De tweede editie van het Music Film Festival ging vrijdag 1 september van start met de openingsfilm ‘Knowing The Score’. Een portret van de Australische dirigent Simone Young die als een van de weinige vrouwen voor tal van beroemde orkesten heeft gestaan. Voor de bezoekers was er na afloop een verrassing, een live videogesprek met Young.
door Emmanuel Naaijkens
Het lijkt allemaal alweer zo lang geleden, de jaren dat covid het maatschappelijk leven zowat tot stilstand bracht. Maar in de recent uitgebrachte film Knowing The Score zitten beelden waarin je hele orkesten met mondkapjes op concerten ziet geven. Deze documentaire schetst een portret van de Australische dirigent Simone Young (1961) die als een van de weinige vrouwen is doorgedrongen tot de top van de door mannen gedomineerde wereld van dirigenten van klassieke orkesten. De opnamen begonnen al voor de coronapandemie en konden pas worden afgerond nadat alle coronamaatregelen waren opgeheven.
Knowing The Score was vrijdag 1 september 2023 de openingsfilm van de tweede editie van het Music Film Festival in Tilburg, tevens de Nederlandse première. Een goede keuze, want de documentaire geeft enerzijds een fraai beeld van de carrière van Simone Young en anderzijds zitten er genoeg muziekfragmenten in die de sfeer van de wereld van de klassieke muziek tekenen. Maar wat deze vertoning van Knowing The Score bij uitstek geschikt maakte voor het Music Film Festival was het gesprek na afloop met de hoofdrolspeelster zelf. Via een live-videoverbinding konden bezoekers onder leiding van tv-presentator Jeroen Overbeek aan Young vragen stellen, ook al was het op dat moment in Australië half zes in de ochtend. Deze toevoeging aan de film – je zou het met recht een toetje kunnen noemen – bevestigt de meerwaarde van een festival dat geheel is gewijd aan muziekfilms (niet te verwarren met filmmuziek).
Het glazen plafond op weg naar de top
Knowing The Score is aangekondigd als een documentaire die ook laat zien hoe moeilijk het voor vrouwelijke dirigenten is om het glazen plafond te doorbreken. Maar in dat opzicht is de loopbaan van Simone Young niet helemaal exemplarisch. Op haar vierentwintigste trok zij als dirigent naar Europa en relatief snel stond ze met haar baton voor wereldberoemde orkesten in Berlijn, Wenen en tal van andere muzikale hoofdsteden. In het videogesprek vertelde zij dat dit te danken was aan het feit dat ze in Australië – vanuit Europa gezien een uithoek van de wereld – tot dirigent was opgeleid en al snel aan de top stond. Daardoor gingen voor haar in Europa de deuren van de concertzalen gemakkelijker open.
Dat neemt niet weg dat Young wel degelijk te maken kreeg met vooringenomenheid, dat er geringschattend over haar gedaan werd. Een vrouwelijke dirigent op de bok voor een orkest, kon dat wel goed gaan. Dat zij critici de mond snoerde, heeft ze te danken aan het grote kwaliteiten. Ze legt de lat voor zichzelf en voor de orkestleden hoog. Ook is ze zich bewust van haar houding naar het orkest. Ze is charmant in de omgang, geeft de orkestleden vertrouwen, maar zegt ook waar het op staat als het in haar oren niet goed klinkt. Maar Young is bepaald niet de bullebak waar sommige mannelijke topdirigenten om bekend stonden, integendeel.
Simone Young stond ook zwanger voor orkesten
In de documentaire praat zij met veel humor over haar belevenissen. Zo vertelt ze over een discussie of zij als vrouwelijke dirigent als maestro of als maestra moesten worden aangesproken. Ze stond ook zwanger – ze is moeder van twee dochters – voor orkesten en dat leverde weer commentaar op dat ze dat niet kon maken met haar dikke buik. “En dat zeiden mannen met een nog dikkere buik dan ik”, vertelt met ze een lach op haar gezicht. Ook haar hoge hakken konden niet bij een iedereen door de beugel. Maar ze heeft er zich nooit iets van aangetrokken.
De loopbaan van Young is dus niet direct representatief voor het vraagstuk van het glazen plafond. En dat is er wel degelijk. Hooguit tien procent van de dirigenten van grote orkesten is van het vrouwelijk geslacht. Dat is des te opvallender omdat, zoals ook in de documentaire is te zien, in hedendaagse orkesten vrouwelijke musici prominent aanwezig zijn. En dat is niet specifiek voor de wereld van de klassieke orkesten. Ook in de universitaire wereld en in het bedrijfsleven zijn vrouwen anno nu goed vertegenwoordigd op het niveau net onder de top, maar daarboven is er nog een grote inhaalslag te maken.
Simone Young is onbedoeld uitgegroeid tot een rolmodel voor aanstormend vrouwelijk talent en hoopt te kunnen bijdragen aan het doorbreken van een taaie barrière. De Australische dirigent is ook in ons land te bewonderen. In 2025 dirigeert zij als gastdirigent het Concertgebouworkest in Amsterdam in de zesde symfonie van Anton Bruckner.
Het Music Film Festival is nog op zaterdag 2 en zondag 3 september in Tilburg op diverse locaties.
Lees ook op Brabant Cultureel:
Tweede editie Music Film Festival breder van opzet en meer live-optredens
© Brabant Cultureel 2023