Nora van den Eeckhout was in de jaren tachtig en negentig een van de voortrekkers van de moderne dans in Brabant. Zij overleed op negenenzestigjarige leeftijd in een hospice. Kunstredacteur en kenner van de moderne dans Joost Goutziers blikt terug op haar leven dat getekend werd door succes en persoonlijk drama.
door Joost Goutziers • foto’s > Ernest Potters
Zij was dé pionier van de moderne dans in Tilburg. In haar eigen Danshuis gaf Nora van den Eeckhout van 1980 tot 1990 bijna dagelijks les aan honderden dansers. Bovendien bood ze hen de kans om te floreren in de voorstellingen en shows die zij met haar talenten maakte. In popzaal Noorderligt speelden haar dansers ‘Congo Blue’, in het IMAX-theater van De Beekse Bergen ‘Zomerschoenen’. Enkele andere titels van voorstellingen zijn ‘De Achtervolging’, ‘Inisch’, ‘Zoetzuur’ en ‘Ga…ik wacht wel’.
Vlak voor haar zeventigste verjaardag overleed Nora van den Eeckhout in een Tilburgs hospice aan een ongeneeslijke ziekte. Haar leven ging na de periode bij het Danshuis niet over rozen. Zij ontwikkelde een drankprobleem, leefde een pover bestaan en zwierf door de stad. Het contact met haar zoon en dochter verloor ze, maar aan het eind van haar leven is die band weer hersteld en heeft ze ook haar drie kleinkinderen leren kennen.
Een moeizame jeugd die haar leven tekende
Nora van den Eeckhout had een moeizame jeugd en die heeft haar leven getekend. In Tilburg studeerde zij aan de Dansopleiding van het Conservatorium. Op haar vijftiende leerde ze Ernest Potters kennen, fotograaf en bevlogen organisator van kunstevenementen. De twee kregen een relatie en begonnen in 1980 met het Danshuis in de binnenstad van Tilburg. Die studio was gevestigd aan de Telexstraat. Later zou daar het levendige kunstpodium Ruimte X ontstaan en tegenwoordig is die ruimte onderdeel van bioscoop Cinecitta.
In het Danshuis waren trainingen, repetities en voorstellingen. Ook het debuut van het spraakmakende Dansers Collectief was in Nora van den Eeckhouts broedplaats voor de moderne dans. Kristel van Issum, lange tijd choreograaf van Tilburgs punkdansgezelschap T.r.a.s.h., was een van haar leerlingen. Choreografen uit binnen- en buitenland gaven met enige regelmaat gastlessen in het Danshuis.
Pien van Welbergen-Danen was in die tijd haar rechterhand. Zij herinnert zich Nora van den Eeckhout als een rebel in de danswereld, maar ook als een charismatische vrouw met een groot hart voor haar dansers en haar omgeving. “Nora heeft bij mij de liefde voor dans aangewakkerd. Ze stimuleerde de dansers om ‘net even iets verder te gaan’, om lef en moed te tonen. Dat gebeurde doorgaans vriendelijk, maar soms werd ze plots met zichzelf geconfronteerd, veranderde haar gemoed en kon ze gefrustreerd en boos reageren.” De lessen bij het Danshuis waren van maandag tot en met zaterdag, ook in de avonduren. Meestal waren er in de studio twaalf tot vijftien dansers gelijktijdig aan het oefenen.
Dansvernieuwer Pina Bausch inspireerde haar
De stijl van Nora van den Eeckhout zat in de hoek van het expressionistisch danstheater. Zij was net als veel Brabantse kunstenaars en leeftijdsgenoten geïnspireerd door de Duitse dansvernieuwer Pina Bausch, maar ze verwerkte ook veel van zichzelf in de dans. Ze gaf haar leerlingen de kans om hun persoonlijkheid in de dans te laten zien en het beste uit zichzelf te halen. Ook hadden studenten invloed op de voorstellingen die bij het Danshuis werden gemaakt.
Voordat zij in Tilburg aan de slag ging met het Danshuis gaf ze twee jaar les aan kinderen bij het Werkcentrum Dans in Rotterdam. Bij haar eigen Danshuis werkte ze in het begin met volwassenen, maar op een gegeven moment richtte ze zich meer op de jongste dansers. Van den Eeckhout genoot van het werken met kinderen, zo zei ze destijds in een interview: “In de danslessen ontstaat zoveel moois, dat ontroert me. Ik geef kinderen iets muzisch mee, open een wereld voor ze. Voor kinderen is dans essentieel. Ze worden zich bewust van hun omgeving, het prikkelt hun fantasie en het kleine wereldje waarin kinderen verkeren wordt als het ware opengebroken.”
Nora van den Eeckhout zette ook de schouders onder de Danswerkplaats, een bundeling van krachten met theaters om veelbelovende dansers en choreografen in Nederland en België een podium te bieden. Deze werkplaats was aangesloten bij een netwerk met danshuizen in Nederlandse steden als Amsterdam, Utrecht, Den Haag en Leeuwarden en werd door de landelijke overheid gesteund.
Danshuis ter ziele doordat de steun wegviel
Het Danshuis ging rond 1990 ter ziele doordat steun van provincie en gemeente wegviel. Nora van den Eeckhout lanceerde daarop haar dansgezelschap Hôtel. Dat beloofde een rebels, eigenzinnig expressionistisch dansgezelschap te gaan worden. Het was de bedoeling elk jaar minstens één grote voorstelling te maken met vier jaar op rij telkens een van de elementen als uitgangspunt: lucht, aarde, water, vuur. De naam Hôtel was gekozen om uit te dragen dat de deuren bij Nora van den Eeckhout altijd voor iedereen openstonden. Dansers mochten in- en uitlopen, zowel professionele dansers als amateurs.
Een van de voorstellingen was ‘Grand Hotel’ met zes danseressen. Het decor was een hotel in een deplorabele staat, met spiegels en schilderijen op de witte wanden, enkele stoelen, een bed en een kaptafel. In hoeken en gaten slingerden kunstrozen. De dansessen waren de bewoonsters van het hotel. Deze personages hadden de tand des tijds niet doorstaan.
Gebrek aan erkenning terugkerend verhaal
Nora van den Eeckhout bleef onder haar eigen naam lesgeven, maar stopte daarmee in 1996. Zij voelde zich wederom niet gesteund door de overheid. Gebrek aan erkenning was een terugkerend verhaal in haar loopbaan. Bovendien eiste de gemeente Tilburg dat de studio goed zou worden geïsoleerd. Daar had de choreografe geen geld voor.
Na de periode met het Danshuis vertrok Nora van den Eeckhout naar het buitenland. Ze verbleef onder meer in België waar ze in ruil voor onderdak mensen verzorgde. “Dat zorgen zat in haar genen”, aldus Pien van Welbergen-Danen. Haar vrienden en collega’s uit Tilburg verloren haar in die periode uit het oog. De relatie met Ernest Potters was over en ook het contact met haar kinderen glipte haar uit de vingers. Drank was een groot probleem en dat had gevolgen voor haar geestelijk welzijn.
Lange tijd zwierf zij door de stad, klopte soms aan bij oude vrienden. De daklozenopvang van Traverse nam haar onder zijn hoede. Ze had een vriend. Enkele dagen per week was ze op een boerderij in Diessen waar ze hielp met het werk dat daar lag. Pien van Welbergen-Danen: “Ook hier toonde ze tot het laatst van haar leven haar zorg en behulpzaamheid. Ze was ernstig ziek, kon nauwelijks lopen, maar toen ze hoorde dat de boerin verkouden was, wilde ze haar gaan helpen.”
Nora van den Eeckhout stierf maandag 5 februari 2024 in een hospice in Tilburg waar zij enkele dagen eerder was ingetrokken. Het afscheid is in besloten kring, op de boerderij waar zij zo graag kwam. Pien van Welbergen-Danen creëert bovendien een eigen herdenkingsmoment. Zij danst deze maand in ‘Good [old] Time’s,’ een voorstelling gemaakt voor 55-plus dansers bij Het Holland Dance Festival in Den Haag. “Dit weekend draag ik die op aan mijn lieve dansmentor Nora.”
Ernest Potters (1953 – 2022) fotograaf en artistiek gangmaker
© Brabant Cultureel 2024
Lees hieronder de vele reacties!
Mooi eerbetoon aan het bewogen leven van Nora.
lieve Nora,
Je bent en blijft mijn favoriet. Wat had je mooie verhalen en wat is dit een mooi stukje! Ik wou dat je dit nog had mee gekregen dan zou je apetrots zijn en er nooit meer over ophouden.
Jij maakte de dagen altijd gezellig en mooi en ik ben blij dat ik je heb leren kennen.
Mooi artikel, het doet haar recht.
Wat een prachtig geschreven eerbetoon..
samen met foto’s van Ernest Potters ..
❤️
Wat een mooi eerlijk stuk. Ze kon zo prachtig dansen.
Beste Joost,
Wat een mooi artikel heb je geschreven over Nora. Een artikel dat laat zien wat zij met haar Danshuis, het Dansers Collectief en haar inspirerende lessen en voorstellingen voor de danswereld en de stad betekend heeft, voordat zij ‘zichzelf verloor’, zoals een zusje van Ernest zo mooi uitdrukte.
Triest en tragisch zoals haar leven is gelopen. Fijn dat haar nu postuum de eer wordt aangedaan die ze verdient.
Jammer, mooi persoon samen prachtige projecten met haar gedaan o.a “Indisch, De schoentjes, Efteling etc” helaas is het laatste project dat we samen zouden doen “Water met Paul van Kemenade” er nooit van gekomen en ligt het nu in mijn archief als onvoltooide.
Prachtig verwoord, Joost. Door haar niet te sparen, prijs je haar. Laat ons de goeie herrinneringen doen overleven.
Nora was jarenlang de danslerares van mijn oudste dochter! Zij was net als wij ook van Indische komaf! Later kwam ik haar nog tegen toen ze op de Noordhoekring woonde en drankverslaafde was! Ze was verdrietig dat ze haar kinderen niet meer zag! Ik probeerde haar toen te bemoedigen! Een vrouw die veel heeft gestreden in haar leven! Rust zacht!
Nora… heb haar nog lang gezocht maar niet kunnen vinden. Samen de opleiding gedaan, gedanst, lief en leed gedeeld. Mooi artikel wat haar eer aandoet. Ze was een begrip in de danswereld ❤️
Heel mooi om al deze momenten terug te lezen. Bedankt voor dit mooie stuk. Ik ben volwassen geworden in het danshuis. De periode dat ik in Hôtel heb gedanst was ik de benjamin. Het gezelschap bestond uit mooie jongvolwassenen waar ik als tiener tussen dansten. Ik was kind aan huis en 7,5 uur per week te vinden in de dansstudio.
Water was Idd de laatste voorstelling waar wij mee bezig waren. Deze zou in de 3burcht gegeven worden geloof ik. Iig een zwembad dat al een tijdje gesloten was en ideaal voor een voorstelling vond Nora.
Mijn dochter heeft les van haar gehad toen ze kind was. Ze vond het heerlijk. En was echt van streek toen haar lessen stopte.
Prachtig verhaal over een mooi mens uit een mooie tijd.
en nu rust zij,
het beweeglijk Belgisch-Nederlands, Indonesch-Chinees en lenig, leuk meisje, die ik enigzins kende
en er danslessen van kreeg,
ja, zij belandde aan een
zelfkant van deze, oh
zo, waanzinnige
wereld, ach !
i saw the best minds of my generation destroyed by madness,
en schonk haar soms een of twee
consumpties wanneer benodigde
moneten haar dan daar ontbraken
Wat een mooie foto’s!! Die had ze zeker gewaardeerd en wat een prachtig artikel. Fijn dat ze de kleinkinderen heeft mogen leren kennen. Ik denk altijd met een grote lach terug aan die prachtige Nora, zittend op het muurtje in de zon met een peukie of op het bankje bij de tuinkas. Mooie verhalen, en een niet te missen schaterlach.
Mooi geschreven Joost.
Nora was Nora was Nora…
Veel tijd in haar Danshuis doorgebracht in mijn jonge jaren. Veel geleerd ook. Vanmiddag de herdenking meegemaakt. Zo mooi, zo in de stijl van Nora. Prachtige Nora.
Begin 80-er jaren lekker geïmproviseerd met Jacques P. en Chris K. in de studio.
Heel waardevol geweest.
Wat een fijne herdenking was dat gisteren
Nora, …….. dank je wel voor je adembenemende dansvertolking van ‘Judaskuss’ (Ausstellungsforum BBK Düsseldorf 1992 ).
En Joost, jij ook voor je prachtige memorie.
een mooi artikel wat recht doet aan wat Nora heeft betekend en hoe ze als was. De deur stond ook altijd open (repetities met Louise R.) en ik heb ook de muziek mogen maken bij een prachtig project van haar. Goed om te lezen dat ze nog contact heeft gehad met haar kleinkinderen.
Helaas, ik heb Nora van den Eeckhout nooit zien dansen. Toen ik haar na jaren afwezigheid weer af en toe tegen kwam in de Tilburgse binnenstad, was haar balletdanscarrière al lang voorbij. De eerste keer dat ik haar weer zag, kon ik me nauwelijks voorstellen dat ze vroeger zo’n frêle lichaam had gehad zoals op tal van foto’s uit de jaren zeventig, tachtig te zien was. Maar ze was meestal vrolijk gestemd, lachte veel en genoot zichtbaar wanneer ze ergens op straat ging zitten of rondreed, al of niet in gezelschap van haar vriend Ben Verhaag die vaak blokfluit speelde.
Helaas, het is er niet meer van gekomen om haar te bezoeken op de boerderij waar ze vrijwilligerswerk deed. Dat zou nog wel eens gebeuren. Maar nee. Nora verdween voorgoed uit het straatbeeld. Wat resteert zijn enkel herinneringen en een paar foto’s die ik de afgelopen jaren van haar gemaakt heb.
Tenslotte, beste Joost, je hebt een mooi stuk geschreven dat recht doet aan een bijzondere vrouw. Ze zou er zeker van genoten hebben.
Joep Eijkens
Prachtig artikel over het bewogen leven van een bijzondere vrouw die veel mensen in het hart heeft geraakt. En wat een mooie herdenkingsceremonie: met de huifkar met een tractor ervoor door de modder, om uit te komen bij een idyllische plek in het bos, een vuur dat brandde, aan de rand van een vijver. Mooi dat ze op die plek veel tijd heeft kunnen doorbrengen.
Ik maakte haar mee in de jaren negentig, ik was betrokken (pr/publiciteit) bij de voorstellingen Lucht en Water en twee edities van dansfestival Paradise Regained in Bosvreugd. Het was een groots avontuur met hoge pieken en diepe dalen. Ik had het niet willen missen. Je was een tijd uit het oog maar nooit uit het hart, Nora. Ik zal je nooit vergeten.
Hard leven…sterke vrouw…mooi artikel..rust zacht Nora…
Lieve Nora,
ik wist niet dat je zo groots was, maar als mensen mij vroegen wat ik het liefst zou zijn geworden, wat mij het meest jaloers maakt of ik het meeste mis, dan zijn het de mensen die hartstochtelijk dansen. Vanaf mn achtste heb ik op ballet gezet. Doordat we verschillende keren verhuisd zijn, ben ik vaker van school en docent gehad. Het was voor mij haat- liefde. Ik vond het zo mooi, docenten zeiden dat ik aanleg had, maar pasjes onthouden vond ik moeilijk en haalde mij uit mijn flow. Het gaf frustratie, maakte me onzeker en onvrij. Het was vaak een strenge balletjuf of dat leek. Tot ik bij Nora kwam. Met weemoed denk ik terug. Achteraf was dit zo precies wat ik zocht, wat ik nodig had. ze prikkelde fantasie. Je mocht verhalen maken met dans. Nog niet eerder was ik zo op mn plek. Hier kon ik wat mee. Dat zaaltje in de telexstraat, die piano…eindelijk mocht ik ook dansen vanuit intuïtie, gevoel en fantasie. Ik werd er gelukkig van en denk nog steeds met heimwee terug. Toen ze stopte heb ik dat nog lang gezocht. Ik heb het niet meer gevonden. Zij was haar tijd vooruit. Maakte ruimte om vanuit passie te werken in plaats van regels. Prachtig die foto’s. Mooie ode aan Nora. Doet me zoveel deugd.
Zie nu pas Kristel van Issum die ik ook ken in haar werk van haar les heeft gehad en Fenne, die net als ik een meisje uit de binnenstad is. Het danshuis van Nora in de Telexstraat is iconisch voor mij en dus voor velen. Moet denk ik een droom zijn geweest wat ze heeft gerealiseerd en voor kinderen heeft kunnen doen. Een plek met jouw eigen zaaltje, waarbij je kan werken waar jij in gelooft. Eigenheid, Expressie op je eigen manier. De schoonheid hiervan, durven laten ontstaan. Die stomme subsidies en regels denk ik dan. iemand heeft het destijds onvoldoende goed gezien. Dat is vaak als je het anders doet.
Dank je wel voor dit artikel en dank je wel Nora. Ik zag je vaak zwerven door de stad aan het eind van je leven, maar wel met een metgezel. Hoe een leven kan lopen. Ik dacht dan altijd ‘Daar heb je Nora’, maar zei niets en jij ook niet. Wist ook niet of je mij nog herkende. Hoorde ook van iemand via iemand dat hij jou heel erg lief heeft gehad en nooit vergeten is. Dat kan ik me voorstellen. Wat was je mooi van binnen en van buiten.
Onlangs hoorde ik dat mijn ex-schoonzuster Nora van de Eeckhout, een bijzonder getalenteerde vrouw en een gepassioneerde en bevlogen danseres, na een bewogen en tragisch leven, is overleden. Dit trieste nieuws raakte mij zeer. Moge haar ziel rusten in liefde en vrede. Laat haar nu maar dansen met de sterren in de hemel. Paulus Potters & Marie-Thérèse Potters-Vincenti.