Een gedepriveerde Brabander op een Amerikaanse kunstveiling

column door JACE van de Ven

Op de badkamer van ons cruiseschip brandt een lichtje dat je als gast niet uit kunt doen. Het maakt op zo’n energieverslindende moloch niet uit, maar het zorgt er toch voor dat ik me nog schuldiger voel om hier aan boord te zijn dan ik al was. Would-be natuurbeschermer JACE van de Ven vaart samen met heel veel Noord-Amerikanen en flink wat Europeanen op en neer van Amsterdam naar IJsland. Aziaten en Zuid-Amerikanen bedienen hem en behoren hem te entertainen.

Met het activiteitenkrantje van de cruisemaatschappij in de hand zit Van de Ven op het dek. Wat te doen? Er zijn bingo-achtige bijeenkomsten, muziekshows for the millions en overal en op elk moment gelegenheden om te vreten of te zuipen. Alsof hij thuis tekort zou komen! In gedachten verzonken tuurt hij over de grijze zee. Wat doet ie hier?

Dan valt zijn oog op de aankondiging ‘Champagne Art Auction’. Een glas champagne gratis en een echt kunstwerk dat verloot gaat worden onder de aanwezigen van een kunstveiling aan boord. Wat heeft een proleet meer nodig om naartoe te gaan. ‘Learn, bid, own en enjoy’ staat er op een veilingboekje vol hotelkunst-achtige glittervoorbeelden die straks geveild gaan worden. Own gaat vooraf aan enjoy, denkt Van de Ven, en: kun je eigenlijk wel eigenaar van een kunstwerk zijn?

In het boekje staan de portretten van de kunstenaars op wier werk we kunnen gaan bieden. Naast hun kunstwerken die ogen alsof er niks aan de hand is in de wereld, grijnzen ze je toe in al hun geposeerd kunstenaarschap met het soort gelukzaligheid dat je ook ziet op door botox gladgestreken gezichten. Bij de ingang van de veilingruimte hangen de prenten die je zomaar kunt winnen. Ze heten onder andere How sweet it is to be Loved by You en Keys to the Soul of Breakfest Table. Je zou er legpuzzels met duizenden stukjes van kunnen maken.

De passagiers van het cruiseschip mogen zoveel kunstwerken kopen als ze willen

Veilingmeester Sean verwelkomt de gasten met de uitgelatenheid van een jonge hond. Hij zegt trots te zijn om te mogen werken voor Gallery Park West, die zijn hoofdvestiging heeft in Michigan. Op een groot scherm laat hij ons een crèmekleurig gebouw zien in gedistingeerde Eftelingstijl. Volgt een lofrede op de oprichters van het bedrijf dat al heel oud is, al 53 jaar. Het heeft filialen in kunststeden als Las Vegas, Honolulu en Miami. “Geen galerie kan doen wat wij doen. We verhandelen elke week tussen de vijf à achtduizend kunstwerken. Niemand is zo goedkoop. Enkel door hier binnen te stappen hebt u al duizenden euro’s bespaard. En jullie mogen zoveel kopen als jullie willen.”

De man praat met de snelheid van een braderieverkoper die je een nieuw type blikopener wil aansmeren. Ook zijn timing is perfect. “Zijn jullie er klaar voor?” roept hij precies op de juiste tel. We mogen tien minuten de stock bekijken. Onmiddellijk klinkt er muzak en verschijnt op het scherm de slogan ‘Enjoy your preview’.

Na onze rondgang langs de kunstwerken kijkt Sean ons geheimzinnig aan. “You don’t gonna see these pieces ever again”, fluistert hij terwijl hij ons samenzweerderig toeknikt. Tenminste als we geen gebruik maken van de ‘tremendous opportunity’ die ons in de schoot geworpen wordt, de werken kopen door het hoogste bod erop te doen. Misschien moeten we even oefenen? En op commando van Sean steekt elke aanwezige – behalve die lulhannes van Van de Ven natuurlijk – de genummerde kaart die hij bij binnenkomst gekregen heeft omhoog. Applaus.

Intussen hangen medewerkers drie schilderijen op ezels in het zichtveld van het begerige publiek. Obers gaan de rijen langs met glazen champagne. De veilingmeester kijkt in opperste bewondering naar de uitgestalde kunstwerken en oreert erover alsof hij drie prijsvechters aan ons voorstelt. Het eerste is een werk van Peter Max. “Hij hangt overal in alle musea en je moet hem nu kopen, want hij schildert niet meer.” Het doek moet 195.000 dollar kosten. “180.000, 170.000, 160.000, 150.000.” Pats, een slag met de veilinghamer. “Verkocht!” Een medewerker snelt naar iemand uit het publiek en geeft hem een koopbewijs. Of dit fake is of werkelijkheid, weet ik niet, wel dat de hele verkoop ongeveer een halve minuut heeft geduurd.

Het tweede doek gaat in eenzelfde tempo weg voor achtduizend dollar. Dan is er een schilderij van een zekere Kevin Virgil. ”Hij heeft vijfentwintig exposities achter elkaar alles verkocht wat hij exposeerde.” Het aangeboden werk heeft iets weg van een lieve tattoo zoals vrouwen die weleens dragen. “Het kost 9200 dollar, maar ik mag het aanbieden voor 8200. 8200? 8400 daar, verkocht.” Drie doeken weg, we zijn hooguit twee minuten verder.

Een seconde later komt er een medewerker de rijen langs met een ets van Rembrandt. “Rembrandt, de etser”, roept Sean, “waar normale kunstenaars rondlopen met een notitieboekje op zak, had Rembrandt een koperen etsplaat bij zich. Ik ga de prent niet veilen, maar wie geïnteresseerd is kan straks naar de prijs informeren. Applaus for Rembrandt van Rijn!!!” De aanwezigen klappen braaf.

Volgt een prent die half abstract half olifant is. “Who likes it? U mag hem kopen voor vijftienhonderd dollar.” Vervolgens zwemmen er opeens twee visjes over het scherm, een videokunstwerk, iemand uit het publiek blijkt het gewonnen te hebben. Applaus. Nog een video van een graffiti-achtig iets, soft, lief en kleurrijk. Voor ik goed kan kijken, is het al weg.

Maar dan!!! Zonder dat er tromgeroffel klinkt, hoort iedereen aan de stem van Sean dat we nu een hoogtepunt naderen. “This is the mystery moment. Het succesvolste onderdeel van de Park West Auctions. We killen de prijzen nog meer dan we normaal al doen!”

Er worden zeven kunstwerken opgehangen met de achterkant naar het publiek. Je mag er blind op bieden, maar als het werk je later tegenvalt, hoef je het niet te nemen. “So what do you have to loose?” “Nothing”, roept een vrouw in adorabele bewondering. Sean slaat een keer of vijf hard met zijn hamer: “Do you wonna see what it is?” Weer een hamerslag. “Turn them around!”

Volgens mij heeft er niemand geboden op de zeven achterkanten, maar dat mag het enthousiasme van de veilingmeester niet drukken. Terwijl hij de nu zichtbare kunstwerken aanschouwt, zegt hij: “Velen hebben al gevraagd wanneer ze te koop zouden zijn. Zo vaak heb ik al moeten zeggen dat ze nog niet beschikbaar waren. Don’t wait for next year, cause they will no more be there. 790 dollar per stuk en als je er meer dan één van wilt, dan roept u maar.”

Verschillende mensen wijzen een kunstwerk aan dat ze willen, hun namen worden genoteerd. “Everyone has a different taste”, glundert Sean. Het deel van het publiek dat niks gekocht heeft, applaudisseert voor het deel dat wel iets koopt, zoals bij Amerikaanse tv-dominees als er net een gelovige volgens zo’n dominee een ongelofelijke scheut genade uit de hemel heeft gekregen. Allelujah!

Opeens heb ik er genoeg van. Misschien ben ik in het gedepriveerde Brabant opgevoed met teveel eerbied voor kunst? Misschien heb ik als inwoner van Tilburg al kermis genoeg meegemaakt? Misschien kan ik niet lachen om deze flitsende show, omdat ik me schuldig voel op zo’n milieuverslindende cruise ingetekend te hebben. Waarom zwaai ik niet gewoon met mijn veilingnummer nu Sean roept: “Dan nu een echt kunstwerk voor tachtig dollar voor degene die het snelst zijn nummer opsteekt!” Terwijl ik naar de uitgang schuifel, vliegen de bordjes de lucht in, het kunstwerk waar het om gaat is nog niet te zien.

© Brabant Cultureel 2022