Beeldhouwster Margot Homan is uitverkozen tot Briljanten Kunstenaar van het jaar 2025. Een speciale categorie in de verkiezing Kunstenaars van het Jaar voor vijfenzestigplussers. Homan is zeer verguld met de prijs die eerder is uitgereikt aan onder andere Jeroen Henneman, Jeroen Krabbé, Armando, Marte Röling en Eddy Roos. Voor Homan geldt: ‘Beeldhouwen is mijn levensadem.’
door Emmanuel Naaijkens • foto’s > Margot Homans e.a.
Beeldhouwster Margot Homan (Oss) was aangenaam verrast toen ze vorige week het bericht kreeg dat zij is uitverkozen tot Briljanten Kunstenaar van het jaar 2025. Dat ze in de algemene categorie op de veertiende plek was geëindigd, was haar bekend. Maar door alle drukke werkzaamheden was het haar ontgaan dat er ook nog het onderdeel Briljanten Kunstenaar bestaat.
“Ik ben altijd aan het werk, beeldhouwen is mijn levensadem, mijn zuurstof, datgene wat mij bezielt. Ik heb het mooiste vak van de wereld.” De verleende eretitel vindt ze heel eervol, het getuigt volgens haar ook van vertrouwen, van waardering. “Als kunstenaar zit ik vele uren tussen vier muren, bezig met een gevecht. Himmelhoch jauchzend, zum Tode betrübt, om het zo maar eens te zeggen. In dat opzicht is het wel een eenzaam beroep, maar voor mij voelt het niet als eenzaam. Ik ervaar in mijn atelier de hele kosmos van gevoelens, van ideeën en van mogelijkheden.”
Italiaans beeldenstadje Pietrasanta
Vanwege haar volle agenda kon zij op 16 november 2024 niet aanwezig zijn bij de uitreiking van de prijs. Ze moest namelijk naar haar gieterij in het Italiaanse beeldenstadje Pietrasanta om daar een nieuw beeld in brons te gieten. De prijs zal nu op een later tijdstip worden uitgereikt, laat ze telefonisch vanuit Italië weten.
Het predicaat ‘Briljanten kunstenaar’ is een speciale categorie in de landelijke verkiezing Kunstenaar van het Jaar, georganiseerd door de in Oosterhout gevestigde Stichting Kunstweek. Deze categorie is speciaal bedoeld voor kunstenaars die de vroegere aow-leeftijd zijn gepasseerd, dus de 65-plussers. Daarnaast is er nog een categorie Talent van het Jaar, tot de leeftijd van 35 jaar. De verkiezing bestaat uit een selectie door een jury van kunstexperts en stemmen van het publiek, in twee ronden. Tjalf Sparnaay uit Hilversum, internationaal bekend om zijn hyperrealistische schilderijen, kwam als winnaar uit de bus. Hij mag zich Kunstenaar van het Jaar 2025 noemen.
Werk in binnen- en buitenland
Margot Homan is ook een gelauwerde kunstenaar wier beelden op tal van plekken zijn te vinden, in binnen- en buitenland. In 2019 eindigde zij al eens als tweede in de algemene categorie. Dit jaar belandde ze in de algemene rangschikking, de Galerie van Hedendaagse Kunstenaar, op de veertiende plaats en sleepte daarmee van de 65-plussers de meeste stemmen in de wacht.
Op de website van de Kunstenaar van het Jaar valt over haar werk te lezen: ‘De beelden van Margot Homan kenmerken zich door een unieke verbintenis van het intieme, innige en het verhevene. Haar beelden ontstaan binnen de beslotenheid van haar atelier in Tilburg, waarna ze in het Italiaanse Pietrasanta ambachtelijk in brons worden gegoten. Het is soms een jarenlang proces waaraan vele schetsen vooraf zijn gegaan. Om zo dicht mogelijk bij het origineel te blijven begeleidt ze persoonlijk het hele proces.’
Hedendaag figuratief
Homan maakt figuratieve hedendaagse beelden in brons en marmer. Soms werkt ze met glas of hout. “Een speciale kwaliteit van mijn werk is, dat ik mij kan uiten in heel subtiele, gevoelige details. Dat is een intens en langdurig proces. De door idee en gevoel geïnspireerde bewegingen die ik met mijn hand maak, vormen de nog ongevormde klei en bezielen die. Zo boetseer ik mijn beeld van chaos naar harmonie. Van ongevormd materiaal tot bezield evenwicht. Het is dan ook een op de chaos verworven harmonie, waarin dat proces in het uiteindelijke beeld nog voelbaar is.”
Eerst maakt ze een beeld in klei in haar atelier in Tilburg, waarna ze een wassen model in Italië in brons laat gieten. Daar werkt ze samen met ambachtslui die het proces van het afgieten van het bronzen beeld tot in de finesses beheersen. “Ik wil in het brons zo dicht mogelijk bij mijn origineel blijven. Hoe beter de techniek, hoe beter het resultaat. Ik werk al vele jaren met deze mensen samen, wij begrijpen elkaar. Maar het is een heel intens proces. Mijn beelden zijn vaak gecompliceerd. Soms moeten die in negen delen gegoten worden, en dan weer aan elkaar gezet. Dat luistert dus heel nauw. Ik ben blij met deze artisani [ambachtslui], zo noemen ze die in Italië. Behalve het pure ambacht gaat het er ook om dat ze aanvoelen wat ik wil bereiken.”
Bronsgieten is kostbaar
Het proces van bronsgieten is niet alleen fysiek en mentaal zwaar, het is ook kostbaar. Anders dan bij bijvoorbeeld schilderen en fotografie is het bronsmateriaal een flinke financiële post. Daar staat tegenover dat van een model meerdere afgietsels kunnen worden gemaakt.
Marmer is ook prijzig, maar het werken met dit materiaal is heel anders. De steen kiest Homan zelf in de groeve ter plekke. Ze hakt aan de hand van een gipsmodel dat ze heeft gemaakt. “Het is vrijwel onmogelijk om een ingewikkeld beeld direct te hakken in marmer. Stel je maar eens voor: een blok marmer van twee kubieke meter weegt ruim vijf ton en daar wil je een figuur uit hakken. Ergens in die enorme massa zit je beeld en het is dan zonder model nog moeilijker te bepalen waar je beeld dan in die massa zit en zeker als je een uitgestoken arm wilt hakken die dan weer in juiste verhouding tot de ogen en de mond moet staan. Een model van mijn beeld in gips geeft mij de vrijheid mijn beitel zich vrij en lucide in het marmer te laten bewegen, zodat het marmer onder mijn beitel tot leven kan komen.”
Abstract versus figuratief
Margot Homan deed haar opleiding in de vorige eeuw aan de academie voor beeldende vorming in Tilburg, waar ze ook haar bevoegdheid tot lesgeven behaalde. Haar eigen interesse ging uit naar figuratieve kunst, maar in die tijd lag de focus op de kunstopleidingen helemaal op abstracte kunst. Kunst moest naar de normen van die tijd in de kunstwereld vernieuwend, grensverleggend zijn. Alsof figuratie niet net zo grensverleggend is, meent Homan. Zij constateerde bovendien dat het adagium van abstractie vreemd genoeg alleen voor studenten driedimensionale kunst gold, niet voor de schilders-in-opleiding. “In de ogen van de gevestigde kunstwereld kon figuratief geen grote kunst zijn.” Ook figuratieve collega’s zoals Mathijs Röling, die afgelopen zomer op eenentachtigjarige leeftijd is overleden, liepen in die tijd aan tegen hetzelfde onbegrip.
Maar Homan liet zich niet in een keurslijf dwingen en ging voort op haar eigen pad dat volgt uit een eeuwenlange traditie van beeldhouwen. Ze kreeg de wind in de zeilen toen een galerie in Amsterdam haar werk ging verkopen. Gaandeweg werd ze succesvol, het aantal opdrachten groeide gestaag. Al vroeg in haar carrière was haar werk te koop op de gerenommeerde kunstbeurs TEFAF. “Het heeft mij nooit gefrustreerd, ik kreeg waardering van het publiek en voelde mij altijd gesteund door mijn muze en grote liefde Hans Koch. En ik heb er altijd van kunnen leven. Maar het belangrijkste is dat je kunt maken wat je hart je ingeeft.”
Wat haar wel wat dwarszit, is dat kunstmusea bij hun collectievorming weinig oog hebben voor hedendaagse figuratieve kunst. “Een museum is er toch om de kunst te conserveren die de moeite waard is, dus ook figuratieve kunst. Ik vind het wel jammer dat die rare tegenstelling bestaat. Waarom zouden die twee stromingen – figuratief en abstract – niet gewoon naast elkaar kunnen bestaan.”
Een van de opdrachten waaraan Margot Homan nu werkt is een kunstwerk dat een plek krijgt aan de noordelijke kade van de Piushaven in Tilburg. De haven bestaat honderd jaar en de bewoners schenken het kunstwerk bij wijze van cadeau een aan de stad. De titel is ‘Mani incontrandi’ en symboliseert ontmoeting en verbinding. De gemeente is blij met het initiatief van bewoners omdat ze betrokkenheid van bewoners bij kunst in de openbare ruimte stimuleert. De stad faciliteert de plaatsing van het beeld.
In Pietrasanta zal binnenkort een sculptuur van Homan te zien zijn in het befaamde beeldenpark van dit eeuwenoude stadje. Maar ook in het Museo dei Bozetti, een van de lokale musea, staat haar werk.
Kijk hier de reportage die ‘BinnensteBuiten’ in 2022 maakte over Margot Homan.
Kijk hier het item dat Omroep Brabant maakte over het beeld in de Helga Deentuin in Tilburg.
Lees in de serie atelierbezoek > Beeldhouwer Margot Homan streeft in haar werk naar evenwicht en schoonheid (24 november 2017).
En meer over Margot Homan op Brabant Cultureel
© Brabant Cultureel 2024