‘VINCENT, De Aardappeleters en de huiszegen’. Zo luidt de titel van een nieuwe presentatie die sinds 1 november 2024 doorlopend is te zien in Museum ’t Oude Slot in Veldhoven. Het museum belicht in het bijzonder een detail op het beroemde schilderij dat Vincent van Gogh in 1885 schilderde in Nuenen.
Op het schilderij is tegen de achterwand, naast de klok, een schilderijtje te zien. Uit onderzoek van Kees Rovers uit Nuenen blijkt dat het gaat om een zogeheten huiszegen. Die bestond uit twee delen: een blad met gebeden of psalmen en een devotieprent met een Christus-afbeelding. Na zegening door een priester zou zo’n prent huis en vee beschermen. Dit soort prenten werden vanaf ongeveer 1840 in grote aantallen verkocht. Vooral in bedevaartplaatsen als het Duitse Kevelaer en het Vlaamse Scherpenheuvel.
Prent van huiszegen uit Kevelaer
Kees Rovers bestudeert al jarenlang voorwerpen die op Van Goghs schilderijen staan. In 2024 ontdekte hij dat het inderdaad om een huiszegen moet gaan. Historicus Gerard Rooijakkers onderzocht dit verder. Hoewel de prent niet heel duidelijk is geschilderd, kon hij door de weergave van de figuren toch definitief vaststellen dat deze uit bedevaartsoord Kevelaer komt. Het is goed mogelijk dat de familie De Groot die op het schilderij figureert daar op bedevaart is geweest, aldus de onderzoekers.
Museum ’t Oude Slot vertelt het verhaal van de huiszegen op ‘De Aardappeleters’ aan de hand van reproducties op ware grootte. Het museum toont hierbij tevens religieuze prenten en vaantjes uit eigen collectie en geeft uitleg waarom bedevaarten zo belangrijk waren in de katholieke cultuur van Noord-Brabant. Bij het opzetten van de presentatie is samengewerkt met het Van Gogh Museum, Museum Kröller-Müller en het Nederlands Steendrukmuseum in Valkenswaard. (en)
Uitleg door historicus dr. Gerard Rooijakkers over het fenomeen huiszegen
Meer over Vincent van Gogh op Brabant Cultureel