Luisteraars van Radio 4 zullen het al hebben gehoord en er misschien verbaasd naar hebben geluisterd: Brabant 1653. Het gaat om een project van Holland Baroque, een in Utrecht gevestigd ensemble onder leiding van Judith en Tineke Steenbrink. De muzikale zussen groeiden op in Oeffelt en raakten al vroeg in de ban van het zeventiende-eeuwse muziekleven in deze omgeving.
Met de Vrede van Munster kwam in 1648 een einde aan de Tachtigjarige Oorlog en werden de gebieden die onder Staats gezag stonden officieel hervormd. Een aantal gebieden viel echter niet onder Staats gezag en zo kon in het Land van Ravenstein, het Land van Cuyk, de Baronie van Boxmeer en de graafschappen Bokhoven en Megen en de katholieke kerk blijven functioneren. Kloostergemeenschappen die elders werden verdreven, betrokken nieuwe vestigingen in deze gebieden en zo vestigde in 1653 de Karmelieten hun klooster in Boxmeer. Vandaar Brabant 1653.
In Staats-Brabant ging de katholieke kerk ondergronds. Dat klinkt erger dan het is, want van vervolging was nauwelijks sprake. Wel waren de katholieken hun kerken kwijt en moesten zij dus op zoek naar andere locaties voor de eredienst die voortaan ook voor de buitenwereld ‘onzichtbaar’ moet zijn. Uiterlijk vertoon van katholicisme was verboden.
Maar achter gesloten deuren bleven de katholieke gemeenschappen functioneren en deden zij in veel gevallen volop mee met de heersende mode. In de grotere schuilkerken kwam barok kerkmeubilair, hingen barokke schilderijen en klonk barokke kerkmuziek. Zowel de katholieke enclaves als Antwerpen vormden daarbij belangrijke uitvalsbases van waaruit deze invloeden doordrongen in wat nu voor Rome formeel missiegebied was geworden.
Ambassadeurs
De zussen Steenbrink opereren al geruime tijd als ambassadeurs van deze barokke muziektraditie uit Noord-Brabant (het kortere ‘Brabant’ is hier misleidend, want de katholiek gebleven gebieden hoorden nooit tot het oude hertogdom Brabant). Dat begon met de ontdekking van de in Boxmeer werkende Benedictus Buns (1642-1716) die niet alleen dirigeerde en componeerde, maar ook specialist was op het gebied van orgels. Een flink aantal van zijn composities is overgeleverd. Nader onderzoek leidde tot meer muziek en het inzicht dat in de besloten omgeving van het katholieke leven na 1648 ook Noord-Brabant een bloeiend muziekleven kende. Vaak zonder het zelf te weten, bestaan er kerkkoren die al sinds die tijd onafgebroken hebben bestaan.
Onder de titel Brabant 1653 verschijnt nu – toepasselijk in het jaar van het Brabantse kloosterleven – niet alleen een album met naast oud ook nieuw werk. Zo is ook het Ave Maria van Herman Finkers opgenomen en werkt gitarist, zanger en componist BJ Baartmans mee. Het album wordt gepresenteerd middels een livestream vanuit de basiliek van Sint-Petrus en Paulus te Boxmeer op zondag 28 februari 2021 (om 16.00 uur). Op 23 februari is er vanaf 19.30 uur en webinar vanaf de orgelbank in Boxmeer. (lt)
Voor informatie en de links naar webinar en livestream: www.hollandbaroque.com