Het werk van de Oekraïense kunstenares Julia Ilkiv stond al ingelijst klaar voor haar eerste solo expositie toen de oorlog met Rusland uitbrak. Ze vluchtte met man en kind naar Nederland en heeft in Helmond nu een eigen Pop Up Art Gallery gekregen waar zij tot en met 19 november 2022 exposeert en werkt. ‘’Mijn eerste schilderij hier was in zwart-wit. Voor kleur was even geen plaats.”
door Anja van den Akker
Het verhaal van Julia Ilkiv (Skhidnytsia 1987) klinkt wat onwerkelijk. Het leven van alledag in haar woonplaats Vynnyky nabij Lviv in Oekraïne wordt eind februari 2022 wreed verstoord door een enorme explosie. Vanuit haar huis op zo’n tweehonderd meter van een militair complex kijkt zij naar buiten en ziet overal zwaarbewapende Oekraïense soldaten. In paniek belt zij haar man en zegt: De oorlog is begonnen. “Ik kon het daarvoor gewoon niet geloven dat de Russen ons werkelijk zouden aanvallen. Wat moet je doen? Blijven of weggaan? Je weet op dat moment echt niet wat het beste is. Maar één ding is zeker: als je niets doet zul je nooit winnen.” Samen met hun dochter van zes reisden ze naar Helmond, op uitnodiging van vrienden.
Happy end
Van schilderen of tekenen komt het de eerste tijd niet. “Ik was in shock, maar na een paar maanden maakte ik hier mijn eerste werk. Volledig in zwart-wit. Daarvoor tekende ik altijd heel kleurrijk, met veel bloemen. Deze tekening laat een figuur zien die eerst veel twijfelt, dan een eerste stapje zet, vervolgens gaat rennen en uiteindelijk vliegt: de vrijheid tegemoet. Een happy end dus. Dat is ook de titel van het werk.” De opbrengst van het schilderij is tot haar vreugde gedoneerd aan een organisatie die Oekraïense vluchtelingen helpt.
Als Ilkiv op een dag de schilderswinkel Juud’s Foederer in Helmond binnenstapt om materiaal te kopen en ze haar werk laat zien – ze heeft er alleen maar foto’s van op haar telefoon – gaat het balletje rollen. Zij mag meedoen aan de expositie Make Art not War, exposeert in het AG Gebouw in Eindhoven en curator Mariëlle van de Kerkhof van Museum Helmond helpt haar aan een tijdelijke galerie in winkelcentrum de Elzas Passage. Met dank aan Stichting Volop die leegstaande winkelpanden een tijdelijke creatieve bestemming geeft. Inmiddels is het grootste deel van de honderden werken die Julia Ilkiv heeft gemaakt dankzij behulpzame vrijwilligers vanuit Oekraïne naar Nederland gebracht. “Mijn huis waar de spullen stonden, is nog intact, maar de mensen in het dorp zijn niet echt veilig. Om de haverklap gaan de sirenes af. Dat hoor ik als ik met hen telefoneer.”
Experimenteren
Haar ‘oude’ werk is vaak zeer gedetailleerd. Tekeningen met pennen en stiften in kleur die op aquarellen lijken. “Dat is mijn specialiteit”. Maar hier in Nederland experimenteert ze met allerlei andere materialen en technieken. En de kleur is inmiddels weer terug in haar werk. “Na drie maanden in zwart-wit te hebben getekend, had ik mijn verhaal wel verteld.”
Nu wil zij vooral positief vooruit kijken. De titels van haar werk klinken dan ook hoopvol. Miracle bijvoorbeeld, dat de schoonheid van de kleine dingen in het leven verbeeldt. En Victory, met ouderwetse wapens en de zwarte raaf als exponent van het kwaad, maar waar het goede uiteindelijk overwint. “Een oorlog is steeds weer dezelfde vergissing, alleen de vorm verschilt. We hebben elkaar als mens erg hard nodig. Ik ben door de oorlog veel ‘vrienden’ verloren. Echt religieus ben ik niet, maar ik geloof wel dat we door iets hogers geleid en beschermd worden. Uiteindelijk wil ik terug naar Oekraïne en alles wat ik hier heb geleerd uitdragen. We moeten blijven vertrouwen dat het goedkomt.”
‘Pop Up Julia Ilkiv & Co.’, tot en met 19 november 2022 in Art Gallery, Elzaspassage 35 Helmond.
https://elzaspassage.nl/winkels/julia-ilkiv-co/
© Brabant Cultureel 2022