Woensdag 3 en donderdag 4 juli was het nagelbijten voor culturele instellingen. De bekendmaking van de verdeling van meerjarige subsidies, zowel landelijk als provinciaal. Een aantal gevestigde organisaties viel buiten de boot. Onder andere dansgezelschap de Stilte en Bureau Pees. Daar is de verbijstering groot.
door Emmanuel Naaijkens
Wat het nieuwe kabinet Schoof in petto heeft voor de culturele sector is nog in de schoot van de toekomst verborgen, al zijn de voortekenen niet hoopgevend. In het Hoofdlijnenakkoord komt het woord ‘kunst’ niet voor. En ‘cultuur’ alleen waar het gaat over de Nederlandse visserscultuur. Wel is woensdag 3 juli 2024 bekendgemaakt hoe de landelijke subsidies voor de periode 2025-2028 worden verdeeld. Daar heeft het nieuwe kabinet dus nog niets mee van doen gehad. Maar bij instellingen van wie de aanvraag niet is gehonoreerd, is de uitkomst hard aangekomen.
In Brabant is de verbijstering bij dansgezelschap de Stilte in Breda groot over de afwijzing van de landelijke aanvraag. Ook het kunstproject Lustwarande, dat toch al in financieel zwaar verkeert, kreeg een negatieve landelijke beoordeling. Een dag later, donderdag 4 juli, maakte de provincie Noord-Brabant bekend welke instellingen een provinciale meerjarige subsidie krijgen.
Voor instellingen die buiten de boot vielen is het ‘woensdag gehaktdag’
De verdeling van landelijke subsidies gebeurt via verschillende organen met een eigen toekenningsbeleid. Er is de regeling basisinfrastructuur (BIS) waarvan de bedragen worden vastgesteld door de Haagse politiek op advies van de Raad van Cultuur. Daarnaast zijn er onder andere het Mondriaanfonds en het Fonds Podiumkunsten die subsidies verstrekken. De uitslag van alle aanvragen is door deze instellingen op dezelfde dag bekendgemaakt, een soort culturele D-Day. Al zal het voor instellingen die buiten de boot vielen zijn ervaren als ‘woensdag gehaktdag’.
Omdat er in het verleden kritiek was op een onevenwichtige verdeling van het beschikbare geld, heeft een koerswijziging plaatsgevonden. Er ging voorheen verhoudingswijs veel geld naar culturele activiteiten in de Randstad en nieuwe initiatieven van en voor jongeren legden het af tegen de gevestigde orde. In deze ronde van meerjarige subsidies gaat er meer geld naar de regio en is er meer oog voor jonge doelgroepen. Maar het beschikbare budget is bij lange na niet genoeg om alle aanvragen te honoreren en dus zijn er ‘winnaars’ en ‘verliezers’. Voor de Stilte kwam de afwijzing van de landelijke subsidie als een donderslag bij heldere hemel, zo laat het gezelschap in een verklaring weten (zie onderaan dit artikel).
De pijn van misgelopen subsidies wat verzacht
Een dag later, donderdag 4 juli, is bekendgemaakt hoe de provinciale subsidies voor de periode 2025-2028 zijn verdeeld. Voor sommige organisaties die landelijk met een afwijzing kregen te maken, verzachtte dat de pijn wat omdat ze van de provincie wel subsidie krijgen. Zoals de Stilte, Lustwarande, Dans Brabant, Design Museum en Capella Pratensis. Maar Kamerata Zuid, Stormkamer, Bosch Parade en Bureau Pees bijvoorbeeld staan ook in de provincie met lege handen, hun aanvraag is afgewezen. Dat heeft niet per se met een negatieve beoordeling te maken. Sterker nog, soms zijn de adviescommissies ronduit positief, maar is het totale budget ontoereikend om alle aanvragen voor subsidie te honoreren. Dat overkwam ook BioArt Laboratories in Eindhoven dat een landelijk positief oordeel kreeg, maar toch buiten de boot viel. Provinciaal is de aanvraag van BioArt wel gehonoreerd.
Van een aantal Brabantse culturele instellingen is zowel landelijk als provinciaal de aanvraag gehonoreerd. Zoals o.a. Philzuid, Opera Zuid, Matzer, Panama Pictures, Oortwolk, Schippers & VanGucht, het Zuidelijk Toneel, The Ruggeds, EKWC, Artemis, Festival Circolo, November Music, Corpo Máquina Society en Roadburn Festival. Ook theaterfestival Boulevard heeft goed nieuws gekregen, zowel landelijk als provinciaal is er subsidie toegekend. Toch heersen er bij die organisatie gemengde gevoelens. Er is minder subsidie verkregen dan was aangevraagd. Bovendien hebben een aantal culturele partners van het festival bot gevangen wat betreft hun aanvraag. Dat beperkt het festival in zijn mogelijkheden.
Het Eindhovense Playgrounds krijgt geen landelijke subsidie omdat de adviescommissie twijfels heeft over de artistieke kwaliteit. Maar de adviescommissie van de provincie onderschrijft het grote belang van Playgrounds dat recent nog internationaal succes boekte.
Een bezwaarschrift indienen en/of een actie starten
De instellingen die een afwijzing hebben gekregen, kunnen daar nog een bezwaarschrift over indienen. Mogelijk leidt dat tot een herziening van het besluit. Of ze kunnen een actie starten, zoals de Stilte heeft aangekondigd.
Voor instellingen in de grote steden van Noord-Brabant geldt dat zij mogelijk nog in aanmerking voor een lokale subsidie. Bureau Pees en Stormkamer krijgen bijvoorbeeld subsidie voor de periode 2025-2028 van de gemeente Breda. Bij Bureau Pees heerst vooral woede en onbegrip over de afwijzing van de subsidie door de provincie. Het betekent voor deze instelling een afslanking van de plannen en een beperking van de ambities.
Vele loketten
Voor landelijke cultuursubsidies zijn er zeven loketten: Raad voor Cultuur, Mondriaanfonds, Stimuleringsfonds Creatieve Industrie, Fonds voor Cultuurparticipatie, Nederlands Filmfonds, Nederlands Letteren fonds en Fonds Podiumkunsten.
De provincie Noord-Brabant keert in het kader van de subsidieregeling Hedendaagse Cultuur 2025-2028 in het totaal 33,5 miljoen euro uit aan professionele culturele instellingen in de provincie. Voor de subsidieregeling voor de periode 2025-2028 zijn 99 aanvragen binnengekomen, 53 zijn er toegekend. Het gaat om volgende categorieën: literatuur (2), beeldende kunst (8), video (5), dans/theater (17), design (8) en muziek (13). De adviescommissie heeft de aanvragen beoordeeld op artistieke en zakelijke kwaliteit, publiekswerking en de bijdrage aan een evenwichtige Brabantse culturele infrastructuur.
Daarnaast zijn er subsidieregelingen voor BrabantStad (grote gemeenten). Deze regelingen zijn gemaakt in samenhang met die van het rijk en de provincie.
Gedeputeerde Bas Maes (o.a. cultuur | SP): “Het resultaat is een breed en divers aanbod van film en theater tot design en muziek en alles daar tussenin. Dit sluit aan bij ons beleid om meer Brabanders met kunst en cultuur in aanraking te laten komen.” De provincie heeft 3 miljoen extra beschikbaar gesteld voor professionele cultuur. Daardoor konden elf extra aanvragen worden gehonoreerd.
De voorzitter van de uitgebreide adviescommissie, die de aanvragen heeft beoordeeld, roemt de aanpak van de provincie Noord-Brabant. Volgens hem is er geen andere provincie in Nederland die op deze schaal de verantwoordelijkheid neemt om professionele kunsten structureel te financieren.
Reactie van de Stilte op afwijzing landelijke subsidie
‘Vandaag [woensdag 3 juli] heeft dansgezelschap de Stilte volkomen onverwacht een negatief advies van de commissie jeugdpodiumkunsten van de Raad voor Cultuur gekregen. Vanaf januari 2025 ontvangt het gezelschap geen subsidie meer van het ministerie van OC&W.
Als een donderslag bij heldere hemel viel de beoordeling op de mat. In 2023 had het gezelschap nog een positief monitorgesprek met de commissie jeugdpodiumkunsten waarin de koers van het gezelschap werd bevestigd. Deze commissie werd per januari 2024 geheel vervangen. Enige vorm van contact heeft hierna niet plaatsgevonden.
Met deze beoordeling wordt de Stilte in haar bestaan bedreigd en de provincie Noord-Brabant een voorziening voor jeugddans ontnomen. Jaarlijks bereikt de Stilte 60.000 kinderen in het hele land met voorstellingen en educatieve projecten. De activiteiten komen onder andere ten goede aan kinderen in een kwetsbare positie. De samenwerking met 250 scholen, 60 kinderdagverblijven en 40 landelijke podia komt op de tocht te staan.
Oproep: teken de petitie.’
Lees ook op Brabant Cultureel:
Nieuwe strategie werkt: meer rijkssubsidie voor cultuur in Brabant [2020]
© Brabant Cultureel 2024