Schrijver Nathan Vecht en Het Nationale Theater brengen de lokale werkelijkheid griezelig dichtbij in het nieuwe toneelstuk ‘Laagland’. Het publiek kan niet anders dan lachen om het helaas zo herkenbare politieke spel. Met als hoogtepunt het wel erg doorzichtige ‘keukentafelgesprek’.
door Arnold Verplancke • Fotografie > Fred Debrock
‘Wij willen verduurzamen.’ Het ligt wethouder Dieuwertje van Langwetering in de mond bestorven. Maar ondertussen laat zij zich voor het karretje spannen van de gewiekste ondernemer Hugo en zijn vriendin, de architect Nanda. Die willen een proef uitvoeren met een aantal drijvende ‘klimaatneutrale’ waterwoningen in de Weteringse Plas. Naar later blijkt vooral voor zichzelf en hun meefinancierende vriendjes. De gemeente investeert zelf voor vijftig procent in dit veel belovende toekomstproject voor het lage land beneden de stijgende zeespiegel.
Een brief vol onbegrijpelijk ambtelijk jargon
Maar aan de lokale bewoners wordt niets gevraagd en zij raken hun recreatieplas kwijt. De vrijwillige reddingsbrigade kan wel stoppen en het strandje moet daar ook weg. Oh ja, ze krijgen een brief vol onbegrijpelijk ambtelijk jargon dat de plas is ‘aangewezen als zoekgebied voor een mogelijke kaderlocatie binnen het verduurzaamheidsgebied’.
Wanneer een aantal van hen onder leiding van monteur Ferry bezwaar aantekent tegen de ondoorzichtige plannen, weet de wethouder niets anders te doen dan het organiseren van een ‘keukentafelgesprek’ waarin de twee partijen tot elkaar zouden moeten komen. Dat vergroot de tegenstellingen alleen maar en mondt uit in een scheldpartij, als blijkt dat de bewoners de laatst brief niet hebben ontvangen. Daarin staat dat de beslissing al is genomen!
Alle clichés uit de actuele, polariserende discussies
Schrijver Nathan Vecht en regisseur Eric de Vroedt zetten de tegenstellingen tussen de verschillende milieus sterk aan en gebruiken daarbij alle clichés uit de actuele discussies in ons polariserende land. De eerste scène waarin Hugo zijn gladde Engelse reclametaal loslaat op de zaal, wordt al gauw gevolgd door de vergadering van een paar gewone dorpsgenoten die er niet in slagen de brief van de gemeente te ontcijferen.
Terwijl steeds meer drijvende waterwoningen – ‘woonboten’ volgens de dorpelingen – het podium vullen, spelen de elf acteurs en actrices hun rollen én dubbelrollen heerlijk herkenbaar en overtuigend. Een enkele keer op het karikaturale af, zoals Emma Buysse als de gehandicapte dochter van monteur Ferry, of Nazanin Taheri als medewerkster van de gemeente. Zij krijgen de zaal gemakkelijk mee. Maar even later blijkt de eerste onherkenbaar ook de dochter van de rijke Hugo en de tweede een expat en medefinancier. Een nog sterkere dubbelrol speelt Esther Scheldwacht. Zij is zowel de in politieke clichés verdrinkende wethouder Dieuwertje, als de tegendraadse buitenlandse au pair van het rijke ondernemersstel.
De belangrijkste rollen zijn ook in ervaren handen: Mark Rietman als monteur Ferry, Tamar van den Dop als zijn vrouw, Betty Schuurman als lerares van de basisschool. Tegenover hen staat de slimme ondernemerskliek met Joris Smit als de niets ontziende Hugo en Soumaya Ahouaoui als zijn vriendin van wie het geweten toch soms opspeelt.
Door één slechte recensie op de site vrijwel brodeloos
De tekst van Laagland is dezer dagen als boek verschenen bij uitgeverij De Harmonie. Nathan Vecht verweeft in het verhaal allerlei doorkijkjes naar de actualiteit van alledag. De gemeente die geen geld meer heeft voor het vervoer van een gehandicapt meisje, maar wel voor ‘duurzame’ investeringen – uit een ‘ander potje’. Een ondernemer met twee linkerhanden die een digitaal klussenplatform voor monteurs creëert, dat verkoopt en er een kapitaal aan verdient. Een monteur die voor zijn opdrachten dat online platform nodig heeft, maar door één slechte recensie op die site vrijwel brodeloos raakt. Een lokale overheid die ondanks haar goede bedoelingen voor de uitvoering van plannen toch ondernemers nodig heeft, met hun geheel eigen winstoogmerk.
Vecht laat vooral zien hoe de bovenliggende partij aan het langste eind blijft trekken en dat de machteloosheid aan de andere kant van de maatschappelijke kloof echt tot geweld kan leiden. In de huidige Hugo’s, Ferry’s en Dieuwertjes lijkt hij weinig vertrouwen meer te hebben. Zijn hoop is meer gericht op een volgende generatie, zoals de gitaarspelende zoon van Ferry (Alex Hendrickx) en de opstandige dochter van Hugo (Emma Buysse). In hen lijkt letterlijk en figuurlijk nog wel muziek te zitten.
Laagland, door Het Nationale Theater. Tekst: Nathan Vecht. Regie: Eric de Vroedt. Scenografie: Studio Dennis Vanderbroeck. Compositie en muziek: Florentijn Boddendijk en Remco de Jong. Spel: Soumaya Ahouaoui, Emma Buysse, Tamar van den Dop, Alex Hendrickx, Mark Kraan, Alwin Pulinckx, Mark Rietman, Esther Scheldwacht, Betty Schuurman, Joris Smit, Nazanin Taheri. Gezien: première Parktheater Eindhoven 10 juni 2023.
Laagland is nog te zien, onder meer:
14-21 juni > Koninklijke Schouwburg, Den Haag
10 oktober > De Maaspoort in Venlo
13 oktober > Schouwburg Tilburg
7-8 november > Schouwburg Utrecht
18 november > de Kunstmin Dordrecht
28-29 november > Schouwburg Nijmegen
© Brabant Cultureel 2023