Hieronymus B.: levende hel op aarde

Binnentreden in een schilderij. Dance Company Nanine Linning maakt van haar productie Hieronymus B. een levend kunstwerk waarin dansers en publiek met elkaar het podium delen. In februari 2016 beleeft de voorstelling in ’s-Hertogenbosch zijn Nederlandse première als onderdeel van het Jheronimus Boschjaar. Het project kwam tot stand in samenwerking met de Stichting Jheronimus Bosch 500 in ’s-Hertogenbosch.

door Rinus van der Heijden

Nee, nee, niet door de toegangsdeuren van het theater: wilt u maar volgen? Suppoosten manoeuvreren de bezoekers voor de multidisciplinaire voorstelling Hieronymus B. door de gangen en sluipweggetjes achter het toneel van het theater naar… Ja, naar waar? Plotseling sta je in een ruimte vol vreemdsoortige kabinetten die worden bevolkt door wezens uit het schilderij De Tuin Der Lusten van de laatmiddeleeuwse schilder Jeroen Bosch.

Angstaanjagend, dat is het woord. Want door de schitterend uitgekiende verlichting worden de wezens die zitten opgesloten en willen uitbreken nog beklemmender. Je staat door de monstrueuze omgeving waarin je zomaar bent beland, plotsklaps letterlijk ín het schilderij van Bosch. Waar je, of je wilt of niet, onderdeel wordt van Bosch’ demonische wereld; je kunt er niet meer onderuit. De wezens zoeken contact met het publiek dat in dit panopticum rondsluipt. De kabinetten, waaronder een reuzenharp en een gevangenis, worden weggeduwd en er ontstaat een dansvloer. Dansers bewegen, voeren een choreografie uit. Er duikt een countertenor op.

Gedreven
Dansers en suppoosten dwingen het publiek een bepaalde richting in. Renaissancemuziek klinkt, de toeschouwers worden de theaterzaal in gedreven, terwijl het Dominus Vobiscum opklinkt. Dominus Vobiscum, jawel, de Heer zij met u. Dat zal de komende twee-en-een-half uur dan ook overduidelijk blijken.

Op een breed scherm op het podium worden videobeelden getoond. Teksten die het leven van Jeroen Bosch omspannen, zoals de uitvinding van de boekdrukkunst en de ontdekking van Amerika. Dansers gaan dwars door de beelden – fragmenten uit De Tuin der Lusten – heen. Dan gaat een achterdoek omhoog en kijk je in de ruimte waar je eerst was en zich nu een ander publiek bevindt. Je wordt als het ware onderdeel van die mensen en zij van jou.

In het tweede deel van Hieronymus B. word je geconfronteerd met imposante decors en maskers van het kunstenaarsduo Les Deux Garçons. Er is een creatuur dat een vrouw wil verslinden. Zij neemt echter plaats op zijn rug en dan is het tijd voor het element dans, het ruggenmerg van elke choreografie. De duivel is nu ook aanwezig, hij neemt mensen mee naar hun slechte gewoontes: de zeven hoofdzonden maken hun entree. De Lust wordt het meest plastisch verbeeld.

De choreografie ontrolt zich in een ononderbroken vaart. Het decor is een surrealistische boom waarin en waaronder het soms goed schuilen is. Terwijl de mens zich overgeeft aan zijn lusten, betreedt een boomlange Blauwe Engel het podium. Hij is, afgemeten aan de hoeveelheid handgebaren, de grote corrector. De muziek die in deze fase van de choreografie klinkt, is voornamelijk van de hedendaagse componist Michiel Jansen. Uiterst functioneel, omdat middeleeuwse muziek niet zo’n dreigend karakter kent. Helaas ook iets te overvloedig. Je denkt met enige weemoed terug aan de eerste delen van de voorstelling, waar hetzelfde spookachtige effect wordt bereikt. Waarbij dient aangetekend dat dit zeker ook wordt bereikt door de zo beklijvende beelden.

Onvergetelijk
Hieronymus B is een indrukwekkende triptiek, waarvan de eerste twee delen een onvergetelijke indruk nalaten. Het geheel verheft zich tot een waar epos. Doordat in het laatste deel wezens uit het eerste part ook weer opduiken, wordt de samenhang tussen de delen verstevigd. En dat de wereld al sinds zijn oorsprong heel vaak wordt gevormd door de hel op aarde, wordt hier onmiskenbaar en onverbloemd aangetoond. Dance Company Nanine Linning levert er een meesterwerk mee af.

Hieronymus B. gaat op 11 februari 2016 in Theater aan de Parade in ’s-Hertogenbosch in Nederlandse première.

De overige voorstellingen:
12-2 kathedraal St. Jan (genodigden), 14-2 Stadsschouwburg Amsterdam, 15-2 Zuiderstrandtheater Den Haag, 17-2 Stadsschouwburg Groningen, 18-2 Stadsschouwburg Utrecht, 19-2 Theater De Spiegel Zwolle, 20-2 Parktheater Eindhoven, 21-2 Parkstad Theaters Limburg, Heerlen.
Hierna nog tien voorstellingen in Theater Heidelberg.

www.naninelinning.nl

©Brabant Cultureel – december 2015