De Indiase beeldend kunstenaar Amol K Patil besteedt met de tentoonstelling ‘Whispers of the Dust’ in Museum De Pont aandacht aan het kastenstelsel dat in India voor grote sociale ongelijkheid zorgt. Patil richt zich op het uitzichtloze bestaan van de laagste sociale klasse, de kastelozen. Het is te hopen dat zijn project, dat hij wereldwijd presenteert, voor een cultuuromslag gaat zorgen.
door Irma van Bommel
Waar je wieg heeft gestaan, is bepalend voor welke kansen het leven je biedt. Beeldend kunstenaar Amol K Patil (Mumbai 1987) groeide op in India waar het kastestelsel zorgt voor grote sociale ongelijkheid. Hij maakte het tot zijn levenstaak om de onrechtvaardige positie van de laagste sociale klasse, de dalit (kastelozen) aan de kaak te stellen. Hij toonde zijn project al op meerdere plekken, onder andere op Documenta XV in Kassel (2022), tijdens een artist-in-residence aan de Rijksacademie in Amsterdam (2022-2024), op de vijftiende Gwangju Biënnale in Zuid-Korea die nu te zien is en waar het wordt beschouwd als een van de hoogtepunten, en ook bij De Pont in Tilburg. Het project groeit en Patil zoekt er telkens andere kunstuitingen bij, waaronder performance, waardoor hij zich van beeldend kunstenaar heeft ontwikkeld tot multidisciplinair kunstenaar.
Patil zet de familietraditie voort
Patil volgde zijn opleiding aan Rachana Sansad Academy of Fine Arts and Crafts in Mumbai. Hij komt uit een familie die zich kritisch uitliet over de Indiase samenleving. Zijn vader was een avant-gardistisch toneelschrijver. Zijn grootvader een vertolker van ‘powada’, protestgedichten over sociale en politieke omstandigheden, vaak met het kastenstelsel als onderwerp. In de tentoonstelling is een aantal powada’s te horen en te lezen, zowel van bekende powadadichters als uit zijn eigen familiearchief. Patil zet dus de familietraditie voort, maar dan met beeldende kunst. Met tentoonstellingen verspreid over de hele wereld vraagt hij aandacht voor dit onrechtvaardige systeem.
Maar hoe visualiseer je sociaal onrecht als kunstenaar? Patil zoekt telkens naar andere vormen van expressie. Dalit zijn de mensen die het vuile en zware werk moeten doen. Volgens het kastenstelsel is dat hun lotsbestemming. Patil richt de focus op handen en voeten, om aan te geven dat deze mensen niet als individuen worden gezien, maar slechts als arbeiders. De hele tentoonstelling is vrij donker, om te symboliseren dat deze mensen niet worden gezien. Zij tellen niet mee als volwaardige leden van de samenleving.
Letterlijk in de schijnwerper gezet
Met een bronzen beeldje van een man weggezonken in een massa verbeeldt Patil dat de laagste sociale klasse gevangen zit in het klassensysteem. Met een uitgerekt hoofd symboliseert hij dat de mensen op twee plaatsen tegelijk lijken te zijn. Doelt hij daarmee op droom en werkelijkheid? Een bronzen beeld van een groep dalit wordt met een lamp aangelicht. Zodoende worden ze letterlijk in de schijnwerper gezet. Eigenlijk zijn dit allemaal vrij letterlijke verbeeldingen van kenmerken van sociaal onrecht.
Nieuw en interessant is dat Patil in deze tentoonstelling ook de aandacht richt op de stedenbouwkundige ontwikkeling van Mumbai. ‘Terwijl ze (dalits) met hun goedkope handenarbeid het dure vastgoed van de stad realiseren, worden ze zelf in de marge gedwongen’, valt te lezen op een informatiebordje. Rechtvaardige arbeidsvoorzieningen en fatsoenlijke huisvesting zijn niet geregeld voor de dalit. Deze bevolkingsgroep wordt aan zijn lot overgelaten.
Patil verbeeldt deze problematiek met bureau-achtige meubels die symbool staan voor de ambtelijke instanties die verantwoordelijk zijn voor de vastgoedontwikkeling. Ladenblokken zijn echter niet gevuld met documenten en bouwtekeningen maar met zand vermengd met stof. Zand en stof waartoe de paria’s van de samenleving door het kastenstelsel zijn veroordeeld. Maar het zand beweegt, alsof er iets sluimert. ‘Whispers of the Dust’, gefluister van het stof. Dat roept associaties op met een sluimerende vulkaan die zomaar ineens tot uitbarsting kan komen.
‘Whispers of the Dust’, tot en met 9 maart 2025 in Museum De Pont in Tilburg.
Tentoonstelling in De Pont – Museum De Pont
Lees meer over De Pont op Brabant Cultureel
© Brabant Cultureel 2024