De Bredase fotografe Claudette van de Rakt maakte een opvallend fotoboek waarin zij zichzelf letterlijk bloot geeft. Teksten van diverse vrouwelijke auteurs en via een app te bekijken videofilmpjes completeren het geheel.
door Joep Eijkens
Ik ken weinig mannelijke fotografen die hun eigen lichaam als onderwerp nemen. Robert Mapplethorpe en John Copland zijn vermoedelijk de bekendste. Vrouwelijke fotografen zijn wat dit betreft een stuk productiever. Denk bijvoorbeeld aan Marianne Müller, Toto Frima, Cindy Sherman en Francesca Woodman. En ook de Bredase fotografe Claudette van de Rakt kan inmiddels aan dit rijtje toegevoegd worden. Uitgeverij Komma/D’jongehond Publishers bracht een fotoboek van haar op de markt met de titel OMG it’s me (OMG = Oh My God). Helaas sloeg kort na de perspresentatie in het Stedelijk Museum Breda het coronavirus toe, zodat de publicatie niet de gewenste aandacht kreeg.
Verscheidenheid
Het boek telt 255 bladzijden met circa driehonderd foto’s, vaak één of twee per bladzijde, maar soms ook vijfentwintig miniatuurtjes op twee bladzijden. En steeds met die ene vrouw, de fotografe zelf, als onderwerp. Maar de verscheidenheid aan lichaamshoudingen, gezichtsuitdrukkingen en stemmingen dan wel sferen is groot. Er zitten selfie-achtige foto’s bij, poëtische beelden, close-ups, foto’s uit diverse hoeken, beelden die aan filmstills doen denken, schilderachtige impressies, nu eens in kleur dan weer in zwart-wit. Mooi is de serie kleurenfoto’s van benen onder een autostuur, waarbij gebruik gemaakt wordt van halve en uitklapbare bladzijden (zie foto boven dit artikel).
De vele foto’s worden afgewisseld door teksten en gedichten van vrouwelijke auteurs: Sacha Bronwasser, Esther Porcelijn, Merel Bem, Janneke Stegeman, Romy van Dongen, Anne Pillen, Sonja Prins en Anna Zanger.
Bad
De fotografe geeft zich in haar boek regelmatig letterlijk bloot. Blijkens de inleiding van Bronwasser begon zij daar in 2012 mee. En wel met foto’s in bad, ‘de uitgelezen plek om het eigen lichaam te bekijken en te observeren’. Die foto’s maakte ze met haar iPhone, zoals ook al die duizenden andere die zouden volgen, in allerlei situaties en gelegenheden vastgelegde momentopnames.
Je kunt dan wel spreken van selfies, maar deze foto’s zijn toch anders. Het gaat hier absoluut niet om grappige, vrolijke of glamoureuze kiekjes waarop de personen (kennelijk meestal meisjes en vrouwen) op hun voordeligst in beeld willen komen. Nee, het gaat hier om de hele persoon, ook op minder gelukkige momenten, ook met minder aantrekkelijke kanten van het lichaam. Opvallend is verder dat er nauwelijks of niet gelachen wordt. Van de Rakt zelf spreekt van ‘een rücksichtsloze verkenning van mijn vrouwelijke identiteit en herinnering aan mijn oorspronkelijke aard’. Volgens de flaptekst doen fotografe en auteurs met dit boek een ‘oproep om zo open en vrij van oordeel mogelijk het eigen gezicht en lichaam te bekijken en te tonen’.
Filmpjes
OMG it’s me kan in zekere zin ook gezien worden als een dagboek dat de fotografe bijhield tussen 2012 en 2019, van haar drieënveertigste tot vijftigste. Maar van een chronologische volgorde is geenszins sprake. De meeste foto’s dateren van de beginjaren van genoemde periode.
In een interview met Anneke van Wolfswinkel in BN DeStem vertelde de fotografe dat uit haar duizenden foto’s een eerste keuze was gemaakt door vormgeefster Anouk Stoffels. ‘Zij koos veel meer naaktfoto’s uit dan ik zelf zou hebben gedaan’, aldus Van de Rakt. ‘Maar zij selecteerde ook veel “glamoureuze” foto’s die ik vervolgens zelf bijna allemaal heb vervangen door vreemdere en rauwere beelden.’ Gelukkig maar.
Het boek bevat overigens niet alleen foto’s en teksten. Acht foto’s zijn namelijk als het ware tot leven te wekken doordat ze met behulp van een app op een smartphone in videofilmpjes veranderen. Bovendien krijgen kopers van het boek tot eind 2021 af en toe nieuwe foto’s, teksten, muziek en ander materiaal digitaal toegestuurd.
Claudette van de Rakt. Met teksten van diverse auteurs, OMG it’s me. Uitgeverij Komma / D’jongehond Publishers 2020, 256 pp., ISBN 978-94-91525-93-6, hb., € 34,00.
© Brabant Cultureel 2020