Beeldend kunstenaar Leonie van Santvoort heeft haar atelier aan huis in de wijk Blixembosch in het noorden van Eindhoven. Grafische kunst is haar specialisatie. Naast vlak werk maakt zij sinds kort ook gelaagde objecten. Een nieuwe aflevering in de serie Atelierbezoek.
Atelierbezoek door Irma van Bommel • foto’s > Joep Eijkens
Leonie van Santvoort (Eindhoven 1959) volgde de opleiding Vrije Beeldende Kunst aan de Akademie Industriële Vormgeving Eindhoven. Daar had zij de richting schilderen en monumentaal gekozen. Na haar studie liet ze het monumentale werk los en ging ze verder met schilderen. Vervolgens ging ze naar de ArtEZ Hogeschool in Arnhem en haalde daar haar eerstegraads lesbevoegdheid. Deze opleiding besteedde veel aandacht aan grafiek en zo rolde zij ook in deze vorm van kunst.
Achter het IJzeren Gordijn was geen kleureninkt voorradig
Via een buitenlandbeurs van WVC kon Van Santvoort in 1986-1987 naar Boedapest, waar zij hoopte zich aan de Hongaarse Universiteit voor Beeldende Kunsten verder te bekwamen in kleurenlithografie en zeefdruk. De keuze voor Boedapest had te maken met haar belangstelling voor Oostbloklanden en het leven achter het IJzeren Gordijn. De lithografie werd echter een teleurstelling. Er was geen kleureninkt voorradig en het bleek onmogelijk om die in een Westers land te bestellen. Zeefdruk was wel goed geoutilleerd.
Naast haar praktijk als beeldend kunstenaar heeft zij altijd workshops en cursussen gegeven en dat doet ze nog steeds. Ze werkte onder andere voor Grafisch Atelier Daglicht (nu onderdeel van Make Eindhoven), de Volksuniversiteit in Valkenswaard, Stichting Culturele Activiteiten in Nuenen en het Centrum voor de Kunsten Eindhoven (CKE). Jarenlang werkte Van Santvoort in een groot atelier in een oud schoolgebouw in Hemelrijken in het Eindhovense stadsdeel Woensel. De gemeente wilde dat schoolgebouw een andere bestemming geven. Een aantal kunstenaars dat daar een atelier had vertrok, onder wie Van Santvoort, maar het plan werd uiteindelijk niet uitgevoerd.
Een jaar na haar verhuizing in 2012 naar Blixembosch richtte zij de garage in als werkruimte. Voor deze nieuwe bestemming werd de garage verbouwd waarbij de garagedeur werd vervangen door een gevel met ramen. Omdat dit atelier kleiner is dan ze gewend was, plaatste ze de werktafels op wielen. Zo kan ze die indien nodig opzij rollen om ruimte te maken. Verder staat in het atelier een drukpers waarmee ze vrij grote formaten papier kan drukken. Daarnaast staat er een ladekast waarin voornamelijk ouder werk is opgeborgen en een rek waar nieuw drukwerk kan drogen.
Oude prints versnijden en gebruiken voor nieuw werk
“Voor grafiek maak je proefdrukken en dan is het ook nog eens een vorm van kunst in oplage. Meestal verkoop je niet een hele oplage, dus na een aantal jaren heb je een grote voorraad aan materiaal”, weet Van Santvoort. Zij kwam op het idee om proefdrukken en ook oude prints te versnijden en te gebruiken voor nieuw werk. Sinds 2015 maakt ze objecten waarin zij oud en nieuw drukwerk combineert. In tegenstelling tot eerder werk zijn dit unica. De objecten bestaan uit diverse lagen museumkarton en papier op elkaar geplakt. Soms gebruikt ze ook het dikkere architectenboard.
Vanwege de kwetsbaarheid van het papier – je ziet iedere vingerafdruk – lijstte ze haar werk aanvankelijk in. Later koos ze ervoor de werken los aan de wand te hangen, waardoor de reliëfs en de vormen beter tot hun recht komen. Nu is ze nog op zoek naar een lak die ze als beschermlaag kan aanbrengen. Aan de achterkant van de werken maakte ze verschillende gaten, zodat de werken op meerdere manieren aan een schroef of spijker kunnen worden opgehangen, afhankelijk van de schikking van objecten over de wand.
Voorstelling opgebouwd vanuit restvormen
Inspiratie voor haar werk vindt Van Santvoort in de natuur dicht bij huis, in vormen en structuren van planten en bijvoorbeeld ook in een slakkenhuis of in basalt (steenslag op het tuinpad). De hoekige vormen van basalt combineerde ze in een werk met gebogen, vloeiende vormen van takjes. Maar ook in een gebroken glasplaat zag zij de schoonheid; het inspireerde haar tot nieuw werk. Ze fotografeerde de breuklijnen en zag daarin iets natuurlijks. Het riep associaties op met breuklijnen van verdroogde aarde. Van Santvoort legt uit dat je een voorstelling kunt opbouwen vanuit lijnen, maar dat zij die opbouwt vanuit restvormen. Tussen die restvormen ontstaan dan weer lijnen. Ze werkt graag in zwart-wit en de vele gradaties daartussen. Ook integreert ze weleens bestaand drukwerk in haar werk, zoals een detail van een autowegenkaart. Ook hier gaat het om de structuur.
Mallen, drukvormen dus, snijdt ze uit MDF-platen. Daarnaast snijdt ze sjablonen uit papier. Het liefst werkt ze thuis op haar eigen drukpers, omdat ze daarvan de instellingen kan behouden zoals zij wil. Van Santvoort legt uit dat als je werkt in een atelier waarin meerdere kunstenaars gebruik maken van dezelfde pers, telkens de instellingen worden veranderd. Soms heeft ze wel twaalf drukgangen nodig per prent, waarbij ze werkt met verschillende drukvormen en sjablonen. Dan is het fijn als je geen rekening hoeft te houden met andere gebruikers van de pers. En dan hopen dat het papier niet verschuift. Dat wordt zo goed mogelijk gefixeerd. Het grote formaat papier dat in het rek ligt kan nog gedrukt worden op de eigen drukpers.
Op uitnodiging van de beroepsvereniging Grafiekplatform, waarvan zij lid is, deed ze afgelopen winter mee aan de expositie ‘De prent. Sleutel voor eigentijdse grafiek’ in Museum ’t Oude Slot in Veldhoven. Het was de bedoeling dat kunstenaars een oude prent uit de collectie van dat museum kozen ter inspiratie voor eigentijds werk. Van Santvoort koos een oude onderwijsprent waarop verschillende stadia van groei van planten zijn weergegeven. Zij bracht dit een stap verder en toonde in haar werk het verval van een bloem, in dit geval een tulp (zie afbeelding hieronder). Een vervolg op dit project is volgend jaar te zien op de grafiektriënnale in Uppsala in Zweden waarvoor zij is uitgenodigd. Daar zal een groot werk te zien zijn, bestaand uit meerdere prints in elkaars verlengde.
Werk van Leonie van Santvoort is te zien bij Pulchri in Den Haag: www.pulchri.nl/nl/kunstenaars/leonie-van-santvoort/
En van 29 juli t/m 26 augustus in de door Guus Koenraads georganiseerde groepsexpositie 8×5 bij Pennings Foundation in Eindhoven: 8×5 (penningsfoundation.com)
Lees ook in Brabant Cultureel:
Grafisch kunstenaars laten zich inspireren door oude volksprenten
Lees het vorige atelierbezoek:
De imaginaire ruimte van Guus Koenraads
Of bekijk hier alle atelierbezoeken
© Brabant Cultureel 2023