Hans Zoete was in Eindhoven vooral bekend als docent fotografie bij het Centrum voor de Kunsten Eindhoven en als begeleider van fotoclubs. Begin jaren negentig nam hij het initiatief voor Foto Manifestatie Eindhoven. Met fotograferen stopte hij in 1995 waardoor zijn oeuvre vrijwel onbekend was. Dat veranderde met een expositie en een boek in 2022 en een recente documentaire over hem. Hij overleed op 15 maart 2024. Het afscheid vond plaats op 24 maart in DomusDela in Eindhoven.
door Irma van Bommel
Hans Zoete (Helmond 1948) volgde van 1964 tot 1969 zijn opleiding aan Academie voor Beeldende Kunst en Vormgeving in ’s-Hertogenbosch. Sinds 1983 hield hij zich bezig met fotografie. Eerst als documentair fotograaf, later als fotografiedocent bij het Centrum voor de Kunsten Eindhoven (CKE), als begeleider van fotoclubs en initiatiefnemer van Foto Manifestatie Eindhoven. Daarnaast is hij werkzaam geweest als consulent fotografie en beeldende kunst bij het Centrum voor Amateurkunst (nu Kunstbalie), als directeur van Museum ’t Oude Slot en de Verdieping in Veldhoven en als stafmedewerker bij het Nederlands Fotomuseum. Jarenlang schreef hij columns over fotografie in ‘Beeldschrift Brabant’, een uitgave van het Centrum voor Amateurkunst en fotobond BNAFV. Ook schreef hij inleidingen in boeken, zoals voor Brabant bestaat niet (2006), waarvoor hij ook het concept bedacht en de fotografen Piet den Blanken, Jos Lammers, Korrie Besems en Joyce van Belkom met elkaar in contact had bracht.
Hij maakte ‘kijk-praat-platen’
Als fotograaf was Zoete autodidact. Terwijl hij nog in ’s-Hertogenbosch woonde, werkte hij als buurtkunstenaar in de Kruidenbuurt in Eindhoven. Daar maakte hij ‘kijk-praat-platen’, affiches met fotocollages en kreten bedoeld om onderwerpen voor bewoners van volksbuurten bespreekbaar te maken. Op eigen initiatief maakte hij een fotoreportage over Harrieke, een meervoudig gehandicapt jongetje. Dat project mondde uit in het gelijknamige fotoboek, uitgegeven in 1987 bij Fragment. Daaruit volgden opdrachten, vooral in de zorgsector. Maar liever maakte hij vrij werk, waarvoor hij op reis ging naar Polen, Italië en Mexico.
In 1989 verhuisde Zoete vanuit Den Bosch naar Eindhoven. Hij werkte al enkele jaren bij het CKE toen hij in 1992 het idee opperde om in Eindhoven, in navolging van Naarden, een fotofestival te organiseren. Bart Brenneker, destijds afdelingshoofd van het CKE, raadde hem aan contact te zoeken met Harry Pennings (van Galerie Pennings) die toetrad tot de organisatie, evenals Harry Verbeek van de gemeente Eindhoven en Willem van den Berg, voorzitter BNAFV Brabant-Oost. “Ieder had zo zijn eigen expertise”, vertelde Zoete in een interview in 2019. “Harry Verbeek was een organisatietalent, Harry Pennings had als galeriehouder veel kennis van Nederlandse en Franse autonome fotografie, Willem van den Berg had veel kennis van Britse fotografie en ik was thuis in de Nederlandse documentaire fotografie.”
Foto Manifestatie Eindhoven is in totaal vier keer georganiseerd, in 1994, 1996, 1998 en 2000. De eerste editie was het grootst van opzet met maar liefst achtendertig exposities verspreid over de stad. Bij de biënnale van 1994 en die van 1998 zijn catalogi verschenen. “Tijdens het fotofestival in 1994 had ik zelf een solo-expositie bij Galerie Pennings, wat organisatorisch niet zo handig was, want we hadden onze handen vol aan het festival”, vertelde hij in 2019. Daarna stopte hij met fotograferen vanwege te drukke werkzaamheden. Jan Kok, die in 1994 in de commissie zat om exposities voor de biënnale samen te stellen, memoreerde bij het afscheid in DomusDela dat hij les had gehad van Hans Zoete. Niet zozeer in de techniek van de fotografie, maar meer in het vertellen van een verhaal met fotografisch beeld.
Hij wilde nog iets doen met zijn foto’s
Na zijn pensioen gingen de ogen van Hans Zoete achteruit. En na het overlijden van zijn geliefde Jannie, die hij jarenlang had verzorgd, ging hij ook zelf fysiek achteruit. De laatste jaren was hij blind en woonde hij in een verzorghuis in Aarle-Rixtel. De verhuizing betekende dat hij afstand moest doen van zijn boeken. De fotografieboeken schonk hij aan Pennings Foundation en deze staan daar nu in de bibliotheek. Hij wilde nog iets doen met zijn foto’s, in de vorm van een expositie en een boek. Zijn zoon Bouke, stiefdochter Nora en zijn vriend Jan de Rooij hebben de selectie gemaakt. Allemaal nog zwart-wit werk uit de analoge tijd. Met het boek Gezien. Hans Zoete, foto’s 1983-1995 is zijn fotografisch oeuvre veilig gesteld. In het boek staan een inleiding door Frits Achten, voormalig Hoofd Projectbureau van het CKE, en een interview met Hans Zoete door zijn zoon Bouke.
In de fotografie heb je jagers en vissers.
Ik ben een visser.
Pas via dit boek maakten we kennis met het eigen werk van Hans Zoete. Hij had een goed oog voor prachtige composities, licht-donker contrasten, het juiste moment, maar ook het bijzondere van het alledaagse. “Ik ga de schoonheid aan het licht brengen van iets wat anders niet gezien zou worden.” Het ging hem niet om de grote nieuwsfeiten of bekende locaties, maar om wat er toevallig gebeurde. Kleine dingen die er ook toe doen, “het cement tussen de stenen”. Geduldig wachten tot er iets gebeurt. “In de fotografie heb je jagers en vissers. Ik ben een visser.” Zijn foto’s gaf hij geen titels, locaties of dateringen mee, maar enige duiding was wel nodig voor zowel het boek als de expositie. Door de geselecteerde foto’s te omschrijven wist Zoete nog te vertellen wat de situatie was, op welke plek de foto was genomen en vaak ook nog in welk jaar.
De expositie vond in 2022 plaats bij Pennings Foundation. Een logische plek, omdat hij jarenlang actief was bij (toen nog) Galerie Pennings en de daaraan verbonden stichting Fotosz.nl. Die was in het leven geroepen om onder andere lezingen, een fotofestival en portfolioreviews te organiseren. Na de expositie zijn Paul Veltman, Hetty de Groot en Frans Simons aan de slag gegaan om een documentaire over Hans Zoete te maken. Die is nu af en wordt over enkele maanden aan het publiek getoond. Gelukkig heeft Zoete zelf de film nog kunnen horen. Hij was er content mee.
De portretten van Hans Zoete komen uit zijn privé-archief. Fotografen onbekend.
© Brabant Cultureel 2024
Reacties (1)