Gaat dat zien: dertienhonderd films over het Brabant van toen

Brabanders die graag naar oude foto’s en films kijken over de provincie waarin zij wonen, moeten beslist de website brabantinbeelden.nl bezoeken. Sinds eind september is dit rijke beeldarchief gratis online te raadplegen en vooral de dertienhonderd films bieden schitterend materiaal en amusement.

door Joep Eijkens

Oude foto’s en films uit de familiale sfeer hebben het magische vermogen om je binnen de kortste keren terug te brengen naar je eigen jeugd. Neem het filmpje ‘Heb jij een vuurtje?’ Dat bevat een aantal ultrakorte oude filmfragmenten waarin je mensen ziet roken, jong en oud, en opeens denk ik weer aan de eerste sigaret die ik als manneke van tien rookte, meer dan een halve eeuw geleden op een gouden bruiloft in Alphen.

‘Heb jij een vuurtje?’ is één van de dertienhonderd films die nu te zien zijn via de site Brabant in Beelden.nl die sinds eind september online is. Een deel van de films is gratis te downloaden en – onder voorwaarden – te gebruiken. De site geeft niet alleen toegang tot films, maar ook tot meer dan 335.000 foto’s.

Daarnaast is er de afdeling ‘verhalen’, waarbij foto’s en/of films worden gecombineerd met tekst. De thema’s variëren van werk, gezondheid en recreatie in de jaren vijftig tot geloof, liefde, feesten en de jaren tachtig.

Een aardig voorbeeld van zo’n verhaal in woord en beeld is het item ‘Maandag wasdag’. Je treft er naast mooie oude foto’s van vrouwen die de was doen – waaronder Boxtelse Ursulinen in 1953 – ook een ruim negen minuten durend voorlichtingsfilmpje uit 1943 waarin een huisvrouw laat zien hoe je het beste de was kunt doen met ondermeer ‘bonloos waschpoeder’, zuringzout en bleekwater. Inclusief geschreven commentaar. Zoals: ‘Eerst spoelen. Let op: niet wringen, alleen knijpen.’ Het ziet eruit alsof de energiek werkende vrouw er zowat de hele maandag mee bezig was.

Eindhoven

Brabant in Beelden is een initiatief van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) in ’s-Hertogenbosch. Het beeldmateriaal (met name de foto’s) is echter niet alleen van hun collectie afkomstig, maar ook van het Regionaal Historisch Centrum Eindhoven (RHCe). Op de vraag hoe het zit met de rest van Noord-Brabant zegt woordvoerder Margot America dat ‘we ons willen richten op de hele provincie’.

Hebben jullie andere regionale archieven in bijvoorbeeld Tilburg en Breda benaderd om ook mee te doen?
“Nee, nog niet maar er is wel de intentie om dat te doen.”
Het vijf medewerkers tellende team van Brabant in Beelden heeft de expertise in huis om oude films te conserveren, restaureren en te beschrijven, aldus de woordvoerder. “Zo beschikken we ook over een koudedepot, een ruimte waarin temperatuur en luchtvochtigheid zijn afgestemd op oud filmmateriaal.”

Brabant-Collectie

In een persbericht stelt het BHIC met Brabant in Beelden te zijn begonnen omdat ‘er nog geen instelling was die zich provinciebreed inzette voor het behoud van historische filmbeelden’. Dat klopt niet, want tussen 2002 en 2017 bestond de Film- en Fotobank Noord-Brabant die was opgezet door de Brabant-Collectie bij de Universiteit van Tilburg. En een groot deel van de betreffende collecties is sinds 2018 te zien via de site www.brabantserfgoed.nl , zo meldt desgevraagd Cris Kremers, projectleider Brabant Cloud van Erfgoed Brabant. “De meeste deelnemers van de Film- en Fotobank – heemkundekringen, musea, archieven – zijn overgestapt naar ons”, zegt Kremers. “Sommige zijn afgehaakt vanwege de kosten. In totaal vijfenzeventig instellingen doen mee, inclusief de Brabant-Collectie.”

In hoeverre verschillen jullie van Brabant in Beelden?
“Zij werken met materiaal van hun eigen collecties, wij bestrijken heel Noord-Brabant. Het zou mooi zijn als zij zich bij ons zouden aansluiten, Het is nu inderdaad een beetje verwarrend.”
Maar er is minstens nog één belangrijk verschil. Want wie www.brabantserfgoed.nl bezoekt, komt er al snel achter dat het een stuk moeilijker is om daar naar films te zoeken. Hebben ze bijvoorbeeld amateur- of familiefilmpjes? Anders dan bij Brabant in Beelden het geval is, nodigt de site niet echt uit om op ontdekkingsreis te gaan.

Verstoffen

De initiatiefnemers van Brabant in Beelden zijn ervan overtuigd dat op menige Brabantse zolder nog heel wat oude films liggen te verstoffen, materiaal dat vaak verloren gaat als iemand overlijdt omdat de nabestaanden zich er geen raad mee weten.

Woordvoerder America: “Brabant in Beelden is niet alleen leuk om naar te kijken, maar ook omdat het mensen de mogelijkheid biedt om zelf materiaal aan te leveren en zo mee te helpen dat het bewaard blijft.” Zij denkt dat de collectie filmbeelden in de nabije toekomst sterk zal groeien. “Via Omroep Brabant en sociale media hebben we er al verschillende dingen bij gekregen sinds we online zijn.”

Nog even terug naar het beeldverhaal over roken. Daarin passeren niet alleen korte filmbeelden van rokende volwassenen en kinderen de revue, maar ook diverse foto’s die laten zien dat er vroeger overal werd gerookt, zelfs door de leraar in de klas. Aan het einde van die reeks krijgt de kijker de mogelijkheid om te reageren op de vraag ‘Wat vind jij van deze foto’s?’ Best mogelijk dat zich iemand meldt die nog een filmpje uit de jaren vijftig heeft van een oom die missionaris was en die aan zijn neefjes laat zien hoe goed hij zijn sigaar kan aansteken…

www.brabantinbeelden.nl

www.erfgoedbrabantacademie.nl/

© Brabant Cultureel 2021