door JACE van de Ven
Desiderata is de titel van een boekje dat me in januari werd toegestuurd. Het bevat een tekst van Ed Schilders over de lijstjes van boekenliefhebbers met daarop de begeerde en o zo zeldzame uitgaven die zij nog ooit hopen te verwerven. Ik kreeg het boekje omdat ik had ingeschreven op de eerste uitgave van de Stichting Desiderata, De bibliomaan.
De bibliomaan is een fameuze novelle uit 1831, geschreven door Charles Nodier, bibliothecaris, boekenverzamelaar en romanticus. Martin Hulsenboom vertaalde het verhaal over de hulpeloze bibliomaan Théodore uit het Frans, Ed Schilders maakte er behartenswaardige bibliomaniakale aantekeningen bij en Peter IJsenbrant verzorgde een uitgebreide biografische tekst over Nodier. Met die drie namen zijn ook meteen de initiatiefnemers achter de nieuwe Stichting Desiderata genoemd.
Maar nog even over dat welkomstgeschenkje Desiderata. ‘Dit exemplaar is toegekend aan lidmaat JACE van de Ven’ staat achterin het boekje. Dat vervult mij met trots, ik ben niet zomaar ergens lid van geworden, maar lidmaat, een lid met kloten. En dat terwijl ik me heel klein lidmaatje voel tussen al die bibliofielen, bibliomanen en bibliofagen die onmiddellijk na haar ontstaan Desiderata besprongen. Voor hen geldt onverkort wat de initiatiefnemers over hun stichting schrijven:
“Gaat u in iedere vreemde stad naarstig op zoek naar de beste boekwinkel? Laat u, regen en wind trotserend, geen boekenmarkt schieten? Denkt u aan een antiquariaat als u zich het paradijs verbeeldt? Bekijkt u dwangmatig de ruggen van de boeken die in meubelzaken als decoratie dienen? Wilt u graag weten welk boek een geportretteerde in de hand houdt? Draagt u een mondmasker met boekenprint? Ervaart u geluk door alleen al naar uw boekenkast te kíjken?
Als u minstens een van deze vragen bevestigend beantwoordt, bent u verloren. Dan bent u, net als wij, besmet met het boekenvirus.”
Nou ben ik dat zelf ook wel, maar in milde mate. Ooit schreef ik over het boek in een gedicht:
boek, som van verbeeldingskrachten
van onszelf, oneindig plot
in het diepst van je gedachten
lig je daar, papier én god
Zo denk ik erover. Het mooiste aan een boek is de verbeeldingskracht van de schrijver die gaat communiceren met de verbeeldingskracht van de lezer. Dat levert een onzichtbaar Gesamtkunstwerk op dat niet alleen schrijver en lezer verbindt, maar ook nog eens alle lezers onderling. Zij raken aan elkaar in de meervoudige duiding van eenzelfde voorstelling. En dat alles kan wat mij betreft begonnen zijn met een op goedkoop papier geprinte tekst.
Maar beter is het natuurlijk als teksten die de moeite waard zijn in mooie boeken verschijnen en dat al die ontheemde bibliofielen die in Nederland gemeden worden als paria’s ergens bij gelijkgestemden onderdak kunnen vinden. Sterker nog, een pseudo-bibliofiel als ik voelde na te zijn aanvaard als lidmaat opeens het Desiderata-virus in heel mijn lijf aanwezig. Ik straalde van voldoening toen mijn vriend Jan Schippers De Bibliomaan van Charles Nodier bij mij zag liggen en zei: “Wat een prachtige uitgave!”
Toen hij weg was, nam ik het boek dat ik aan het lezen was, Het spel van de engel, van Carlos Ruiz Zafón weer ter had en het eerste wat ik in de vertaling van Nelleke Geel las, was: ‘De beste plek in de hele stad was voor mij de boekwinkel van Sempere & Zoons in de calle Santa Ana. De boekhandel met zijn geur van oud papier en stof was mijn sanctuarium en schuilplaats. De boekhandelaar liet me vrij om in een hoekje op een stoel in alle rust de boeken te lezen die ik maar wilde. Hij vertelde me altijd dat elk boek een ziel heeft, de ziel van degene die het heeft geschreven en van degene die het heeft gelezen en ervan heeft gedroomd.’ Ik zou achteloos over deze alinea heen gelezen hebben als ik niet net tot lidmaat van de Stichting Desiderata was verklaard.
Draagt u een mondmasker met boekenprint?
Ervaart u geluk door alleen al naar uw boekenkast te kíjken?
Maar in welk woud was ik, inmiddels in media vita voorbij, nu weer aangeland: ‘Wij deinzen er niet voor terug ons kersverse genootschap te presenteren als een open inrichting voor boekverdwaasden. Stichting Desiderata geeft zich ongeremd over aan haar bibliofiele neigingen. Dit uit zich vooral in het schrijven, samenstellen, vertalen en uitgeven van boeken die, qua inhoud en vorm, een onvoorwaardelijke liefde voor het boek weerspiegelen. Afgaande op de eerste enthousiaste reacties vertrouwen wij er ook op, dat het genootschap snel uit zal groeien tot een omvangrijke, en waar mogelijk actieve, gemeenschap van vrienden en sympathisanten, lezers en schrijvers, boekhandelaren en antiquaren, vormgevers en uitgevers, kortom, een kring van bibliomaniakale lotgenoten.’
Misschien wel omdat een stichting, anders dan een vereniging, geen leden kent, verklaart Desiderata u meteen tot lidmaat, wanneer u zich bij haar meldt. U krijgt dan dat boekje waar dat in staat en zo u wilt houdt Desiderata u verder via mail en post op de hoogte van haar activiteiten en publicaties. U kunt intekenen op nieuwe uitgaven, maar bent dat niet verplicht.
Benieuwd hoe de nieuwe stichting uit de startblokken is gekomen, belde ik haar secretaris, Peter IJsenbrant. “Ik verstuur al een maand lang vijf tot tien boeken per dag”, zei die. “De zeshonderdvijftig exemplaren van Nodier zijn inmiddels uitverkocht. Er komt een tweede druk. Daarnaast zijn we al met een volgende uitgave bezig. Welke dat is, zeg ik nog even niet. In al ons enthousiasme hebben we nog ideeën genoeg. Iedereen kan trouwens ideeën indienen, elk idee wordt door ons serieus overwogen. Desiderata is er niet voor ons alleen.”
Hij vertelde dat ze voor de intekening op Nodier honderd mensen hadden aangeschreven en dat 98 daarvan binnen een week positief reageerden. “Het lijkt wel of we een nieuw netwerk opbouwen. Het doel van Desiderata houdt het midden tussen serieuze bibliofiele publicaties en een lichte toon waarmee we dit fenomeen benaderen. Kennelijk is er behoefte aan zo’n centraal punt rond de liefde voor het boek. Belangrijk voor ons is dat bij alles wat wij doen het plezier er vanaf mag stralen.”
Belangrijk voor ons is dat bij alles wat wij doen het plezier er vanaf mag stralen.
Dat is inderdaad wat Desiderata lijkt te doen. Het Nederlands Genootschap van Bibliofielen en de Antwerpse Vereniging van Bibliofielen hebben een meer exclusief imago en De Nederlandse Boekhistorische Vereniging is meer op onderzoek gericht. IJsenbrant: “Leden van deze verenigingen schrijven zich nu ook bij ons als ‘lid’ in. Iedereen krijgt meteen dat welkomstgeschenkje, Desiderata. Dat wordt zeer gewaardeerd. En het heeft ook wel wat Elsschotiaanse trekjes. De ‘lijmtechniek’ daarvan is al door een aantal personen opgemerkt.”
Het is niet alleen het ‘lijmen’. Het enthousiasme van de initiatiefnemers werkt gewoon aanstekelijk. Zoals je in hun armen gesloten wordt bijvoorbeeld. Zij leggen er hun boeken bijna voor aan de kant: ‘In alle eerlijkheid kunnen we niet beweren dat wij u, onze prille boekenvrienden, net zo koesteren als onze boeken. Dat zou ál te gek zijn. Maar het scheelt verdraaid weinig.’
Charles Nodier, De bibliomaan. Uit het Frans vertaald door Martin Hulsenboom. Met bibliomaniakale aantekeningen door Ed Schilders & een biografische schets door Peter IJsenbrant. Tilburg: Stichting Desiderata 2021, xiv + 146 pp., ISBN 978-90-822545-4-9., hb., € 29,90. Een tweede druk is in de maak.
www.facebook.com/stichting.desiderata
© Brabant Cultureel 2021
Reacties (1)