Vincent van Gogh is vooral bekend als schilder, maar hij was ook sociaal geëngageerd. Voor hij naar Frankrijk trok, verbleef hij een tijdlang onder de mijnwerkers in de Borinage. De Vlaamse beeldend kunstenaar Johan Tahon schiep voor Van Goghs geboorteplaats Zundert een monument dat de zachte kant van de schilder verbeeldt.
door Emmanuel Naaijkens
Beeldhouwer Ossip Zadkine ontwierp een beeld van Vincent van Gogh dat zestig jaar geleden een plek kreeg in het centrum van Zundert. Op uitnodiging van het Vincent van GoghHuis in Zundert schiep de Vlaamse kunstenaar Johan Tahon (Menen 1965) een nieuw monument. Op zaterdag 28 september 2024 is dat beeld onthuld in aanwezigheid van onder meer de kunstenaar zelf, de burgemeester van Zundert Joyce Vermue en Petra De Sutter, vice-eersteminister in de demissionaire Belgische regering.
Tahon liet zich inspireren door een brief die Vincent van Gogh in 1879 aan zijn broer Theo schreef. Daarin vertelde hij over een lange voettocht vanuit Cuesmes in de Borinage naar Sint-Maria-Horebeke in de Vlaamse Ardennen. Van Gogh verbleef in die periode in de Waalse mijnstreek uit compassie met het harde lot van de mijnwerkers. Hij worstelde met de vraag of hij zich zou ontwikkelen als kunstenaar, of dat hij als prediker in de voetsporen van zijn vader zou treden. In de woorden van minister De Sutter: Kiezen voor God of voor het penseel? Hij ging in Horebeke te rade bij schilder-dominee Pieterszen die hem aanmoedigde voort te gaan als schilder.
Tahon aanvankelijk geen fan van Van Gogh
In een recente reportage op het VRT Nieuws vertelt Tahon dat hij eigenlijk helemaal niet zo’n fan was van Van Gogh. “Maar plots tijdens de coronaperiode, kwam ik te weten dat hij een link had met mijn woonplaats Zwalm [gemeente in de Vlaamse Ardennen, red.]. Dan ben ik me gaan verdiepen in zijn werken.” Hij las dat Vincent van Gogh het schildersvak zou hebben geleerd om op een andere manier dan dominee troost te kunnen bieden aan de mensen.
Tahon ontdekte een andere kant van Van Gogh. Tijdens zijn onderzoek kwam hij verhalen tegen van mensen wier overgrootouders nog op zijn schoot hadden gezeten in Brussel. “Ik vond het zo mooi om te horen dat iemand ook positieve, rustige herinneringen aan hem had. Vincent van Gogh heeft de reputatie als wilde, wispelturige schilder. Maar er waren ongetwijfeld ook momenten van rust en spiritualiteit. Die kant van hem wou ik vastleggen in mijn beeld.” Bezoekers kunnen dat echt zo ervaren in het beeld van Tahon, door letterlijk op de schoot te gaan zitten van de drie meter hoge Van Gogh.
Verblijf in gastatelier in Zundert
Op uitnodiging van het Vincent van GoghHuis bracht Johan Tahon in 2022 de maand november door in het gastatelier in Zundert. Daar voltooide hij zijn ontwerp voor het nieuwe Van Goghmonument. Mede dankzij een crowdfundingactie die zestigduizend euro opbracht kon het beeld worden verwezenlijkt. Het is uitgevoerd in brons, maar voorzien van een gipskleurige laag. Tahon werkt veel met gips.
Johan Tahon maakte al op vijftienjarige leeftijd zijn eerste sculpturen. Hij studeerde daarna beeldhouwkunst aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Gent. Op jonge leeftijd brak hij internationaal door, mede dankzij ‘kunstpaus’ Jan Hoet. Die zocht hem op een dag op in zijn atelier in een voormalige kerk in het dorp Rozebeke, gemeente Zwalm. Het atelier overziende riep Hoet volgens Tahon uit: ‘Hoe kan dit, hoe is dit mogelijk. Ik heb heel de wereld afgereisd om Documenta te maken. En hier, op twintig kilometer afstand van mijn museum, zit er zo’n goede kunstenaar’. Tahons werk is opgenomen in collecties van onder andere het S.M.A.K., het M HKA, het Stedelijk Museum Amsterdam, het Kunstmuseum Den Haag en het FMAC in Parijs. Hij creëerde ook diverse beelden in de publieke ruimte.
Minister bewonderaar van Johan Tahon
Minister De Sutter is een bewonderaar van het werk van Tahon. Met het monument van Van Gogh heeft hij een nieuw kunstwerk gecreëerd “dat nu opnieuw anderen kan beroeren. Daar schuilt voor mij de essentie van kunst: het is voortdurend in beweging, het verbindt, het brengt mensen samen. Kunst en cultuur spelen een cruciale rol binnen het sociale weefsel van onze samenleving. En dat kunnen we in deze tijden misschien niet genoeg benadrukken.”
Lees meer over het Vincent van GoghHuis op Brabant Cultureel
© Brabant Cultureel 2024