Bij de Eindhovense uitgeverij Lecturis, gespecialiseerd in kunst- en fotoboeken, verschenen twee boeken waarin de natuur centraal staat. Het ene loopt als het ware over van schoonheid, het andere richt zich meer op de teloorgang en de bedreigingen van de natuur.
door Joep Eijkens
Talloos veel fotoboeken bestaan er die de natuur als hoofdonderwerp hebben. Verreweg de meeste daarvan gaan over de rijkdom en schoonheid van de natuur. Maar ook kwetsbaarheid en teloorgang krijgen steeds meer aandacht, wat begrijpelijk is gezien de zorgwekkende ontwikkelingen op het gebied van klimaat en biodiversiteit.
Tijdens de fotoboekenmarkt die op 2 april 2023 werd gehouden bij Pennings Foundation in Eindhoven viel mijn oog op twee boeken waarin de natuur centraal staat, beide recent op de markt gebracht door de Eindhovense uitgeverij Lecturis. Het ene loopt als het ware over van schoonheid, het andere richt zich meer op de teloorgang van de natuur.
Combinatie van fotografie en beeldende kunst
Visueel sterk en bijzonder vind ik Refugium van beeldend kunstenaar Annemieke Fierinck en fotograaf Esther Hessing. Het ingenieus door SYB (alias Sybren Kuiper) vormgegeven boek is opgebouwd uit foto’s, schilderijen, tekeningen en korte, heldere teksten. Het laat zien hoe goed fotografie en beeldende kunst te combineren zijn met een aantrekkelijke vormgeving.
Zelf noemen de twee makers hun boek – oogst van twee jaar wandelen langs de Nederlandse kust – ‘een beeldverhaal over het duinlandschap in Nederland’. Zij nemen de kijker/lezer als het ware mee op hun wandelingen en ‘hopen mensen te inspireren om (nog) bewuster te genieten en te ontdekken wat dit unieke landschap allemaal te bieden heeft’.
Op de fotoboekenmarkt bij Pennings lag het van diverse uitklapbare bladen voorziene boek opengeslagen op een boekenstandaard. Eigenlijk zou je zo’n handig ding erbij moeten kopen zodat je het boek open kunt leggen om elke dag als het ware weer een stukje verder te lopen.
Schoonheid en teloorgang
Melting Heart van de Eindhovense fotografe Diewke van den Heuvel ademt een andere atmosfeer. Bij het bladeren door dit boek komen bij mij woorden op als ‘persoonlijk’, ‘meditatief’, ‘abstract’, ‘kleurrijk’ en ‘mooie details’. Je ziet – voor een klein deel op uitklapbare bladen – sneeuwlandschappen, bergen, bloemen, bomen, al dan niet smeltende ijspartijen, grotten en een enorme gletsjer. Af en toe komen ook kinderen in beeld, niet in kleur zoals de rest van de foto’s maar in zwart-wit. Zij deden mij heel even denken aan de kinderen in Droom in het woud, het wonderlijke fotoboek van Ata Kandó uit 1957. Op de laatste foto staat de fotografe zelf.
Uitgaande van de categorieën ‘schoonheid’ en ‘teloorgang’, valt Melting Heart boek in de eerste categorie. De dramatische ontwikkelingen die de natuur doormaakt, blijken voor mij niet uit de foto’s, tenzij je de kinderen ziet als de toekomstige generaties die straks de rekening gepresenteerd krijgen.
De gevolgen van de snelle opwarming van de aarde komen enkel aan de orde in enige teksten, waaronder die van de fotografe zelf. Zij schrijft (in het Engels) dat de foto’s zijn gemaakt in de omgeving van de Aletschgletsjer. In de zeven jaar dat zij het gebied heeft bezocht, zag ze de grootste gletsjer van Zwitserland, en van de Alpen, smelten. En dat in een schrikwekkend tempo. Zij zag het samen met haar zoon Julius. Aan hem heeft ze het boek opgedragen, evenals aan zijn en volgende generaties. ‘They must find their way to deal with the consequences of the mess we made’, besluit zij haar voorwoord in het boek.
Esther Hessing (fotografie) en Annemieke Fierinck (schilderijen en tekeningen), Refugium. Eindhoven: Lecturis 2023, 270 pp., ISBN 978-94-6226-829-0, pb., boekontwerp SYB, € 50,00.
Diewke van den Heuvel, Mounir Samuel & Kristina Fuchs, Melting Heart. Eindhoven: Lecturis 2023, 124 pp., ISBN 978-94-6226-470-0, hb., boekontwerp Laury van Eerd, € 40,00.
estherhessing.nl | refugium.nl
© Brabant Cultureel 2023