Opera Zuid brengt de opera ‘Blauwbaards Burcht’ van Béla Bartók met in de twee rollen de sopraan Deirdre Angenent en bariton Thomas Oliemans. Een mooie kans om de dramatische kanten van zijn stem te ontwikkelen, ziet Oliemans in deze rol waarvoor hij wel al eerder was gevraagd, maar die nu ook in zijn drukke agenda past. En hij werkt graag met Opera Zuid.
door Camiel Hamans
Opera Zuid, het huisensemble van Zuid-Nederland, bewijst opnieuw over hoeveel durf het gezelschap beschikt. Bartóks eendelige opera ‘Blauwbaards Burcht’, voor het laatst in 1988 in Nederland opgevoerd met de onvergetelijke Henk Smit als Blauwbaard, komt terug. Beide rollen worden vervuld door sterren: Deirdre Angenent, de uit het Noord-Brabantse Linden in het Land van Cuyck, afkomstige sopraan die hoge ogen gooit in Duitsland en die in het Aalto Theater Essen twee seizoenen geleden met dezelfde rol van Judith internationaal waardering afdwong, en Thomas Oliemans voor wie Blauwbaard een roldebuut is.
Een tussenstop in Maastricht
Iets klopt er niet, lijkt het. Bariton Thomas Oliemans, net nog toegejuicht als Papageno in de briljante Zauberflöte-regie van Simon McBurney, in de New Yorkse MET en de hoofdstedelijke Nationale Opera en op weg naar de wereldpremière van Marc-Anthony Turnages operaversie van Vinterbergs cultfilm Festen in Londen, maakt een tussenstop in Maastricht waar hij bij Opera Zuid een van de twee rollen voor zijn rekening neemt in ‘Blauwbaards Burcht’ van Bartók.
“Waut Koeken, intendant van Opera Zuid, belde mij een jaar geleden en vroeg me hoe ik Blauwbaard zag”, vertelt Thomas Oliemans. “Ik kende Waut, omdat we ooit samengewerkt hebben voor een Fledermaus-productie in Straatsburg. Zijn telefoontje was een kwestie van goede timing. De vraag of ik Blauwbaard wilde zingen was al een paar keer langsgekomen, vanuit andere huizen, maar toen lukte het vanwege andere verplichtingen steeds niet. Nu wel, ondanks het feit dat een termijn van een jaar voor opera erg kort is. Mijn agenda zit tot 2027 al redelijk vol, maar gelukkig was er een gat. We repeteren nu – omdat het slechts een stuk is voor twee zangers en maar iets meer dan een uur duurt – betrekkelijk kort, drie weken, maar dan wel hele dagen. Van ’s ochtends tien uur tot ‘s middags vijf. Normaliter heb je in een repetitieperiode wel eens een ochtend vrij, maar dat is er nu niet bij.”
“Het was niet alleen een gelukkige samenloop van omstandigheden waarom ik ja zei. Ik heb al eerder in een Opera Zuidproductie samengewerkt met dirigent Duncan Ward en ik ben door de jaren heen vaak te gast geweest bij Philzuid. Dat was ook een argument, maar het belangrijkste is dat ik in Blauwbaard de dramatische kanten van mijn stem kan ontwikkelen. Tot nu toe heeft bij mij nadruk gelegen op lyrische rollen.” Aan dat type rollen heeft Oliemans tot nu toe ook zijn wereldfaam te danken. De New York Times roemde zijn Papageno als ‘singular’ en Bachtrack, de belangrijkste website in de wereld van opera en klassieke muziek, noemde zijn New Yorkse debuut in Mozarts Zauberflöte ‘the most impressive performance of the evening’.
“Maar ik wil niet alleen Papageno of de graaf van Almaviva (Figaro) zingen. Ik ben voor een zanger nog betrekkelijk jong, zevenenveertig. Ik ben nu, denk ik, op een punt in mijn carrière en stemontwikkeling dat ik ook dramatischer rollen aan kan, bijvoorbeeld die van Faninal in de Rosenkavalier. Blauwbaard in de versie van Bartók en de regie van Kenza Koutchoukali sluit daar uitstekend bij aan. Niet dat ik al meteen al alle Wagners voor mijn rekening wil nemen, maar een aanbod om Amfortas in Wagners Parsifal te doen, is zeer welkom. Maar niet uitsluitend het zware werk, niet alleen het grote geloei. Ik hou van afwisseling en wil eigenlijk de totale breedte van mijn stem kunnen gebruiken, de lyrische kant zowel als de dramatische.”
Beiden zijn dader en slachtoffer
“Anders dan het sprookje is de opera zoals wij die presenteren geen verhaal van bloeddorst, maar meer een diepgravende, psychologische thriller over menselijke relaties. Over hoe heftig die kunnen zijn, hoe onmogelijk. Over de vraag hoe diep je elkaar in de ogen kunt kijken en hoe je jezelf weerspiegeld ziet in de ogen van de ander. Blauwbaard is niet alleen een slechterik en Judith, zijn tegenspeelster, niet uitsluitend een heilige. Beiden zijn dader en slachtoffer. Dit maakt het voor ons als uitvoerders spannend, maar ook voor de toeschouwers. Die worden, denk ik, ook geconfronteerd met de vraag naar hun eigen relaties.”
“Ik vind het telkens weer raar als van stukken gezegd wordt dat ze nu nog actueel zijn. Het moet eerder andersom. Wij moeten snappen waarom die stukken de moeite waard zijn. ‘Blauwbaards Burcht’ is een goed voorbeeld. Het laat ons zien hoe onbeholpen menselijke relaties zijn, hoe we ons erin kunnen vinden, maar ook in verliezen.”
Wij spelen bijna op de lip van het publiek.
“Met de geweldige orkestratie van Bartók, en negentig man op het toneel – Deirdre Angenent, Judith, en ik spelen voor op het toneel, waar normaal de orkestbak zit – wordt het een geweldige voorstelling. Het orkest is in feite een derde personage en wij spelen bijna op de lip van het publiek. Deze productie combineert in feite een concertante uitvoering, met als voordeel dat de coördinatie tussen muziek en zang zoveel directer is, en een dramatische enscenering waardoor het verhaal beeldend overgebracht wordt. Van beide werelden dus het beste.”
Fotoreeks hierboven: repetities Blauwbaards Burcht in Maastricht. Foto’s > Bjorn Frins. Foto voorpagina > Marco Borggreve
Opera Zuid, ‘Blauwbaards Burcht’ is te zien in het Theater aan het Vrijthof in Maastricht op 1 november 2024 om 19.30 uur; in het Theater aan de Parade, ’s-Hertogenbosch, op 3 november om 15.30 uur; in de Kölner Philharmonie, Keulen, op 5 november om 19.00 uur; in het Parktheater in Eindhoven op 7 november om 20.00 uur; en in Amare, Den Haag, op 10 november om 14.15 uur.
operazuid.nl/voorstelling/blauwbaards-burcht
philzuid.nl > concerten > blauwbaarts-burcht
Lees ook de column van Arnold Verplancke op Brabant Cultureel:
Haal je hart maar op
© Brabant Cultureel 2024