Om stil van te worden, dat is bijvoorbeeld een dertienjarige jongen die een monoloog van vijf kwartier speelt. Theater maken met tieners is in Nederland nogal ongewoon, maar in Breda gebeurt het met indrukwekkende resultaten. En in coronatijd is er ’t Gouden Script voor amateurtheaterauteurs.
door René van der Velden > foto’s Joep Eijkens
We ontmoeten elkaar op een zaterdagavond tijdens de tweede editie van ’t Gouden Script in het Chassé Theater in Breda. Jorg van den Kieboom en Hidde Brouwers tekenen voor de organisatie. ’t Gouden Script is voor hen een ‘coronaklus’ die zij uitvoeren in opdracht van genoemd theater. Het echte werk van de jonge theatermakers is het runnen van theatergezelschap ‘het zuid land’. “Zonder hoofdletters graag” (en zonder aanhalingstekens).
Jorg van den Kieboom (Breda 1990) en Hidde Brouwers (Oosterhout 1993) kennen elkaar van de Academie voor Theater in Tilburg waar ze beiden in 2014 afstudeerden. Ze zijn allebei actief in het Brabantse theaterveld. Samen richtten ze theatergezelschap het zuid land op. De theatermakers werken vanuit een kantoor in de creatieve makershotspot in de Bredase wijk Belcrum.
Op hun website staat het helder geformuleerd: ‘Wij zijn gefascineerd door de breekbare onschuld van het kind en maken vanuit die invalshoek grimmige sprookjes voor (jong)volwassenen. In die spookjes staat het kind centraal, als acteur en als onderwerp. In onze voorstellingen plaatsen we jonge spelers in een wereld die gedomineerd wordt door regels, denkbeelden en handelingen van volwassenen.’
Het zuid land maakt voorstellingen met jonge spelers van tien tot vijftien jaar voor een volwassen publiek. Jorg schrijft de teksten en samen regisseren zij op de vloer. “Noem het maar grimmige sprookjes voor volwassenen”, aldus Hidde Brouwers. In België zijn er hele gezelschappen die met kinderen in deze leeftijd werken, maar in Nederland is het vrij bijzonder.
Poging
Inmiddels hebben ze vijf theaterproducties gemaakt met titels als ‘De ongelofelijke poging van niemand om iemand te zijn’, ‘reindier’ en ‘het verlangen van de eenzaat’. Om te illustreren hoe dat eruitziet, laat Hidde een filmpje van anderhalve minuut zien op zijn telefoon. Het is een fragment uit ‘reindier’ waarin een dertienjarige jongen een monoloog van vijf kwartier speelt. Om stil van te worden….
Door de inhoud van onze stukken denken mensen altijd dat wij zelf een hele slechte jeugd hebben gehad. Dat is niet zo, wij hadden een goede jeugd met echt hele lieve moeders.
“Wij werken graag met jonge spelers. We werken vanuit het perspectief van een kind en dat is eigenlijk toevallig ontstaan. Doordat er erg veel aanbod is, en weinig geld te verdienen, zijn we op zoek gegaan naar iets wat ons uniek maakt. Tijdens het makerstraject bij Makershuis Tilburg zochten we naar de de identiteit van het zuid land en daar ontdekten we dat in veel voorgaande voorstellingen het perspectief van het kind centraal stond. Dat werd toen een bewuste keuze.”
“Door de inhoud van onze stukken denken mensen altijd dat wij zelf een hele slechte jeugd hebben gehad. Dat is niet zo, wij hadden een goede jeugd met echt hele lieve moeders”, vertelt het duo. “Er is wel altijd een spanningsveld tussen kinderen en volwassenen. Dat heeft alles te maken met macht. De puurheid en onschuld van het kind komt daarbij altijd op het spel te staan.”
Ruimte
Van den Kieboom is van het duo de tekstschrijver. Hij heeft een voorkeur voor absurdisme en vervreemding. Waaraan een goede tekst moet voldoen? “Er zit vaak veel informatie in een tekst terwijl dat het minst interessant is. Soms is een script juist goed wanneer je als maker ruimte hebt om er een eigen inhoud aan te geven. Een valkuil is als je alles invult en alles vertelt in de eerste paar zinnen. Mensen willen hun teksten logisch maken, van a naar b. Maar het is veel interessanter om het eens om te draaien en ermee te spelen. Mensen denken vaak dat een tekst zwaar moet zijn, vol van pathetiek. Het tegendeel is waar”, aldus de theatermakers die als grote voorbeeld wijzen op de bekende schrijver, theater- en filmmaker Alex van Warmerdam.
Mensen denken vaak dat een tekst zwaar moet zijn, vol van pathetiek. Het tegendeel is waar.
Gevraagd naar tips voor beginnende tekstschrijvers zegt Jorg: “Observeer menselijk gedrag. Begin met schrijven zonder een verwachting te hebben. Gewoon beginnen als je één zin in je hoofd hebt. Maak meerdere versies en pleeg geen censuur.”
Uitgevoerd
De tweede editie van ’t Gouden Script zit er inmiddels op. De zes geselecteerde deelnemers zagen hun ingezonden teksten uitgevoerd door twee acteurs in het Chassé Theater in Breda. Publiek was er, mede door corona, nauwelijks. Toch spreekt Van den Kieboom van een “mooie, gevarieerde avond met autobiografische teksten.”
’t Gouden Script organiseren zij in opdracht van het Bredase Chassé Theater. “We wilden in de coronatijd Bredase amateurschrijvers bereiken om kunstzinnig bezig te zijn. Je kon de teksten thuis maken en toch in de schijnwerpers staan. We laten schrijvers in het theater naar de uitvoering van hun eigen teksten kijken”, vertelt Van den Kieboom. “Schrijven is een vak apart, dat kunnen maar heel weinig mensen. Voor theater schrijven is nog moeilijker. Daarom hoeven de uitvoeringen van de teksten ook niet langer dan vijf minuten te duren”, aldus Brouwers.
Samen met het Chassé Theater wordt nog bekeken of ’t Gouden Script volgend jaar een derde editie krijgt. Momenteel werken Van den Kieboom en Brouwers aan hun zesde productie ‘matrimonium’. De première staat gepland voor maart 2022 in het Chassé Theater. Het stuk is daarna te zien op Festival Cement in ’s-Hertogenbosch en in meerdere theaters in Noord-Brabant.
© Brabant Cultureel 2021