De zesde editie van het Cinecitta Internationaal Filmfestival 013 CIFF was van hoge kwaliteit en trok bijna tweeduizend bezoekers. Er werden achttien films vertoond, waaronder dertien premières. Een bijzonder hoogtepunt was de aanwezigheid van twee van de top drie-winnaars, die persoonlijk hun prijs in ontvangst kwamen nemen.
door Henk Naaijkens • Beeld > Cinecitta | 013 CIFF
Met de Georgische film ‘The Antique’ kent het festival een terechte winnaar. Het verhaal gaat over de Georgische Medea die verhuist naar Sint-Petersburg om te ontsnappen aan haar vriend die smokkelaar is van antiek. Ter plekke aangekomen moet ze een appartement delen met de eigenaar, een oude Rus die liefhebber is van opera en curling. Maar de Russische politie zet haar onder druk en ze moet de keuze maken: blijven of vertrekken. Het is duidelijk dat beide hoofdpersonen symbool staan voor de situatie in beide landen en dat de film daardoor onmiskenbaar een politiek karakter heeft. Hoewel de film zich afspeelt in 2006, is de vergelijking met de huidige situatie in Georgië verrassend actueel.
Films met een hoge kwaliteit
Kenmerkend voor dit festival is dat het zijn nek durft uit te steken voor films met een hoge kwaliteit, maar die om uiteenlopende redenen geen kans krijgen om te worden vertoond. ‘The Antique’ is een internationale coproductie waaraan ook Zwitserland, Finland en Duitsland meewerkten. Vanwege het politieke verhaal wilde Rusland met een rechtszaak voorkomen dat deze film in het buitenland zou worden uitgebracht. Toch nam het Filmfestival in Venetië de film op in het hoofdprogramma, waardoor ‘The Antique’ ook voor Tilburg in beeld kwam. De Georgische regisseur Rusudan Glurjidze vertelde zichtbaar nerveus over de problemen die zij moest overwinnen.
Dat deze film in Tilburg te zien was, verklaart voor een deel het steeds groter wordend succes van het Cinecitta Internationaal Filmfestival (CIFF). Een klein team van hardwerkende professionals en vrijwilligers slaagde erin om voor het zesde achtereenvolgende jaar een internationaal festival te organiseren met films die anders in Nederland ongezien zouden blijven. Festivaldirecteur Jasper Naaijkens (geen familie; red.) is organisator van het festival. Hij wordt bijgestaan door Jack Vermee die de internationale festivals afstruint om te zoeken naar kwalitatief hoogwaardige films.
Naaijkens: “Wij draaien op de eerste plaats films die gezien moeten worden. Het internationale aanbod is ieder jaar opnieuw overstelpend groot. Wij vinden het jammer dat deze prachtige films in Nederland geen podium krijgen. Daar pikken wij de pareltjes uit om de mensen eenmalig de gelegenheid te geven deze films te bekijken. Ondanks dat we nét niet de magische grens van tweeduizend bezoekers hebben bereikt, zijn bezoekersaantallen voor ons slechts een deel van het verhaal. Het draait vooral om de totale bezoekerservaring en de verbinding die we hebben kunnen creëren door film. De positieve en vaak ontroerende reacties die we van het publiek ontvingen, waren voor ons de echte beloning en bevestiging dat het festival dit jaar wederom geslaagd was.”
Vanuit alle delen van het land
“Nederland kent verschillende filmfestivals, maar tot voor enkele jaren ontbrak er in het zuiden een internationaal filmfestival”, zegt Jasper Naaijkens. “Terwijl hier toch heel veel filmliefhebbers zijn. Nu wij de laatste jaren steeds meer bekendheid krijgen, zijn ze zelfs in Amsterdam verbaasd hoe we dit voor elkaar krijgen. Je moet bedenken dat we werken met een klein, maar gedreven team en geen structurele subsidies krijgen. Dat heeft ook zijn voordelen, want we kunnen nu onze nek uitsteken en onze eigen keuzes maken. Overigens bleek tijdens de coronapandemie dat de gemeente Tilburg ons welgezind is. We zien dat de aantrekkingskracht van het festival steeds groter wordt. Vanuit alle delen van het land komen de filmliefhebbers hiernaartoe. Dat komt ook omdat deze films alleen in Tilburg te zien zijn, ze komen niet in roulatie in de Nederlandse bioscopen.”
Volgens de anekdote ligt een familiebezoek in Canada enkele jaren geleden aan de oorsprong van het Tilburgse festival. Bioscoopeigenaar Paul Vermee kwam tot de ontdekking dat zijn neef Jack Vermee in Toronto een jaarlijks filmfestival organiseerde. Een deal was snel gemaakt en Cinecitta maakt nu dankbaar gebruik van zijn expertise. Jack Vermee woont sinds enkele jaren in Parijs, bekijkt jaarlijks zo’n tweehonderdvijftig films en onderhandelt met de impresario’s. “Bij de selectie van de films hanteer ik drie criteria: ze zijn nooit eerder te zien geweest, ze moeten een ‘sense of style’ hebben en ‘some kind of political content’.” Hij kijkt niet zonder emotie terug op dit zesde filmfestival. “Van alle afleveringen werden dit jaar de meeste premières vertoond en ontvingen wij meer gasten, vier regisseurs en twee acteurs, dan ooit. Ik vind het een hoogtepunt ze hier te ontvangen. Ze hielden allemaal van Tilburg, ik liet ze de LocHal zien en ging met ze naar Museum De Pont. Het weer was natuurlijk ook fantastisch.”
Tijdens hun aanwezigheid in Tilburg maakten de buitenlandse gasten dankbaar gebruik van de gelegenheid om elkaars films te bekijken en te bespreken. Het bleek dat zij zich snel thuis voelden in dit kleinschalige festival. Daartoe nodigt het intieme karakter – een ander sterk punt van het festival – ook uit. Voor het publiek is het een bijzondere ervaring om contact te maken met filmmakers en acteurs. Jasper Naaijkens: “De winnares Rusudan Glurjidze gaf aan dat onze gastvrijheid als een warm bad voelde en roemde ons om de persoonlijke aandacht die ze ervoer: ‘Op geen enkel festival word je zo intensief en hartelijk ontvangen.’ De Palestijnse regisseur Mahdi Fleifel, wiens film ‘To a Land Unknown’ de tweede prijs won, stuurde ons een hartverwarmend persoonlijk bericht. Hij was diep onder de indruk van het enthousiasme van het publiek en vond het geweldig om te zien dat zijn werk zo goed werd ontvangen.”
De mooiste film ooit gemaakt
In totaal konden de filmliefhebbers achttien titels zien, waaronder de klassieker Tokyo Story van Yasujirō Ozu uit 1953, door regisseurs, journalisten en academici uitgeroepen tot de mooiste film ooit gemaakt. Deze film gaat over de ouder-kindrelatie in het vroegere Japan en is gedraaid in een rustgevend tempo. Pas op het einde komen de emoties vrij, die aantonen welke diepere lagen onder de oppervlakte verscholen liggen.
Het festival opende met de Zweedse film One day all this will be yours. Hierin wordt een familierelatie blootgelegd, zorgvuldig opgebouwd vanuit het gegeven dat een van de kinderen het familielandgoed zal erven. Voorwaarde is dat deze erfgenaam voortaan verplicht in het afgelegen noordelijk gebied moet gaan wonen. De spanningen die dit met zich meebrengt, worden geleidelijk ontrafeld. Dat deze film werd vertoond in een volle bioscoopzaal was een goede opmaat voor het festival dat inclusief de openingsavond zes dagen in beslag nam.
To a Land Unknown gaat over vluchtelingen en de ontberingen die ze moeten ondergaan. Hun situatie is uitzichtloos en ze zijn wanhopig op zoek naar een betere toekomst. In de straten van Athene doen ze er alles aan om de felbegeerde paspoorten te bemachtigen om hun familie in Duitsland een toekomst te kunnen bieden. Om dit doel te verwezenlijken bedenken ze een bizar plan…
De Iraanse cinema was vertegenwoordigd met de titels Boomerang en Roxana. De laatste was volgens het publiek de derde favoriete film van het festival. Deze film geeft een kijkje in het leven van dertigers die moeizaam proberen een bestaan op te bouwen, maar blootstaan aan de verleidingen die overal op de loer liggen. Niets is wat lijkt in deze film, metafoor voor de hedendaagse situatie in Iran. De regisseur Parviz Shahbazi vertelde na afloop dat hij zonder script aan deze film werkte, waarmee hij veel verbazing opriep bij het publiek.
Endless Summer Syndrome is een Franse productie die qua thematiek en plotontwikkeling de Nederlandse bioscopen moeiteloos zou kunnen veroveren. Een succesvol romanschrijfster wordt anoniem gebeld en attent gemaakt op een dubieuze situatie in haar gezin. De directe confrontatie met deze gebeurtenis kan de kijker een ongemakkelijk gevoel geven. Een oordeel wordt in deze film niet gegeven, maar de uitwerking is verrassend.
Een familiefilm die in tegenstelling met de voorgaande een feelgood-gevoel geeft is Leon (Argentinië). Leon is de dertienjarige zoon van een lesbisch stel, waarvan de moeder overlijdt. Als de oma zich gaat bemoeien met de opvoeding van haar kleinzoon en met het familierestaurant, raakt de overgebleven partner in dubio. Een mooie en warme film over rouwverwerking, zonder al te sentimenteel of dramatisch te worden.
Memorias de un cuerpo que arde is een Spaanse film over drie vrouwen die terugkijken op hun leven en openlijk praten over de herinneringen, geheimen en verlangens. Elders in Brabant Cultureel is deze film uitgebreid besproken.
Puan is een Argentijnse comedy die zich afspeelt in het academisch milieu, met onverwachte humor en luchthartigheid. De rivaliteit tussen twee charismatische professoren toont twee karakters die alle kansen krijgen hun verschillende persoonlijkheden te laten zien.
In de internationale coproductie Silence of Sirens (Kosovo/Zwitserland/Noord-Macedonië/Albanië) komt het thema corruptie aan bod. Deze op Amerikaanse leest geschoeide thriller gaat over twee naïeve politiemannen die verwikkeld raken in een corruptiezaak waaruit ze niet meer kunnen ontsnappen. Alle sociale lagen van de kleine gemeenschap zijn hierbij betrokken, maar degene die er het meest onder lijdt is, zoals zo vaak, de meest fatsoenlijke. Hij wil een beter leven voor zijn gezin realiseren en komt in een onhoudbare situatie terecht.
Zwitserland was vertegenwoordigd met het mysterieuze The Sparrow in the Chimney. Weer een familiefilm waarin door de confrontatie tussen twee zussen oude wonden worden opengereten door de herinnering aan hun overleden moeder.
De slotfilm Life’s a Bitch wekte de nodige hilariteit op. De Franse regisseur Xavier Ceron vertelde na afloop een fan te zijn van Jacques Tati. Dat was ook te zien aan de lichtvoetige manier van filmen en de onverwachte wendingen in deze film. In drie verweven verhaallijnen wordt de dynamiek geschilderd tussen de honden en hun baasjes. Een mooie afsluiting van dit succesvol festival.
Het is een cadeautje
Tussen de festivalbezoekers bevond zich een aantal passepartout-houders dat alle voorstellingen bezocht. “Het is een cadeautje”, merkte een van hen op. “Zonder dat je een zweetdruppel hoeft te laten, maak je twee keer een reis om de wereld. Dit festival is geen commercieel gebeuren en dat kan alleen maar omdat een aantal mensen bereid is hun nek uit te steken. Want dit festival wordt georganiseerd door liefhebbers die een groot hart hebben voor de hele zaak. De kwaliteit was hoog, voor mij sprong ‘Memorias de un cuerpo de arde’ eruit. Je komt bij het kijken naar de films verschillende thema’s tegen, zoals rouw, drugs, dictatuur, emancipatie., oorlog, onderdrukking. Het is mooi dat ze niet alleen uit de westerse hoek komen, maar vanuit een andere cultuur een ander beeld te zien geven. Wat mij ook aanspreekt is de intimiteit van het festival. Je kunt met iedereen een praatje maken en de regisseurs en de acteurs gewoon aanspreken. Dat maakt het een intiem gebeuren, ook omdat alles zich op één locatie afspeelt. Ik bivakkeer hier gewoon vier dagen!”
Een bezoekend stel woont tegenover Cinecitta. “Wij zijn geïnteresseerd in cultuur, maar dit festival is ons de afgelopen jaren volledig ontgaan. We hebben deze opzet heel erg gewaardeerd, wat een werk moet het hebben gekost! We vonden het ook bijzonder dat we na afloop van de films vragen konden stellen en de regisseurs en acteurs met eigen ogen konden zien. Wij vroegen ons eigenlijk af of de films in gelijke mate gewaardeerd worden. Als er bijvoorbeeld maar vijftien mensen in de zaal zitten, dan krijgt zo’n film toch veel minder stemmen dan bij een volle zaal? Maar we hebben nu de smaak te pakken en we komen het volgend jaar zeker terug!”
Bekijk de trailers van The Antique • To a Land Unknown • Roxana
Lees ook op Brabant Cultureel:
013 CIFF 2024: Georgië versus Rusland naar de menselijke maat
013 CIFF 2024: Spaanse film spiegelt seksualiteit in drie vrouwenlevens
© Brabant Cultureel 2024
Mooie, verhelderende recensie van het filmfestival 013CIFF, Henk.
Volgend jaar weer.