Hartmut Haenchen leidt finale van het 52e Internationaal Vocalisten Concours

“Hartmut Haenchen”, klinkt het zacht en vriendelijk op het afgesproken matineuze uur. De ‘Dirigent van het Jaar 2017’ (Opernwelt) neemt zelf de telefoon op en is direct bereid in het Nederlands enige vragen te beantwoorden over zijn medewerking aan het 52e Internationaal Vocalisten Concours (IVC), dat tussen 8 en 15 september 2018 plaatsvindt in ‘s-Hertogenbosch.

door Camiel Hamans

Haenchens vriendelijkheid, toegankelijkheid en bereidwilligheid zijn geenszins gespeeld: “U hebt gelijk, ik ben anders niet zo enthousiast over concoursen en verleen er daarom bijna nooit mijn medewerking aan, maar ik heb tijdens haar zangerscarrière zo veel samengewerkt met Annett Andriessen, de directeur van het IVC, dat ik niet nee kon zeggen. En het is Annetts laatste concours. Daarom heb ik me bereid verklaard het slotconcert, de avond met de finalisten, te dirigeren.”

Diepgravend
Haenchen (75) staat erom bekend dat hij voordat hij een werk uitvoert eerst grondig onderzoek doet naar de bedoelingen van de componist en daarvoor diepgravende research onderneemt in bibliotheken en archieven waar hij eerste drukken, handschriften en uitvoeringspartituren doorspit, om vervolgens zijn eigen orkestmateriaal samen te stellen. Op het IVC kan hij zijn ideale werkwijze niet volgen. Pas na de halve finales op 11 september is bekend wie er mogen meedoen aan de finale op zaterdag 15 september. Ook dan eerst is duidelijk welke stukken gespeeld moeten worden door de philharmonie zuidnederland.

“Ik zal alles doen wat mogelijk is binnen de beschikbare tijd. Misschien dat ik eigen materiaal kan meenemen van een paar stukken, maar of die op het programma van de slotavond terecht zullen komen, is natuurlijk zeer de vraag. Ik zal een beetje moeten improviseren. Ik heb dat als jong dirigent vaak moeten doen. Ik denk niet dat ik dat verleerd ben.”

Haenchen, die dit jaar vijfenzeventig is geworden, stond al als vijftienjarige op de bok. Hij zong als knaap in het Dresdner Kreuzchor, waar de cantor – de koorleider – hem af en toe toestond een groepsrepetitie te leiden. Dit ging hem zo goed af dat hij een drietal jaren later zijn eerste officiële concert mocht dirigeren. Hij is er nooit mee opgehouden, ook niet toen de Stasi het hem in zijn geboorteland de DDR moeilijk maakte. In het begin van zijn loopbaan stond hij voor orkesten in plaatsen als Halle, Zwickau en Schwerin, waar hij geacht werd alles wat door de leiding geprogrammeerd was uit te voeren. Een breed repertoire en flexibiliteit zijn daarvan het resultaat.

Ervaring
“Ik weet niet wat er voor mijn neus komt, dat zie ik eigenlijk pas als het bij de orkestrepetitie op de lessenaar komt. Maar ik heb een breed repertoire. Ik geld dan misschien hier en daar als een specialist in Duitse muziek, maar ik heb ook veel Frans werk en Italiaanse opera gedaan. Ik zal moeten terugvallen op mijn ervaring van veertig of vijftig jaar geleden. Voordeel is dat het orkest mij kent en ik het orkest. In 2016 heb ik de philharmonie gedirigeerd in een Richard-Straussprogramma en dit jaar met een serie Brahmsconcerten. Ik werd daarvoor benaderd vanwege mijn ervaring met een fusieorkest.”

“U weet waarschijnlijk wel dat ik in 1985 uitgenodigd ben om het Nederlands Philharmonisch Orkest te gaan leiden, een orkest dat het resultaat was van een fusie tussen het Utrechts Symfonie Orkest, het Amsterdams Philharmonisch Orkest en het Nederlands Kamerorkest.” Haenchen heeft dit orkest en de Nederlandse Opera geleid tot 2002, toen hij zijn functies in Nederland neerlegde uit protest tegen door de LPF-politicus en Kayak-basgitarist Cees van Leeuwen de opgelegde bezuinigingen. De gemeente Amsterdam eerde hem toen overigens bij zijn vertrek met het ereburgerschap.

Aangenaam
“Ik ken de philharmonie zuidnederland en heb gezien hoe het orkest vooruit is gegaan. Het orkest streeft naar kwaliteit, dat merk je en dat maakt het werken aangenaam. Hoe dubbel ik ook sta tegenover concoursen – ik zie vaak hoezeer het een marteling is voor jonge mensen en sommigen storten finaal in als ze niet winnen en komen soms zelfs niet meer toe aan een carrière – ik vind het werken met jonge mensen ook weer heel leuk en leerzaam.”

“We hebben niet veel repetitietijd, maar ik wil toch met elke finalist even alleen werken. Ik stap er heel onbevangen in en ga ze niet echt proberen les te geven, daarvoor is de tijd te kort. Maar ik kan ze misschien het een en ander aanraden, een enkel advies geven. Zij kunnen misschien iets van mijn ervaring leren, maar ik leer er zelf ook weer door.”

Dat zegt iemand die meer dan 135 langspeelplaten / cd’s en dvd’s op zijn naam heeft staan, die in vrijwel elk Europees land gedirigeerd heeft, die tournees gemaakt heeft door Japan, de VS en Canada, die met beroemdheden gewerkt heeft in de operatheaters van Bayreuth, München, Wenen, Londen, Milaan, Lyon, Zürich, Brussel, Berlijn, Madrid, Parijs, Tokio, Los Angeles, Amsterdam en Genève, maar die op zijn vijfenzeventigste ook nog steeds doorgaat met partituuronderzoek en claimt nog altijd niet uitgeleerd te zijn.

Foto boven: Hartmut Haenchen. Foto Thomas Brill

52e Internationaal Vocalisten Concours, 8-15 september 2018 in het Theater aan de Parade in ’s-Hertogenbosch

www.ivc.nu

Op 12 september 2018 verzorgt juryvoorzitter dame Kiri Te Kanawa vanaf 20.15 uur een Master Class in de Kleine Zaal Concertgebouw Amsterdam. Op 14 september doet zij dat vanaf 19.30 in het Theater aan de Parade, ’s-Hertogenbosch.

 

 

© Brabant Cultureel 2018