De Haagse fotografe Laura de Mildt haalde honderd Nederlandse sportvrouwen voor haar lens. Het resultaat is een fotoboek met de titel Op kracht en karakter. De foto’s zijn nu te zien bij Pennings Foundation in Eindhoven. De bewust ingehouden toon maakt dit een bijzonder boeiende expositie.
door Henk van Weert – foto’s Laura de Mildt
Het grote Amerikaanse sportblad Sports Illustrated maakt regelmatig een Swimsuit-fotoreportage van vrouwelijke topsporters in de VS. De vrouwen poseren in bikini op een mooi strand terwijl het water om hun enkels golft. Playboyfotografie, maar wel met kleren aan. De vrouwen en de situaties zijn perfect uitgelicht en in de nabewerking zijn alle pukkeltjes en vlekjes vakkundig weg geretoucheerd. In die reeks kwamen ook Alex Morgan en Megan Rapinoe aan de beurt, de twee bekendste Amerikaanse voetbalsters.
In de WK-finale vrouwenvoetbal in 2019 stonden Morgan en Rapinoe tegenover Oranjespeelster Sherida Spitse. Deze middenvelder van Ajax is een van de honderd Nederlandse sportvrouwen – nou ja, negenennegentig plus scheidsrechter Shona Shukrula – die in de coronatijd zijn gefotografeerd door fotografe Laura de Mildt. Die tijdrovende klus heeft geleid tot het fotoboek Op kracht en karakter. Alle foto’s zijn nu voor het eerst te zien in een tentoonstelling, bij Pennings Foundation in Eindhoven.
Schijnwereld
Kijk naar de foto’s van Megan Rapinoe en Sherida Spitse en je ziet een wereld van verschil. De Friese middenveldster staat niet in de schijnwereld van roem en zon, maar staat tegen een neutrale witte achtergrond in de lens te kijken. Geen lach, zelfs geen glimlach, maar wel een intense blik die verraadt dat hier een echt iemand in een echte situatie is gefotografeerd. Het is een van de mooiste foto’s in de reeks van honderd portretten.
Laura de Mildt maakte bepaald geen boudoirfoto’s. De glamour is ver te zoeken. Alle foto’s zijn in zwart-wit, maar niet zoals tegenwoordig gebruikelijk omgezet van kleur naar zwart-wit, maar in de camera in zwart-wit geschoten. In de nabewerking van het ruwe materiaal zijn slechts minimale aanpassingen gedaan.
In de portretfotografie is het vrij gebruikelijk om in Photoshop onnatuurlijke vlekjes, puistjes en haartjes weg te poetsen. De Mildt heeft dat in bijna geen enkele foto gedaan, hooguit als het model daar nadrukkelijk om vroeg. Zo staat judoka Sanne van Dijke er met een blauw oog op. Functioneel blauw, moet kunnen, vonden fotografe en model. Hoort bij de judoka van dat moment. Ook de foto van shorttrackster Suzanne Schulting is een voorbeeld van die no-nonsense aanpak. Over haar gezicht dwarrelen tal van ‘fly away haartjes’ en in haar gezicht zijn genoeg glimmende plekjes te ontdekken die door de meeste fotografen in Photoshop zouden zijn gladgestreken.
Innerlijk
Om uiterlijke schoonheid was het De Mildt dus niet te doen. Om innerlijke wel. Dit zijn de sporters, dit zijn de vrouwen, dit is de kracht die zij uitstralen, hier moet de beschouwer het mee doen, wil ze maar zeggen. Achtergronden en kleding zijn zo sober mogelijk gehouden, kleur is helemaal verbannen, want dat alles leidt maar af van de kern van de vrouw die is gefotografeerd. Als een sportvrouw al een attribuut bij zich heeft – een schaats, een bal, een helm – komt dit slechts terloops in beeld. Dat gebrek aan kermis en rumoer, die bewust ingehouden toon, maakt deze tentoonstelling juist zo ongemeen boeiend.
Wat ook meetelt, is dat De Mildt een coherent geheel presenteert. Probeer maar eens lijn te brengen in zo’n ongebruikelijk lange reeks van honderd portretfoto’s. Dat is haar prima gelukt. Je waant je nergens in een doolhof en je hebt nergens de neiging om maar eens grote stappen te nemen. De Mildt doet dat niet alleen door haar keus voor het altijd rustige zwart-wit, maar zij gebruikt in alle foto’s ook nagenoeg dezelfde belichting in overeenkomstige studio-omstandigheden. Ook de poses lopen niet bepaald bizar uiteen: de meeste modellen zijn driekwart lichaam geschoten, er zijn maar weinig echte headshots en de meeste vrouwen kijken weg van de lens en de kijker. Met zulke eenvoudige middelen bereikt de Haagse fotografe het collectieve beeld dat haar voor ogen stond.
Muurbloempjes
In de groep van honderd vrouwen bestaat ook geen rangorde van stersporters en minder bekende B-sporters, of van uitgesproken mooie vrouwen en muurbloempjes. Wereldsterren als Ranomi Kromowidjojo en Ireen Wüst krijgen geen positie op de voorgrond en relatieve glamourgirls als Ellen Hoog en Estavana Polman hangen ook gewoon in een rijtje met anderen.
Sommige sportvrouwen zijn door De Mildt echt uit hun comfortzone gehaald. Kromowidjojo’s gezicht is bedekt met slierten haar, Anky van Grunsven is van achteren gefotografeerd, maar onmiddellijk herkenbaar aan hoed, knotje en jasje, Dafne Schippers staat er niet bij als een explosieve sprintster, maar als een volslagen in zichzelf gekeerd zen-meisje. Mag je toch spreken van uitgesproken mooie foto’s, ook al hoort de maakster dat misschien liever niet? De manier waarop zij Maria Verschoor in beeld brengt, is werkelijk prachtig. De hockeyster gaat verscholen achter haar uitbundige bos haar, alleen haar schouder en enkele flarden van haar gezicht komen in beeld.
Als Sifan Hassan in beeld verschijnt, zie je altijd een ongelooflijk drukke vrouw. De Mildt geeft haar de intense, verstilde blik van een oude Griekse filosoof. En nogmaals, Sherida Spitse. Die rust, die ogen.
‘Laura de Mildt, Op kracht en karakter, Nederlandse vrouwen in topsport’, tot en met 25 juni 2022 bij Pennings Foundation in Eindhoven.
Laura de Mildt, Op kracht en karakter, Nederlandse vrouwen in topsport. Eindhoven: Lecturis 2021, 240 pp., ISBN 9789462264267, hb., € 45,00.
Het boek is ook verkrijgbaar bij de tentoonstelling en via laurademildt.com.
© Brabant Cultureel 2022