2021 is uitgeroepen tot jaar van het Brabantse Kloosterleven om zo aandacht te schenken aan duizend jaar Brabantse kloostergeschiedenis. Om die geschiedenis in beeld te brengen is beeldend kunstenaar Ludwig Volbeda (1990) gevraagd een kaart te tekenen, de Mappa Brabantiae.
Geïnspireerd op middeleeuwse wereldkaarten, de Mappae mundi, maakte hij een grote kaart die niet bedoeld is als geografisch overzicht, maar om verhalen te vertellen. Geheel eigentijds is het een digitale kaart geworden, een soort touchscreen, waarbij veertig onderwerpen aangeklikt kunnen worden. Die onderwerpen tonen niet alleen de geschiedenis van het kloosterleven in Noord-Brabant, maar laten ook zien hoe het kloosterleven van invloed is geweest op onze samenleving. Immers, waarden van het kloosterleven, zoals zorg bieden aan anderen, rust en bezinning zoeken, leven met weinig materiële bezittingen en duurzaamheid zijn in de hedendaagse maatschappij nog hoogst actueel.
Mappa Brabantiae is een project van Graphic Matters in opdracht van de Provincie Noord-Brabant. Ludwig Volbeda is ongetwijfeld gekozen vanwege zijn verfijnde en verhalende tekenstijl. Volbeda tekende maandenlang aan deze kloosterlevencanon en sprak hiervoor met nonnen, paters en pelgrims, verbleef in een klooster en bestudeerde tientallen boeken.
Opvallend is de horror vacui in zijn werk. Geen stukje is wit gelaten op de kaart, wat past bij de middeleeuwse inspiratiebronnen die Volbeda raadpleegde. In navolging van middeleeuwse kloosterlingen die in hun kloosters boeken kopieerden en daarbij weleens geheime boodschappen in de manuscripten aanbrachten, heeft Volbeda in zijn Mappa Brabantiae drie haiku’s verborgen. Die gedichten komen uit een dagboek van een kartuizermonnik. Aan de lezer om ze te ontdekken. Vóór de uitvinding van de boekdrukkunst was het met de hand kopiëren de enige manier om boeken te vermeerderen, waardoor elk boek vanzelfsprekend uniek was.
Volbeda groeide op in Oosterhout en studeerde illustratie aan AKV|St. Joost in Breda. Momenteel woont en werkt hij in Amsterdam en maakt hij illustraties voor kinderboeken, dagbladen en magazines. In 2018 won hij de Gouden Penseel voor het kinderboek Fabeldieren, geschreven door Floortje Zwigtman.
Mappa Brabantiae is online te bekijken en zal binnenkort (na de lockdown) langs bibliotheken en musea reizen, te beginnen met het Tongerlohuys in Roosendaal waar de kaart deel uitmaakt van de expositie Hemel en Aarde, kloosterleven in Roosendaal, te zien tot en met 28 augustus 2021. (ivb)
Lees ook op Brabant Cultureel:
Column Jace van de Ven: Petje af voor de Brabantse kloosterlingen