Nee, met voetbal heeft FC Jongbloed niets te maken. FC staat niet voor football club en Jongbloed verwijst evenmin naar de legendarische doelman Jan Jongbloed. FC verwijst naar Fontys Conservatorium, de oude naam van wat nu de Academy of Music and Performing Arts is in Tilburg. Jongbloed moet je lezen als jong bloed, jonge musici. Aart Strootman, artistiek leider en waar nodig dirigent van het ensemble dat zich richt op het uitvoeren van hedendaagse muziek, legt het uit.
door Camiel Hamans
FC Jongbloed geeft jaarlijks een concert op November Music, het Bossche festival voor hedendaagse muziek dat tussen 5 en 14 november 2021 plaatsvindt, na een jaar van stilte vanwege de coronapandemie. Het concert van dit jaar door FC Jongbloed vindt plaats op vrijdag 12 november in de Pleitzaal van Huis 73, voorheen Babel (Hinthamerstraat 74).
Studieprogramma
“FC Jongbloed is een ensemble dat bestaat uit studenten van het conservatorium en speelt al naar gelang de uit te voeren stukken in steeds wisselende samenstellingen. Zo ongeveer tussen de zes à twaalf musici. Studenten die affiniteit hebben met moderne klassieke muziek of die geïnteresseerd zijn om stukken uit te voeren van hun collega’s van de compositieklas kunnen deelnemen aan de projecten van FC Jongbloed. Op die manier is het een deel van hun studieprogramma. Daardoor wisselt de personele bezetting ook steeds, hoewel ik af en toe ook studenten terugvraag die in de masterfase van de opleiding zitten en die in hun tweede of derde jaar, toen ze nog bezig waren met hun bachelorstudie, al meegespeeld hebben. Hun ervaring kan de jongeren helpen.”
“FC Jongbloed is indertijd opgericht door de slagwerker Arnold Marinissen. Het idee was dat het goed zou zijn zowel voor de aankomende uitvoerend musici als voor de studenten van de compositieklas als er aan het conservatorium een ensemble zou zijn dat gericht is op hedendaagse muziek. Dus laten we zeggen op werk dat maximaal vijftig jaar oud is. Marinissen heeft FC Jongbloed zo’n tien jaar geleid. Ik heb die taak vijf, zes jaar geleden van hem overgenomen. We treden niet vaak naar buiten. We hebben een paar optredens per jaar, maar het meest structurele moment om ons te presenteren voor publiek is tijdens November Music. We zijn de organisatie dan ook zeer erkentelijk dat we jaarlijks de gelegenheid krijgen een bijdrage te leveren aan het festival.”
“Ik overleg met de artistieke staf van November Music over het repertoire. November Music kent het fenomeen ‘festivalcomponist’ een componist aan wiens werk dat jaar speciale aandacht wordt besteed. Van die componist bekijken we de repertoirelijst en kiezen daaruit een of meer werken die FC Jongbloed kan uitvoeren. Op basis van de bezetting van dat stuk programmeren we verder. Dit jaar hebben we in feite twee festivalcomponisten, Kaija Saariaho, een Finse componiste wier werk zich kenmerkt door een nogal etherische klank, en de Britse, maar in Berlijn wonende Rebecca Saunders, die bekend staat om haar ‘Klangfarben’, toonschilderingen. Saariaho zou eigenlijk vorig jaar in het zonnetje zijn gezet, maar door corona is het festival toen niet doorgegaan. Daarom hebben we nu twee huiscomponisten. Van Saariaho voeren we twee solostukken uit, Nocturne (1994) voor viool en Duft (2012) voor klarinet. Van Saunders spelen we The underside of green (1994). De titel geeft al aan hoe zij door kleur is geobsedeerd.”
Feedback
“Tot vorig jaar was de voorbereiding op een FC Jongbloed-concert echt een project. In een week werd het programma klaargestoomd. Nu doen we het anders. We zijn al in september met repetities begonnen. Dat biedt Vlad Chlek, een Russische compositiestudent van Anthony Fiumara die net zijn bachelor in Tilburg heeft behaald en die wij hebben uitgenodigd een stuk voor ons te schrijven, de mogelijkheid ons wekelijks schetsen voor te leggen. Het stuk is nog niet af, echt ‘work in progress’. Wat Vlad aan nieuwe ideeën heeft, spelen we door, de uitvoerenden kunnen aangeven wat niet goed ligt voor hun instrument of hoe zij het samenspel ervaren en Vlad krijgt een idee hoe zijn muziek in werkelijkheid klinkt. Feedback van musici die je werk spelen is heel prettig voor een compositiestudent, want uitvoerenden letten op heel andere aspecten dan je begeleidend hoofdvakdocent.”
“Naast werk van Saariaho, Saunders en Chlek spelen we ook nog een stuk van Peter Garland, een post-minimalist uit de Verenigde Staten die naar mijn mening veel te weinig wordt uitgevoerd. Het is een stuk voor piano, viool en slagwerk Son de Flores (1992). Het zesde stuk van ons concert op 12 november is van Janco Verduin, een componist uit Eindhoven. Ik heb hem gevraagd of hij misschien iets voor ons had. Dat was het geval, hij had een compositie uit 2019 Koi Dust die hij graag heeft gearrangeerd voor onze onalledaagse bezetting, een sextet bestaande uit viool, cello, klarinet, piano en twee slagwerkers.”
Ademhaling
“Mijn rol bij FC Jongbloed wisselt. Meestal gaat het om een kamermuziekbezetting en dan is een dirigent niet echt nodig. Bij kamermuziek gaat het om gemeenschappelijke ademhaling en frasering en in zo’n kleine groep is de communicatie tussen de spelers ook mogelijk zonder dirigent. Repetities van nieuwe, hedendaagse muziek zijn anders dan die van bijvoorbeeld een stuk van Mozart. Je speelt niet alleen de noten, maar onderzoekt ook hoe je zo’n nieuw stuk tot klinken kunt brengen. Dan is het soms handig als er iemand bij zit die de partituur en de partijen heeft bestudeerd en geanalyseerd.”
“Ik zit bij de repetities met de partituur op schoot. Soms geef ik aanwijzingen: speel deze paar maten nog eens met zijn tweeën door. Dan kunnen die twee instrumenten even horen hoe zij in het geheel passen, hoe ze op elkaar aansluiten of reageren. Mijn rol is dan bewustzijn creëren. In het begin van het repetitieproces dirigeer ik heel veel, maar hoe meer de musici naar elkaar gaan luisteren, hoe meer ze elkaar vertrouwen, hoe kleiner mijn rol als dirigent wordt. Totdat ik mezelf tenslotte overbodig heb gemaakt. Maar dat wil niet zeggen dat ik op het concert niets zal dirigeren. Het sextet van Vlad waarschijnlijk wel.”
“Van huis uit ben ik geen dirigent. Ik ben gitarist en componist, maar vanuit die rollen ben ik me er zeer van bewust geweest wat een muzikaal leider doet. Als ik zelf als solist speel met een orkest vergelijk ik mijn partij altijd met de partituur. Ik wil weten waar ik wat kan horen, waar wat gebeurt. Als componist probeer ik door mijn notatie de uitvoerders de weg te wijzen hoe mijn stuk te spelen. Deze twee aspecten van het directievak nam ik dus al mee. Alleen slagtechniek en hoe op die manier te communiceren met uitvoerenden moest ik mij nog eigen maken. Als gitarist ontbeer je de ervaring die bijvoorbeeld strijkers hebben dat je met acht collega’s in een sectie speelt. Daarom beperk ik mij als dirigent tot kamermuziek en laat ik het symfonieorkest aan anderen over.”
Voor het programma van FC Jongbloed op November Music:
FC Jongbloed Programma
Voor het totaal programma van November Music:
November Music Programma
© Brabant Cultureel 2021