4, pb., € 27,50.
Het boek verscheen in een oplage van 750 en is te koop via de website van de fotograaf of in de boekhandel.
Exposities:
Bij Galerie Pennings in Eindhoven loopt van 8 april tot en met 6 mei een expositie met een overzicht van twintig jaar fotografie van Martijn van de Griendt. (www.galeriepennings.nl). In dezelfde periode is bij SintLucas in Eindhoven, op de nieuwe locatie in Strijp S, de expositie ‘Ik ben zeventien’ te zien – naar het gelijknamige fotoboek dat Van de Griendt vorig jaar publiceerde. (www.sintlucas.nl ).
© Brabant Cultureel 2017