Midden in de coronacrisis die ook de cultuursector hard raakt, komt het nieuwe provinciebestuur in Noord-Brabant met een onheilspellende boodschap. Het mes gaat diep in de uitgaven voor kunst en cultuur. Details zijn nog niet bekend, maar Brabant Cultureel zocht uit wat er op het spel staat.
door Emmanuel Naaijkens
Theaterfestival Boulevard, Theater Artemis, Opera Zuid, TextielMuseum Tilburg, Het Zuidelijk Toneel, Brabant Koor, Bosse Nova Kunstbende, Brabantse Bond van Muziekverenigingen, philharmonie zuidnederland, Kunstloc Brabant, Capella Brabant, Aus Berlin, Cacao Expo, Kunstplan Ecodorp Boekel, Jija Sohn (dans), Justus van den Elsen (film), Camilla Blue (muziek), Elianne van Elderen, openluchttheater Rucphen.
De overeenkomst? Zij hebben allemaal subsidie gekregen van de provincie. Maar of dat zo blijft, is zeer de vraag. Want in het nieuwe bestuursakkoord VVD, CDA, Forum voor Democratie en Lokaal Brabant staan over het cultuurbeleid woorden als ‘herpositionering’ en ‘scherpe keuzes’. Voor de goede verstaander is klip en klaar waar dit over gaat: bezuinigen.
Kerntaak
De richting die het nieuwe provinciebestuur inslaat, is helder: cultuur is niet langer een kerntaak van de provincie. Wat er nog aan gesubsidieerde culturele activiteiten overblijft, valt voortaan onder de portefeuille Vrije Tijd. De details van het nieuwe cultuurbeleid worden nog uitgewerkt en het is dus niet duidelijk waar en wanneer de klappen gaan vallen, en hoe hard die zijn. Er circuleren bedragen van enkele miljoenen tot wel zeven miljoen euro per jaar minder.
De omvang van de schade is lastig te berekenen. Maar door in beeld te brengen wat de provincie nu concreet uitgeeft op het gebied van kunst en cultuur kunnen we in ieder geval zien wat er op het spel staat.
Onderstaand staatje laat zien hoe de bedragen over de verschillende onderdelen binnen de sector verdeeld zijn. Op de provinciale begroting 2020 staat een bedrag van 28,4 miljoen euro voor cultuur. Om de gedachten te bepalen, de totale omvang van de begroting in Noord-Brabant is ruim 1,1 miljard euro. Voor cultuur gaat het dus om ongeveer 2,6 procent van de totale uitgaven.
Een toelichting op alle onderdelen
BRABANT C
In 2009 verkocht de provincie haar aandelen in energiebedrijf Essent en dat leverde een miljardenwinst op. Met dat geld werd onder meer het fonds Brabant C opgericht, dat met name topcultuur in Noord-Brabant ondersteunt en bekendheid geeft over de grenzen. In de periode 2015-2018 had Brabant C beschikking over vijfentwintig miljoen, in 2019-2022 afgerond achttien miljoen. Een kleine greep uit toegekende financiële steun (maximaal dertig procent): film De Helleveeg, festival de Stilte, Jazz in Duketown, Dutch Design Week, Glow, festival Woo Hah!, festival Boulevard, Breda Photo, documentaire Klanken van Oorsprong en Night of the Nerds. De steun kan bestaan uit subsidie, een lening of garantstelling. Dit jaar evalueert de provincie de werkzaamheden van fonds Brabant C en wordt over de toekomst van dit fonds beslist.
SYMFONISCHE MUZIEKVOORZIENING
Onder deze post valt philharmonie zuidnederland dat tot voor enkele jaren geleden twee miljoen euro subsidie kreeg, en nu anderhalf miljoen. Een half miljoen uit deze pot is sinds 2018 gereserveerd voor andersoortige en eigentijdse symfonische voorzieningen. Geert van Boxtel is aangetrokken als ‘aanjager’.
IMPULSGELDEN
Met impulsgelden wordt een regeling bedoeld waarbij cultuurmakers of -organisaties subsidie kunnen aanvragen voor een activiteit. Voorwaarde is onder andere dat het ingediende plan ‘een bijdrage levert aan het versterken van de Brabantse cultuursector of het duurzaam verbinden van de cultuursector met andere domeinen’. Maximaal wordt vijftig procent gefinancierd. De uitvoering is in handen van Kunstloc Brabant (zie verderop). Enkele voorbeelden: Het Groote Hoofd, Draaimolen Festival, Kamp Vught, Capella Brabant, Aus Berlin, Cacao Expo, Kunstplan Ecodorp Boekel en Wij zijn 13.
PROFESSIONELE KUNSTEN
Hieronder valt de subsidieregeling Hedendaagse cultuur, bedoeld voor instellingen met een landelijke zichtbaarheid, instellingen met een sterke regionale betekenis en nieuw talent. Enkele voorbeelden: Theaterfestival Boulevard, Theater Artemis, Paul van Kemenade Quintet, Het Zuidelijk Toneel, Dutch Design Week, Dans Brabant, Podium Bloos en Opera Zuid. [Zie onderaan de volledige lijst in PDF. Let op: genoemde bedragen zijn voor een periode van vier jaar, respectievelijk twee jaar.]
AMATEURKUNST
Hieronder valt de subsidieregeling voor organisaties in de amateurkunst die op provinciaal niveau bijdragen aan het verbeteren van de kwaliteit. Enkele voorbeelden: Prinses Christina Concours, Brabant Koor, Danspunt Brabant, Euregio Jeugdorkest, Brabantse Bond van Muziekverenigingen en Kabra Koepel amateurtheater. [Zie onderaan de volledige lijst in PDF. Let op: genoemde bedragen zijn voor een periode van vier jaar.]
TALENTONTWIKKELING
Hieronder valt een regeling om jonge, talentvolle mensen in de professionele cultuursector te helpen bij hun brede ontwikkeling. Dat gaat volgens het zogeheten hubmodel: een netwerk van culturele organisaties. Zij dragen talenten voor die begeleiding krijgen. Er zijn talenthubs voor letteren, muziek, design, visuele kunsten, audiovisueel en podiumkunsten. Enkele voorbeelden van talenten in deze regeling: Tea Time Company (theater), Jija Sohn (dans), Justus van den Elsen (film), Camilla Blue (muziek), Joël Domingos (pop), Elianne van Elderen (letteren) en Floor Snels (beeldende kunst). Kunstloc Brabant is projectleider van TalentHub Brabant.
BUURTCULTUURFONDS
Dit fonds is bedoeld om ideeën te realiseren die bijdragen aan ontmoeting, samenwerken en samenleven. Binnen wijken, tussen generaties, culturen en kunstvormen en ook tussen stad en platteland. Aanvragen worden behandeld door het Prins Bernhard Cultuurfonds Noord-Brabant. Enkele voorbeelden: Levend Podium Piushaven, 450 jaar Nieuw-Vossemeer, Openluchttheater Rucphen, Kempische Passion, GGZ Breeburg (filmproject) en Broedplaats Oosterhoutse cultuur en kunst.
KUNSTLOC BRABANT
Kunstloc is een uitvoeringsorganisatie die actief is in de culturele sector, onderwijs, provincie, gemeenten, maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven. Kuntloc adviseert en stelt expertise ter beschikking aan individuen en organisaties. Op financieel gebied is Kuntloc uitvoerder van de Impulsgelden-regeling (zie boven). Het bedrag onder deze post betreft de kosten van de organisatie. Er werken bij Kunstloc ongeveer zestig mensen, al dan niet in deeltijd. Kunstloc is voortgekomen uit een fusie van bbkc en Kunstbalie.
CUBISS BRABANT
Cubiss, actief in Noord-Brabant en Limburg, ondersteunt organisaties die zich bezighouden met vraagstukken rondom lezen, leren en informeren. Daarbij kan worden gedacht aan het onderwijs, organisaties in het sociaal domein en bibliotheken. Cubiss verricht onder meer onderzoek, adviseert, organiseert scholing en zet evenementen op.
PROGRAMMA TAAL EN MEDIA
Dit (tijdelijke) programma is opgezet om laaggeletterdheid terug te dringen in Noord-Brabant, onder meer door het opzetten van taalhuizen. Bovendien wordt ingezet op het digitaal vaardig maken van inwoners van de provincie, ook bekend als mediawijsheid. Het programma wordt uitgevoerd door Cubiss.
UITVOERING PROGRAMMA CULTUUR 2016-2020
Dit programma is een bundeling van alle culturele activiteiten in Noord-Brabant die in samenhang een cultuurbeleid vormen. Het is een traject om te komen tot een toekomstbestendig cultuursysteem. Daarnaast omvat dit programma de ontwikkeling van een zogeheten regioprofiel. Bij de verdeling van rijkssubsidies speelt het regioprofiel een belangrijke rol. In onze provincie is dat het profiel BrabantStad (de vijf grote gemeenten, plus de provincie). Onder deze post vallen onder meer de (uitvoerings)kosten die betrekking hebben op het programma.
KENNIS, ONDERZOEK, ADVIES EN COMMUNICATIE
Dit onderdeel omvat onder meer de kosten van onderzoek naar de ontwikkeling van de cultuur in Noord-Brabant en de economische, maatschappelijke en culturele betekenis. De resultaten van dit onderzoek worden gepubliceerd in het rapport Waarde van Cultuur. Het gaat om een tweejaarlijks verslag. De eerste publicatie was in 2018, in juni van dit jaar volgt de tweede.
Overzicht gesubsidieerde instellingen 1
Overzicht gesubsidieerde instellingen 2
Het Noordbrabants Museum
Onder de post cultuur van de provinciebegroting staat niet Het Noordbrabants Museum vermeld, terwijl dat museum toch jaarlijks ruim vier miljoen euro subsidie krijgt. Dat geld is afkomstig uit het budget voor erfgoed. Het gebouw is eigendom van de provincie en daar betaalt het museum huur voor.
Het TextielMuseum Tilburg ontvangt ook structureel subsidie van de provincie. Dat geld komt wel uit het budget voor cultuur.
Incidenteel heeft de provincie ook andere musea financieel ondersteund, bijvoorbeeld voor vernieuwing van kleine en middelgrote musea in Noord-Brabant.
Dossier Brabant Cultureel
over corona en bezuinigingen
© Brabant Cultureel 2020
Het gaat dus, als ik het goed begrijp om 28 miljoen euro. Dat is op een totale provinciale begroting niet veel. Kunst en cultuur is een kerntaak en behoort tot de BIS (Basis Infra Structuur) van de overheid. Als dit staande beleid wordt dan kan de overheid nalatigheid worden verweten. Hopelijk kunnen juristen hier wat mee. En verder wens ik iedereen in Brabant in de cultuursector heel veel sterkte.
Sebastian Petersen
Hoe is het mogelijk. In de jaren ’70 was brabant een voorloper op het gebied van cultuur en progressieve politiek. Denk aan o.a. Proloog ,Bots en SP. Belangrijke steden worden nu bezet door VVD-burgermeesters m.n. Den Bosch,Eindhoven en Tilburg. Zij laten zich in met de tractoren terreur.