De tentoonstelling ‘Tussenruimte’ in de Cacaofabriek doet haar titel volledig eer aan. Verwijzend naar de betekenisvolle pauze tussen twee noten in een partituur of naar een ruimtelijke uitsparing, gaat het werk van vier totaal verschillende kunstenaars de interactie aan met de tentoonstellingsruimte en met het publiek.
door Anja van den Akker • Foto’s > Biek van Bree
Na bijna twee jaar voorbereiding staat de expositie ‘Tussenruimte’ eindelijk in de Cacaofabriek. Omdat de ruimte om alle kunstwerken heen even belangrijk is als de objecten zelf, was de samenstelling een hele puzzel. Curator en beeldend kunstenaar Ton Slits nam zijn eigen oeuvre als uitgangspunt in de zoektocht naar geschikte kunstenaars die met hem een samenhangend geheel konden smeden uit totaal verschillend werk. Behalve schilderijen en een installatie van Slits is er nu in de Cacaofabriek kunst te zien van Tinka Pittoors, Leo Vroegindeweij en Nathalie Brans.
Spiegel
Meteen bij binnenkomst op de begane grond wordt de toon van dit ‘Presenting apart together’ gezet. Bij de ingang staat een herdershond met een soort planetarium van bloemachtige vormen op zijn hoofd (Fremdkörperoperation, 2016). Je hebt de neiging om rond dit kunstwerk van Tinka Pittoors te lopen. Dan stuit je op een spiegel waardoor de hond je heel lief recht aankijkt. Tegelijkertijd zie je in die weerkaatsing van dat beeld de overige kunstwerken in deze ruimte. Vanuit een ander perspectief dan bij binnenkomst.
Zoals de oranje betonmolen van Leo Vroegindeweij, met daaronder een klassieke Griekse sokkel en een man die het gevaarte draagt, zoals Atlas het hemelgewelf torste (Zonder titel, 2010). De kunstenaar confronteert ons via bekende materialen met twee werelden. Nee, bewust geen titel. Wat de kunstenaar wel kwijt wil is dat hij streeft naar symmetrie, evenwicht en openheid.
Ook de verrijdbare installatie van Tinka Pittoors, met Grieks-Romeins onderstel waarop onder meer een moderne koffer is gemonteerd – alles bijeengebracht in één kleur – mengt verschillende werelden en bekende materialen. Cultuur en natuur. De titel van dit werk is The Wallflower Execution (2016). Pittoors: “Het geheel lijkt stabiel en groeizaam, maar is dat wel zo? Wat is zeker in dit leven? Hoe gaan we met deze wereld om?”
Pittoors’ basis is veelal een stilleven waarbij het gaat om groei en bloei, organische vormen in klein en groot, maar ook over beweging. Zoals in Vuurdans (2021) dat bestaat uit twee paar laarzen die samen lijken te dansen onder een wirwar van organische, groeiende vormen. Ze ogen levendig, maar het roet en blakering hier en daar zetten ook aan het denken. Over onze kwetsbaarheid bijvoorbeeld. Pittoors: “Een kunstwerk is een boek, met veel witruimte om te interpreteren.”
Pinholecamera
De wandkleden, Wandkleed Tuin (2022) en Wandkleed Kasteel (2022) van Nathalie Brans zijn niet zomaar iets moois aan de muur. De patronen ervan ontstonden door een buisvormig object met een gaatje erin gedurende een aantal maanden buiten op te hangen. In dat buisje bevond zich een pinholecamera met fotopapier. Iedere dag brandde de zon via het gaatje een horizontale streep in het fotogevoelige materiaal aan de binnenkant van de buis. Die afdruk veranderde van ‘streep’ naar ‘boog’, afhankelijk van de stand van de zon door de seizoenen heen.
Het resultaat van een aantal maanden verwerkte Brans in de computer en daarna stapte zij met haar project naar het TextielMuseum in Tilburg. Daar werden op basis van de verzamelde patronen twee wandkleden vervaardigd. Brans is erg begaan met zon- en maanstanden en gefascineerd door het heelal en op 29 maart 2023 borduurt zij op gezette tijden in de Cacaofabriek ‘live’ kosmische vormen op een enorme jurk. Ook zien we op de expositie een aan de maan gewijd vijfluik in fotografisch beeld (Vijfluik, 2002). Brans legt de factor ‘tijd’ – van immens groot tot klein – cyclisch vast.
Wederkerigheid
Ook Ton Slits is gefascineerd door cyclische vormen zoals cirkels en bollen. Twee- of driedimensionaal, net hoe je het wilt zien. “Ze staan voor wederkerigheid, het universele. Kunst maakt dat je je zinnen even verzet en je verdiept in andermans gedachten. Dat kan troost bieden maar je leven ook verruimen”, onderstreept Slits het belang van creativiteit. Deze expositie doet daar volgens hem nog een schepje bovenop en nodigt de bezoeker uit om ‘verbindend’ te kijken.
Zijn schilderijen gaan naadloos over naar de installaties van Pittoors en vice versa. Maar ook naar de reflecterende bollen van Vroegindeweij (Zonder titel, 2021). Zo is er een constante samenhang tussen object, ruimte en totaal verschillende kunstwerken die wonderwel één geheel vormen. De titel ‘Tussenruimte’ past deze tentoonstelling dan ook als een jas.
‘Tussenruimte’, tot en met 14 mei 2023 in Cacaofabriek Helmond.
www.cacaofabriek.nl
© Brabant Cultureel 2023