Op de biënnale Kunst in de Heilige Driehoek in Oosterhout is ook werk te zien van de vorig jaar overleden fotograaf Piet den Blanken. Zijn foto’s van vluchtelingen zijn nog altijd actueel.
door Irma van Bommel • Fotografie > Joep Eijkens
Bij de entree vanaf de Monnikendreef worden bezoekers van de Biënnale h3h verwelkomd door enkele boomtenten van Dré Wapenaar. Wat verderop zijn foto’s te zien van bivakken van vluchtelingen. Die zijn in 2020 door Piet den Blanken (Wijbosch 1951 – Guatemala Stad 2022) gemaakt op het eiland Lesbos. Hadden die vluchtelingen maar zo’n mooie boomtent. Hun situatie is uitzichtloos. Zij komen uit landen als Afghanistan en Syrië en hopen op een veilig bestaan in Europa waar vluchtelingen slechts mondjesmaat worden toegelaten. Europa wil de stroom vluchtelingen indammen en heeft nog steeds geen humanitaire oplossing bedacht voor het opvangen van ontheemden en het bieden van een menswaardig bestaan.
Even verderop zijn opnieuw twee foto’s van Den Blanken te zien, een boot met vluchtelingen voor de kust van Tenerife (2006) en een open vrachtwagen met vluchtelingen en hun bagage in de woestijn in Niger (2005). Den Blanken fotografeerde voor de krant en voor opinietijdschriften, maar geplaatst in een expositie met beeldende kunst – een plek waar je associatieve verbanden kunt leggen – winnen de beelden aan betekenis. Als je goed kijkt, zie je dat voor de mensen op de boot voor de rotskust geen veilige haven in zicht is. En voor de mensen op de vrachtwagen in de oneindige woestijn is geen route zichtbaar. Beide beelden staan symbool voor de uitzichtloze situatie van vluchtelingen en door de tijdloosheid zijn zij iconisch.
Een fotograaf van mensen
Curatoren Driessen en Nelemans hebben de deelnemende kunstenaars gevraagd zich te laten inspireren door een specifieke plek langs de route van de biënnale. Nieuw is daarbij dit jaar de kloostertuin, eigenlijk meer een park, van de Onze Lieve Vrouwe Abdij. Langs een van de paden is een foto te zien van een man achter tralies. De keuze voor dit beeld is ingegeven door het gegeven dat zusters van Sint-Catharinadal in vroeger tijden achter tralies zaten bij het jaarlijkse bezoek van familie. Maar waar de zusters vrijwillig kozen voor een afzondering van de wereld, zit de man die Den Blanken fotografeerde vast, wellicht zonder een eerlijk proces. Dat geeft te denken.
Hetzelfde geldt voor het beeld van een vrouw in een boerka. Nonnen dragen nu nog een kapje, een overblijfsel van de sluier die vroeger werd gedragen. Met de keuze om als non door het leven te gaan, kiest een vrouw ook voor het dragen van een kapje. Maar een vrouw in bijvoorbeeld Afghanistan die geheel gehuld gaat in een abaya of een boerka kiest daar vaak niet zelf voor.
Den Blanken was een echte mensenfotograaf. Door zich bescheiden op te stellen en oprecht belangstelling te tonen maakte hij makkelijk contact, ook met diegenen die het moeilijk hadden. Sommigen zochten en vonden steun in het geloof. Zo hebben de curatoren werken van Den Blanken uitgezocht die associatief kunnen worden verbonden met de locatie of met religie. Wat langer kijken naar een beeld en je gedachten daarover laten gaan, is nu net de bedoeling van kunst.
Lees op Brabant Cultureel meer over de biënnale en over fotograaf Piet den Blanken
© Brabant Cultureel 2023