Een paar honderd foto’s gemaakt door intensief begeleide amateurfotografen, tachtigplussers, scholieren en vluchtelingen, slingeren vanaf 19 mei 2023 door de Helmondse kasteeltuin en over het Piet Blomplein. De derde editie van de openlucht expositie ‘Goeikes’ is groter dan ooit en opnieuw zeer laagdrempelig.
door Anja van den Akker
“Goeikes is uniek in zijn soort”, stelt initiatiefnemer en voormalig stadskunstenaar Tahné Kleijn (1990). “Er zijn veel initiatieven voor amateurfotografen, maar geen echt festival in de openlucht. Dus kunnen we gerust zeggen dat we in Helmond de grootste openluchtexpositie voor amateurfotografen van Nederland organiseren.” Kleijn, zelf fotograaf van beroep, heeft een hekel aan het stempel ‘amateurs’. “Alsof amateurs per definitie minder goede foto’s maken. Iedere foto vertelt een verhaal dat waard is om bekeken en verteld te worden.”
Vanuit die overtuiging ontstond ‘Goeikes’, een uitgesproken Brabantse naam, gekozen vanwege de positieve betekenis.
Fotoboek
Het verhaal van Goeikes begint eind 2017. Kleijn, dan net afgestudeerd als fotograaf, solliciteert naar de gloednieuwe functie van stadskunstenaar in Helmond. Men vindt de geboren en getogen Helmondse echter nog wat te jong en haar netwerk te klein. Maar haar plan om een fotoboek van Helmondse mensen te maken valt goed. Designer Rocco Verdult uit Eindhoven wordt de eerste stadskunstenaar en Kleijn krijgt tienduizend euro om tóch haar boek te maken.
“Je denkt op zo’n moment dat je een heleboel geld hebt. Maar het bleek veel te weinig. Daarom ben ik zelf bedrijven langsgegaan om een bijdrage te vragen. Ik kreeg overal wel iets, honderd of tweehonderd euro. Als je een maand lang over het industrieterrein loopt, kom je er uiteindelijk wel.”
De foto’s voor dat boek, Helmonders in beeld, werden gemaakt door negentien fotografen uit Helmond, het merendeel professionals. Daar rolde in 2018 een openlucht expositie uit in het Burgemeester Geukerspark en het project was goed voor de Carat Cultuurprijs. Op de opening van deze eerste editie van Goeikes kwamen tot Kleijns verbazing ruim zevenhonderd mensen af, want iedereen kende wel iemand op de foto’s. Wat haar ook verwonderde: op een dronken wildplasser na was er al die zes weken geen vandalisme te bespeuren. Alle foto’s buiten bleven keurig intact.
Verbonden
In datzelfde jaar nam muzikant Thomas Pieters het stadskunstenaarschap over van Rocco Verdult en Tahné Kleijn ging meteen aan de slag met de tweede editie van Goeikes met als thema Lucas Gassel, de laatmiddeleeuwse Helmondse schilder. In 2019 werd Kleijn alsnog stadskunstenaar, voor twee jaar. Voor de tweede editie van Goeikes werd gewerkt met dertien fotografen waarvan ditmaal ongeveer de helft amateur was en nu niet allemaal uit Helmond, maar wel met de stad verbonden. Ook Kleijn zelf deed niet meer mee. “Als ik projectleider ben en mensen moet coachen, wie controleert mij dan? Ik vond niet dat ik nog moest meedoen als fotograaf.”
Een kleine dissonant was dat er een foto werd gestolen. Kleijn: “Eigenlijk vond ik dat stiekem wel vet. Het was een foto van 2,25 bij 1,75 meter. Om die mee te nemen moet je wel wat moeite doen”, lacht ze. “Gelukkig hadden we er nog een tweede print van.” Editie twee viel midden in de corona lockdowns. “Daar hadden wij geen last van, omdat Goeikes zich in de buitenlucht afspeelde. Voor de opening binnen mochten we echter maar dertig mensen uitnodigen. Ik dacht: dan mag acht keer dertig ook. Zodoende hebben we tegelijkertijd in acht horecagelegenheden Goeikes geopend.”
Gerechten
Het coachen van de deelnemers is allesbehalve een wassen neus. Fotografen die zich aanmelden moeten tien foto’s laten zien en een duidelijk projectplan hebben. Eenmaal uitgekozen – dit jaar zijn het er elf, allemaal amateurs en gedeeltelijk uit Helmond – krijgen zij maandenlang masterclasses en een uitgebreide begeleiding. Hetzelfde geldt voor de tachtigplussers waarmee Kleijn aan de slag is gegaan voor deze derde editie die het thema Achter de schermen kreeg. Deze ouderen maken foto’s van favoriete authentieke gerechten en voorzien die zelf van recepten en smakelijke anekdotes, wat gaat resulteren in een boek. De foto’s komen op Goeikes te hangen.
De onderwerpen van de elf geselecteerde fotografen variëren van ‘achter de schermen’ bij gezinnen die een (ongeboren) baby hebben verloren en een vrouw met dementie, tot autisme, een stadstuin, bloemencorso of het overlijden van de kat. Een bijzondere doelgroep, zoals dit jaar de tachtigplussers, is een nieuw element van Goeikes. Zo komt er ook een enorme regenboog te hangen die bestaat uit foto’s van leerlingen van de basisschool en krijgen vluchtelingen uit Oekraïne en anderstalige jongeren kans om hun fotoverhaal te vertellen.
Subsidies
Via fondsen is behoorlijk wat geld opgehaald. Vanuit Impulsgelden is er veertigduizend euro binnengekomen, het Prins Bernhard Cultuurfonds gaf elfduizend euro en via Cultuurparticipatie kwam er nog eens negentienduizend euro bij. Het VSBfonds kende onlangs twintigduizend euro toe. Mochten nog meer subsidieaanvragen worden gehonoreerd dan kunnen er bijdragen van mbo- en hbo-studenten worden toegevoegd. “Die projecten zijn in feite al klaar, dus dat kan snel worden geregeld”, aldus Kleijn.
Wat betreft haar carrière heeft zij geluk gehad, beseft ze. “Mijn afstudeerproject ging destijds over het gezin waarin ik ben opgegroeid. Dat was een probleemgezin, met drank en niet-betaalde rekeningen, maar ook met veel gezelligheid en loyaliteit.” Ze maakte een tableau vivant van het gezin in de stijl van Jan Steen, wat opviel bij het NRC en ook door Radio 2 werd opgepikt. “Dan gaan er sneller deuren voor je open.” Niet alleen tableau vivants, ook stillevens legt Kleijn als fotograaf graag vast. Op Goeikes is ze allesbehalve uitgekeken. “Ik krijg er heel veel energie van.”
www.goeikes.nl
www.tahnekleijn.com
© Brabant Cultureel 2023