column door JACE van de Ven •
Soms kom je in de kunst bij toeval met mensen in contact van wie je nog niet gehoord had en dus ook niet over geschreven. Je praat met hen over hun werk en er wordt daar al dan niet door geraakt. Een gesprek met de eenentwintigjarige uit Geldrop afkomstige theatermaker Evy Lasschuit raakte mij zo, dat ik met graagte mijn tweewekelijke kunstbijdrage aan haar wil wijden. Onderwerp van gesprek is haar voorstelling ONTHUISD waarmee zij momenteel afstudeert aan de Academy of Music and Performing Arts (AMPA), ofwel de Fontys Hogeschool voor de Kunsten. Daar volgde zij de afgelopen vier jaar de studie tot ‘docerend theatermaker’.
“Als ik droom, dan droom ik alleen maar over mijn voorstelling”, bekent ze zonder schroom. Ze zit tegenover me, een kloeke platte pet op het hoofd, lang golvend haar, weetgrage ogen en een ringetje door een neusvleugel. Ze volgde de havo in Eindhoven op het Sint-Joriscollege en ook daar al deed zij in 2019 voor haar keuzevak drama eindexamen met een eigen toneelvoorstelling. Over autisme ging die. Hij heette ‘Hou Vast’ en was helemaal zelf bedacht, geschreven, geregisseerd, vormgegeven en geproduceerd.
“Zonder daadwerkelijke ervaring met regie ben ik dat project aangegaan”, kijkt ze terug. “Me niet bewust van alles wat ik deed, maar wel met motivatie en vol energie en misschien ook wel een beetje gevoel voor het vak. Daardoor heb ik waarschijnlijk keuzes gemaakt die interessant bleken te zijn.” Hoewel ze nu niet meer die indruk maakt, vertelt ze dat ze vroeger onzeker en schuchter was en dat ze misschien daardoor zowel voor de culturele opleiding op het Sint-Joriscollege als die op de Fontys Hogeschool een keer moest terugkomen om zich te bewijzen voordat ze aangenomen werd.
Ik kan me bijna niet voorstellen dat iemand aan haar twijfelde
Ik kan me bijna niet voorstellen dat iemand aan haar twijfelde. Maar ze zal zich wel ontwikkeld hebben, Evy. Tegenover mij zit een jonge vrouw die iets wil weten van de wereld, die observeert, analyseert en daarover wil vertellen aan anderen. Kon ik mijzelf ook al zo overtuigend uitdrukken toen ik eenentwintig was? Ik vermoed van niet.
Evy zegt een intuïtieve theatermaker te zijn. Ze begint aan een onderwerp met elementen als sfeer, beeld en muziek, wil via die weg een gesprek over een thema aangaan en mogelijk perspectieven oproepen die tevoren nog niet werden gezien. “Hoe raak je iemand”, peinst ze hardop, “je moet niet naar het hoofd, maar naar het hart.” Dat klinkt dan weer even als een open deur, maar het is natuurlijk wel waar het om gaat.
Als onderdeel van haar studie op Fontys heeft ze meerdere voorstellingen gemaakt. Bijvoorbeeld met het studententoneel in Amsterdam en vorig jaar in de Nieuwe Vorst in Tilburg de solo ‘Getekend Gezicht’ waarin haar oma vertelt over haar leven. En nu is er dus ONTHUISD, een multidisciplinair onderzoek naar de rollen en functies van livemuziek in een theatervoorstelling, zoals Evy het enigszins gewichtig schriftelijk toelicht.
Het idee om iets met muziek te doen, kwam via haar docent Wim Berings die met De Wetten van Keppler vaak ook met livemuziek werkte. “Ik raakte betoverd door hoe hij met muziek omging”, zegt Evy. “En toen hij opperde om voor mijn afstuderen ‘iets te maken wat lekker moeilijk is’, besloot ik met livemuziek aan de slag te gaan. Ik ben gefascineerd door livemuziek op het podium. Samen met anderen in een ruimte luisteren naar eenzelfde ritme, melodie en klankkleur laat ons in sync zijn.”
“je moet niet naar het hoofd, maar naar het hart.”
Als ouwe lul van vierenzeventig ken ik niet de letterlijke betekenis van ‘in sync zijn’. Sterker nog, ik hoor de uitdrukking voor het eerst, maar het lijkt me te gaan om het ervaren van een gezamenlijke ontroering. Zoals gezegd, Evy is het type kunstenaar dat meer bij het hart wil aankloppen dan bij het hoofd.
“Ik kende een tekst”, gaat ze verder. “De dag dat mijn broer niet thuiskwam, van Roel Adam uit 2000. Daarin vertellen vier personages over de dag dat ze hun kleine broertje verloren. We zien hun gevecht met elkaar, met zichzelf en met hun rouw. Het is een eerlijke, directe tekst, die hier en daar schuurt. En er zit zoveel muzikaliteit in, je hoort de ritmiek. Ik ben muzikanten gaan zoeken die het schuren dat ik voelde hoorbaar moesten maken. Met viool en cello en daartegenover drums en elektrische gitaar leek mij dat mogelijk. Een violist en een cellist had ik zo gevonden, maar gitaristen en vooral drummers heb ik bijna moeten stalken om ze te krijgen. Maar het is gelukt, we hebben een geweldig team.”
Evy vindt het belangrijk om de acteurs en muzikanten bij het begin van ONTHUISD even te introduceren. Met zijn negenen zijn ze een team, benadrukt ze nogmaals. De acteurs – Lucas Siljée, Tristen Theunisz, Kelly Heijmans en Ties Wouters – Evy karakteriseert ze allemaal even als om duidelijk te maken waarom ze voor hen gekozen heeft. Ze legt uit dat de muzikanten – Dagmar van Wijngaarden (cello), Sannah de Haas (viool), Youri Traa (drums) en Thijmen Staps (elektrische gitaar) – een daadwerkelijke theatrale functie hebben in de voorstelling. Door het laten spreken van hun instrumenten kunnen zij veel woorden overbodig maken. “Maar uiteindelijk is de tekst toch dominant geworden”, concludeert ze bijna verontschuldigend. “Je kunt niet alles door muziek vervangen.”
Behalve acteren en musiceren op het toneel doet Evy alles aan ONTHUISD zelf, niet alleen de productie, maar bijvoorbeeld ook het toneelbeeld. Het huis waarin de vier acteurs wonen is een stalen kubus van twee, bij twee, bij twee meter, door Evy zelf in elkaar gelast: “Een huis dat te klein is voor alle emoties en meningen.” De meubels in het toneelbeeld zijn door Evy gestript tot alleen het frame ervan over was. “Met het verlies van hun jongste broertje is de warmte uit het huis verdwenen”, legt ze uit. Ik raak steeds meer geïnteresseerd, de voorstelling intrigeert me al nog voor ik haar gezien heb. Evy lijkt me een geboren theaterregisseur.
Alsof ze mijn gedachten af kan lezen, zegt ze dat ze bij het regisseren vaak het gevoel heeft dat het klikt wat ze doet. Om er vrij naar Maarten Luther aan toe te voegen: “Soms wil ik geen theaterregisseur zijn, maar ik kan niet anders.” Gedreven mensen, buiten geldwolven op de beurs ontmoet je ze alleen in de kunst. Je praat met hen over hun werk en wordt erdoor geraakt. Het maakt je op een vreemde manier gelukkig. Vooral als je achteraf denkt: Er zijn ongetwijfeld meer Evy’s in Brabant, jonge mensen met talent, durf en wilskracht. Alles op de wereld gaat mogelijk spoedig kapot, maar de kunst gaat door.
“Soms wil ik geen theaterregisseur zijn, maar ik kan niet anders.”
Dat niet alleen ik vertrouwen heb in de bijzonderheid en kracht van ONTHUISD blijkt uit het feit dat het stuk door mensen die er verstand van hebben al meerdere keren is geprogrammeerd: Op 10 mei in het Jan van Besouwhuis in Goirle, op 17 juni in De Nieuwe Vorst, Tilburg (STORM theaterfestival), op 23 juni om 15.30 en 18.00 uur in Studio 2 van Het Nationale Toneel in Den Haag (ENT theaterfestival) en tussen 1 en 5 augustus (dag en tijd nog onbekend) op Theaterfestival Boulevard in Den Bosch.
© Brabant Cultureel 2024
Foto voorpagina: Evy tussen de kranten tijdens een project op de Fontys academie.