Boekhandel Vives in Breda doorstaat de crisis dankzij de middelmaat

In een korte serie besteedt Brabant Cultureel aandacht aan het bestaan van enkele van de vele Brabantse boekhandels. Hoe verging het hen tijdens de crisis, hoe zien zij de toekomst, wat is hun verhaal? In deze eerste aflevering gaat Bredanaar Olaf Douwes Dekker in gesprek met Ton Dekkers (53), eigenaar van Boek- en Kantoorvakhandel Vives in Breda. Een op het eerste oog doodgewone, bijna oubollige boekwinkel. Maar pas op: achter die eenvoud zit wel degelijk een visie! En die bracht de winkel door de crisis.

door Olaf Douwes Dekker

Het verzoek aan Ton Dekkers van Boek- en Kantoorvakhandel Vives was om uit de doeken doen hoe hij de crisis sinds 2008 doorstond. Hoe had de zaak zich gehouden, had hij op tijd kunnen bijsturen? In het eerste contact meldde Ton meteen al dat hij het gered had en geen echte vrees had voor de komende jaren, mits hij goed bleef opletten. Maar… de afspraak voor het gesprek naderde en twee dagen van tevoren vernam ik plots dat de in Breda bekende boekhandel Van Kemenade & Hollaers in Het Ginneken, dat al langer een ander pand zocht, zojuist had besloten zich per 1 augustus te vestigen schuin tegenover Ton Dekkers’ Boekhandel Vives!

Deze laatste boekhandel bevindt zich al vele jaren op een locatie die voor niet-ingewijden het best is te omschrijven als een gebied precies tussen het centrum van Breda en de Bredase wijk Het Ginneken. Maar zeg dat in Breda nooit hardop, noem het geen wijk: dat heet hier het Dorp Ginneken! De keuze van Van Kemenade & Hollaers zou in beginsel maar voor een jaar zijn, men zei graag weer terug te willen gaan naar Het Ginneken.

Het deed mij denken aan een vraaggesprek met de destijdse minister van Financiën Fons van der Stee, door een journalist op het Binnenhof bevraagd “wat de tijdelijke verhoging van de inkomstenbelasting qua tijdelijkheid inhield”. Zijn antwoord was even politiek en filosofisch als van een oud-KVP’er te verwachten was: “Tja, wat is tijdelijker dan het eeuwige”.

Ton Dekkers werd, als steeds, vriendelijk aangetroffen, maar op de vraag hoe het met hem ging kwam de stoom net niet uit zijn oren. Naar bleek had daags daarvoor een publicatie in dagblad BN/De Stem melding gemaakt van de tijdelijke vestiging van zijn concurrent aan de overzijde en dat alles zou met hem ‘in goed overleg’ zijn verlopen. Geen woord van overleg! Het was hem heel vriendelijk door boekhandelaar Hein van Kemenade meegedeeld. En dat tijdelijke, dat moet je maar afwachten. Het betreffende winkelgebied, ook wel bekend als de wijk Zandberg, is zo sterk dat Ton nog moet zien dat ze hier ooit weggaan.

“Als ik nu iemand meld dat ik een bepaald boek niet op voorraad heb (maar ik kan het bestellen, dan is het er morgen), dat werkt niet meer. Straks gaat de klant even kijken aan de overkant of het niet daar te koop is.” “Ja”, zeg ik dan, “maar dat geldt dan toch ook andersom?” “Ja, okee, maar zij zijn veel groter!” Calimero?

Ik mompel nog dat het toch een oude marketingwet is dat de beste plaats voor een warenhuis tegenover een ander warenhuis is, maar het helpt allemaal niks. Ton is echt even uit het veld geslagen. Maar beseft dat we toch het interview moeten afwerken. Want het was zo’n positief verhaal wat hij te vertellen had. Aan de koffie en dan komt alsnog het verhaal over Vives, een goed verhaal.

Vives de pedagoog
Eigenlijk begon de huidige boekhandel als een uitgeverij van schoolboeken, onder de naam Parsifal. Het was vanaf 1962 een initiatief van Ton Dekkers’ ongehuwde tante mevrouw Van Riel. Bij haar mocht de jonge Ton een beetje komen meekijken en voordat hij er erg in had was hij bij haar in dienst en zou nooit meer uit de Ginnekenweg weggaan, aanvankelijk op nummer 43, sinds 1967 op nummer 53. Parsifal werd heel passend omgedoopt in Vives, naar de grote pedagoog, en vriend van Erasmus en Thomas More. Zijn vrouw Deborah kwam als naaste medewerkster en bleef! Jean Luis Vives gaf overigens les aan Mencía de Mendoza, waar later het in Breda zo bekende lyceum naar is genoemd.

Na het overlijden van mevrouw Van Riel ging de zaak bijna als vanzelf over naar haar neef Ton. Het concept van de boekwinkel was nooit hemelbestormend, altijd de voetjes op de vloer. Zoals Ton zegt: “Wij pretenderen ook geen top-boekhandel te zijn, aan ons zijn literaire salons niet besteed”. Men koos steeds voor wat de gemiddelde klant zocht: een boek dat in de aandacht was, tijdschriften, wat schriften, spullen voor de administratie, kantoorartikelen. Maar in 2008 begreep hij dat er wat moest gebeuren en besloot te investeren, tegen de stroom in. Hij werkte aan een fris plan om de winkel te moderniseren, te re-stylen, wat meer ruimte, wat betere verlichting. Maar als steeds: geen vlucht omhoog, kalm aan. ABN Amro verstrekte het benodigde krediet. De formule bleek aan te slaan: de klandizie bleef, groeide eerder nog, terwijl menig collega steen en been klaagde.

Bescheiden succes
Nog steeds is de beperking het geheim van het bescheiden succes. Ton noemt de verschillende boeksectoren die hij aandacht geeft: esoterie, geschiedenis, kinderboeken, Nederlandse literatuur top 50, thrillers, kookboeken, reisgidsen en de top van de vertaalde literatuur. Het klinkt allemaal zo logisch. “Actueel zijn”, zegt Ton Dekkers, “up-to-date, je moet steeds erg goed opletten en volgen wat ‘in’ is. Het programma De Wereld Draait Door goed volgen bijvoorbeeld”. Het is duidelijk hoe Ton met zijn klanten omgaat, erg vriendelijk, heel gewoon en joviaal, maar altijd beleefd. De vaste medewerkers Anneke en Karin zijn ook een vaste waarde.
Een jonge moeder komt achterin de winkel de baby een schone luier omdoen. Ton maakt even ruimte zodat ze rustig en privé daar bezig kan. “Maar wel graag meenemen”, voegt hij er even vriendelijk als praktisch aan toe. Hij knijpt lachend even in zijn neus.

Afsluitend komen we nog even terug op de nieuwe ‘collega’ die binnenkort aan de overkant zit. Ton Dekkers legt uit dat er nog een aspect aan de zaak zit die toch wel nader moet worden bekeken. Boekhandels kopen gezamenlijk in via inkoopcombinaties, deze hebben gezamenlijke acties, aanbiedingen, geven website-steun e.d. Zelf zit hij al jaren bij ‘Blz’ (spreek uit: bladzij), de inkoopcombinatie van boek- en kantoorvakhandels. Van Kemenade & Hollaers en ook de Bredase boekhandel Buitelaar zitten bij Libris, deze combinatie koopt in voor de ware boekhandels. Maar sinds enige tijd zijn Libris en Blz (elk goed voor ongeveer honderd leden) samengevoegd tot Libris Blz B.V. En is er volgens Ton Dekkers dus nu sprake van een tegenstrijdig belang van deze grote inkoopcombinatie in twee tegenover elkaar te vestigen winkels. Hij is hier nog niet mee klaar, meent hij.

Binnenkort zullen de beide winkels elkaar treffen in het mysterieuze domein waar de klant het uitmaakt. Zullen de winkels elkaar stimuleren of schade doen, profijt van elkaar hebben? Tenslotte zat ooit, voor Ton aan de overkant, langjarig de befaamde boekhandel van ‘meneer Kreyns’. Voor zowel Hein van Kemenade als Ton Dekkers een halve heilige in Breda’s boekenland. Op nummer 38, niet?

www.blz.nl/vives

© Brabant Cultureel – juni 2016