De expositie Stad=Natuur in de Tilburgse LocHal verkent manieren om stadsnatuur letterlijk en figuurlijk meer ruimte te geven. Kunstenaars en ontwerpers dragen concrete ideeën aan, maar de tentoonstelling slaagt er niet in daarin samenhang aan te brengen.
door Corien Ligtenberg
Het is bepaald geen alledaags beeld: in een hoek van de Tilburgse LocHal, op de plek waar vroeger de locomotieven voor onderhoud de monumentale hal werden ingereden, staat een oude, rode Volkswagen Golf schuin op het spoor geparkeerd. Alsof die daar haastig is achtergelaten. Uit een rond gat in het dak reikt een iep. Het is de verplaatsbare installatie De Reizende Boom van beeldend kunstenaar Hein van Duppen.
Met zijn kunstwerk wil Van Duppen aandacht vragen voor de plek van groen in de stad, en het belang daarvan voor klimaatbestendigheid, biodiversiteit en leefbaarheid. Door het sterk toegenomen aantal auto’s staat de ruimte voor groen onder druk. De installatie was eerder te zien tijdens de Dakendagen in Rotterdam, bij het Tilburgse Natuurmuseum, in de wijk Reeshof en op Campus Stappegoor en staat nu dan in de LocHal. De begeleidende video (in real time) laat zien hoe de boom – op de website van het project wordt de iep gepresenteerd als karakter – tijdens de publieksopening op 2 juli met veel ceremonieel gedurende een half uur stapvoets over de Tilburgse Heuvel reed.
Evenwicht
De Reizende Boom is onderdeel van Stad=Natuur, een expositie over ‘klimaatadaptatie, het delen van de beperkte ruimte in de stad en het zoeken naar nieuw evenwicht tussen mensen, planten, dieren, bodem en water in de stad’, door de ogen van kunstenaars, vormgevers en (landschaps)architecten. Stadsnatuur is niet alleen belangrijk voor de leefbaarheid van de stad, het groen draagt ook bij aan verkoeling, een betere waterhuishouding en biodiversiteit.
De expositie is vooral een bundeling van initiatieven en de verschillende onderdelen hebben weinig samenhang. Ze zijn heel praktisch – zoals het Aquatecture wateroogstsysteem van Shaakira Jassat/Studio Sway, een installatie die regenwater opvangt voor het in de goot verdwijnt, en de verschillende oplossingen voor groene gevels – tot bijna poëtisch, zoals de prachtige worteltekeningen van Erwin Lichtenegger. Als onderdeel van een project van Wageningen Universiteit en Researchcentrum (WUR) bracht Lichtenegger gedurende veertig jaar de wortelstelsels van meer dan duizend bomen en planten in kaart. Even praktisch als mooi zijn de ingenieuze ‘levende gevels’ van atelier Rheia. In het beton is een uitsparing gemaakt waarin planten kunnen groeien en waarlangs het regenwater zijn weg vindt, als alternatief voor een regenpijp. Doordat het oppervlak vocht absorbeert, kunnen in de holtes algen, mossen en varens groeien.
Maquette De Onderwereld van Studio 1:1 maakt de complexe relatie inzichtelijk die bestaat tussen de ‘onderwereld’ van de stad, en de ‘bovenwereld’. Door alle kabels, leidingen, kelders en funderingen kan het ondergronds zo vol zijn, dat er bovengronds geen ruimte voor groen overblijft. Het Utrechtse project Toevallig Groen: Zaailingen van de Stad van Hans van Lunteren en Jessica van Essen toont foto’s van bomen die spontaan opkomen op soms onverwachte plekken. In de begeleidende video vertellen bewoners over de bijzondere band met ‘hun’ boom.
‘Stad=Natuur’ is gratis toegankelijk en is tot en met 20 november 2022 te zien in de LocHal in Tilburg, geopend van 8.00-22.00 uur. De expositie is een initiatief van Kunstloc Brabant in samenwerking met Studio REDD.
Over de wortelatlas van Erwin Lichtenegger:
https://images.wur.nl/digital/collection/coll13
© Brabant Cultureel 2022