Met de tentoonstelling ‘Vertrokken Onbekend Waarheen’ steekt Museum W in Weert het aloude besef van vergankelijkheid in de kunst in een nieuwe, veelkleurige jas. Ronald Zuurmond, Shirley Welten, Aline Thomassen en Folkert de Jong droegen werken aan. Een expositie die stemt tot nadenken, ook over de eigen vergankelijkheid.
door Henk van Weert
Schilders in de Gouden Eeuw staken vaak waarschuwend hun vinger op: ‘mensch gedenk dat gij eens zult sterven’. Ze verstopten voorwerpen in hun schilderijen die verwezen naar de eindigheid van het bestaan: bloemen (want die verwelken), fruit (dat gaat rotten), kaarsen (die doven) en luchtbellen (die spatten uiteen). Het nog jonge Museum W in Weert – pas twee jaar geleden geopend als opvolger van Museum Jacob van Horne – laat zien hoe vier gearriveerde Nederlandse kunstenaars invulling geven aan de spanning tussen leven en dood.
Een ambtelijke term
Ronald Zuurmond toont schilderijen, Aline Thomassen aquarellen, Shirley Welten analoog gemaakte foto’s en Folkert de Jong sculpturen. De titel ‘Vertrokken Onbekend Waarheen’ is ook de titel van een schilderij van Ronald Zuurmond. Het is een ambtelijke term, afgekort VOW, uit de gemeentelijke basisadminstratie. Daarmee worden mensen aangeduid die niet meer worden aangetroffen op het adres dat bij de gemeente bekend is. Waar zijn ze gebleven? Misschien wel dood.
Zuurmond heeft die term geleend, maar VOW zou ook heel goed gepast hebben bij de analoge foto ‘Camping Otterloo’ van Shirley Welten. De fotografe uit ’s-Hertogenbosch maakte een (niet geënsceneerde) foto van twee bungalowtenten die weelderig versierd zijn met bloemen. Mensen zijn er niet op te zien, zoals nooit op de foto’s van Welten. Je weet zeker dat mensen dit bloemvertoon verzorgd hebben, maar ze zijn er niet meer. Misschien komen ze in het weekeinde, misschien komen ze nooit meer. Dan zullen de bloemen verwelken en het tentdoek ooit vergaan. Ik kijk graag naar de foto’s van Shirley Welten. Er gaat een bekoorlijke stilte uit van haar werk en elke foto roept vragen en gedachten op. Zo ook in Weert.
Folkert de Jong raakt de dood van dichtbij aan met de ‘Pleurants’ die hij laat zien. Pleuranten (van het Franse ‘pleurer’, huilen) zijn beelden die op Franse kerkhoven staan bij praalgraven. Ze leggen de bezoekers als het ware nog maar eens fijntjes uit dat ook zij aan de beurt komen. De ‘Pleurants’ van De Jong zijn geen sombere, stenen beelden die we uit Frankrijk kennen. Ze verschillen nogal van elkaar. De ene kleurig en grillig, de ander monotoon en ingetogen. Ze roepen allemaal een zeker beklemmend gevoel op. Anders dan de oorspronkelijke makers van pleuranten, maakte De Jong ze niet voor gestorven notabelen. Voor hem zijn het hommages aan de armen die in eenzaamheid stierven.
Telkens weer schuren en bewerken
Van Ronald Zuurmond zijn doorwrochte schilderijen te zien die uit verschillende verflagen bestaan die de maker telkens weer schuurt en bewerkt. Donkere, dreigende schilderijen, die zich niet gemakkelijk laten verkennen. Aline Thomassen toont expressieve aquareltekeningen van vrouwfiguren. Er hangen enkele werken die doen denken aan Piëta’s, schilderijen van Maria met de dode Jezus in haar armen.
De expositie in Museum W is niet groot: vier zalen op de benedenverdieping. Die zalen zijn speciaal voor deze tentoonstelling aangekleed door ontwerper Rienus Gündel Franciscus. Hij gebruikte onder meer behang van Bert Timmermans. Die aanpak heeft effect. Elke zaal heeft zijn eigen karakter gekregen. Het loont de moeite om de zalen meerdere keren te doorlopen. Dat roept nog meer vragen op. Vertonen in de eerste zaal alle werken dezelfde strengheid in gelaatsuitdrukkingen of is dat inbeelding? En staat zaal vier in het teken van de afgrijzen of is dat maar een loze gedachte? Zo blijf je wel bezig, daar in Weert. Dat is ook een gedachte achter memento mori (gedenk te sterven). Leef niet oppervlakkig, maar reflecteer op wat je tegenkomt.
‘Vertrokken Onbekend Waarheen’, Met werken van Ronald Zuurmond, Shirley Welten, Aline Thomassen en Folkert de Jong, tot en met 23 maart 2025 in Museum W in Weert.
Lees meer over het gerenoveerde Museum W op Brabant Cultureel
© Brabant Cultureel 2024