Column door JACE van de Ven
Jan-Willem Rozenboom plays Schubert, een pianorecital waarmee Rozenboom – dezelfde als de vaste begeleider van Guus Meeuwis – momenteel op tournee is. Eerder toerde deze als uitvoerend musicus afgestudeerde pianist al met de Goldbergvariaties van Bach. Het is een geweldige ervaring om Rozenboom in deze rol bezig te zien en te horen.
“Neem je tijd met Schubert”, zei maestro Ryan de Waal op het Haags Conservatorium tegen Jan-Willem Rozenboom. Amper tien jaar oud was hij al eens aan Schuberts Impromptu opus 90 nummer 1 begonnen, omdat het boek met die muziek thuis op de piano stond. Zijn opa had er al uit gespeeld en Jan-Willems vader ook. Nu staat het vergeelde muziekboek op een standaard naast de vleugel als decoratie bij het recital Jan-Willem Rozenboom plays Schubert. Helemaal vooraan, om het geheel te completeren, is ook nog een afbeelding van een Schubertiade neergezet, een huiskamerconcert met Schubert, kort na Schuberts dood uit het geheugen getekend door Moritz von Schwind.
Bron: Wikimedia Commons
Dit soort huiskamerconcerten waren tijdens het korte leven van Franz Schubert (1797-1828) vrijwel de enige manier waarop zijn muziek verspreid werd. Ze werden voornamelijk bezocht door kunstenaars en leeftijdgenoten van Schubert, mannen en vrouwen, vaak uit hogere kringen die de componist zo nu en dan wat toestaken en soms ook onderdak voor hem regelden als hij weer eens ergens de huur niet had kunnen betalen. Schuberts professioneel muzikantendom was niet bepaald lonend en om iets terug te doen moest hij degenen die hem ondersteunden op avonden wel vermaken met liederen, dansen en improvisaties. Maar hij wilde eigenlijk meer. Terwijl zijn gehoor zijn roes uitsliep, schreef Schubert de volgende ochtend alweer aan symfonieën en opera’s. Hij wilde doorbreken in de grote muziekwereld.
Dat is hem in de 31 jaren die hij op aarde mocht doorbrengen niet gelukt. Pas na zijn dood zagen componisten als Schumann, Liszt en Brahms, de rijkdom van zijn werk en de nieuwe koers die hij aan de muziek had gegeven en zorgden zij dat Schuberts muziek gespeeld werd en uitgegeven. Sindsdien is zijn ster alleen maar verder gerezen en wordt hij tot de grote componisten gerekend.
Foto: Joep Eijkens
Nadat hij twee jaar geleden een succesvolle concertreeks met Bachs Goldbergvariaties verzorgde, besloot Jan-Willem Rozenboom om als vervolg Schubert te doen, per slot van rekening een jeugdliefde van hem. Terwijl hij de muziek ter hand nam en erop ging studeren, begreep hij wat Ryan de Waal op het Haags Conservatorium bedoeld had met ‘Neem je tijd met Schubert’. “Ik had destijds veel te weinig levenservaring om hem te spelen”, beseft hij nu, “ik ontdekte allerlei muzikale lagen die ik vroeger niet gezien had. Uiteraard heeft dat invloed op onder meer het tempo, de dynamiek en de frasering, op de hele houding waarmee je een compositie gaat vertolken.”
Rozenboom geeft dergelijke informatie tussen de stukken die hij speelt. Of hij laat even horen hoe Schuberts muziek die van Chopin, Liszt of Brahms beïnvloed heeft, of hoe hij mineur en majeur afwisselt of net een ander akkoord gebruikt dan je tevoren zou verwachten. Die informatie is zo terloops en kort gehouden dat het recital een concert blijft en geen college wordt. Hij zorgt wel voor een ongedwongen sfeer die je soms bijna uitnodigt om mee te gaan discussiëren. Dat doet gelukkig niemand, want naar de muziek luisteren is met een getalenteerd vertolker als Rozenboom in de buurt een heel wat slimmer tijdverdrijf.
Rozenboom speelt in Rozenboom plays Schubert de impromptu’s 90 nr 1 en 2, 12 Duitse Dansen, drie door Liszt voor piano bewerkte liederen en de onstuimige Wandererfantasie. Daarin toont Rozenboom zijn virtuositeit als pianist, hoewel die ook al te horen was in de attitude waarmee hij de andere werken vertolkte. Jan-Willem Rozenboom is heel wat meer dan alleen de begeleider van Guus Meeuwis. Dat had hij met Bach al bewezen.
Grappig trouwens, dat hij onmiddellijk na de Wandererfantasie een passage uit het vierde deel daarvan nog eens, en nu iets langzamer, speelde. Velen herkenden meteen – dezelfde akkoorden in dezelfde toonsoort – Hotel California van The Eagles. “Ja”, besloot Rozenboom, “Schubert staat niet alleen met zijn Winterreise op nummer één van de klassieke geliefdste werken aller tijden. Ook in de moderne Top 2000 heeft hij dat gepresteerd.” Volgens mij heeft tot nu toe niemand die overeenkomst tussen de Wandererfantasie en Hotel California opgemerkt. Toch goed dat zo nu en dan een gekwalificeerd pianist die ook thuis is in de popmuziek een recital geeft.
Het wordt u aangeraden om naar Jan-Willem Rozenboom plays Schubert te gaan luisteren. Dat kan in Noord-Brabant nog op 16 november 2019 in Jan van Besouw in Goirle, op 21 november in Muziekgebouw Frits Philips in Eindhoven en op 23 november in Theater De Leest in Waalwijk.
© Brabant Cultureel 2019