Komen cowboys alleen maar voor in de VS? Nee, ook Europa kent zijn eigen cowboys, zo blijkt uit het fotoboek ‘European Cowboy’ van de Oisterwijkse fotograaf Bjorn Staps. Geen cowboys die een rol spelen, maar mannen die een gevaarlijke sport bedrijven.
door Joep Eijkens
Talloze professionele fotografen die de kost verdienen met opdrachten in de commerciële sfeer, werken vaak tussen de bedrijven door ook aan eigen projecten, meestal in de vorm van een fotoboek. De in Oisterwijk woonachtige Bjorn Staps is één van hen. Hij debuteerde onlangs met een fotoboek over een opmerkelijk onderwerp: de wereld van de Europese cowboy.
Ervaren lifestyle fotograaf
Staps, die ook werkzaam is als docent aan de afdeling Fotografie van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten (KABK) in Den Haag, presenteert zich op zijn website als ‘ervaren (lifestyle) fotograaf’. In zijn persoonlijke projecten draait het om ‘mensen die op zoek zijn naar een persoonlijke vorm van vrijheid, heroïek en stoerheid’.
Niet zo vreemd dus dat hij een mooi onderwerp zag in een type cowboys van wie de meeste mensen geen weet hebben dat ze bestaan. In eerste instantie dacht ikzelf aan de vrijetijdscowboys die je kunt tegenkomen in de Brabanthallen in ’s-Hertogenbosch tijdens het jaarlijkse countryevenement Western Experience. Maar nee, hier gaat het er heel wat serieuzer aan toe. Hier hebben we te maken met jonge mannen die zich bezighouden met een gevaarlijke wedstrijdsport: ‘bullriding’ ofwel, zoals Staps het omschrijft ‘proberen 8 seconden op een wild bokkende stier te blijven zitten’.
Staps slaagde erin om hen van zeer nabij te volgen
De afgelopen vier jaar is de fotograaf in de wereld gedoken van een kleine, hechte gemeenschap van jongemannen die elke zomer door Italië, Frankrijk en België reizen, van het ene plattelandsdorp naar het andere, om mee te doen aan lokale rodeo-wedstrijden. Mannen voor wie het niet alleen een sport is maar ook en meer nog een manier van leven. Staps is erin geslaagd om hen van zeer nabij te volgen. Daarvan getuigen op de eerste plaats de vele portretten in zwart-wit en kleur die een belangrijk onderdeel uitmaken van zijn boek. Geposeerde portretten die mij door de poses en enigszins melancholieke, verzadigde kleuren af en toe aan cowboyfilms uit de jaren zestig doen denken.
Het interessantst vind ik de beelden van de diverse wedstrijden. Die worden – net zoals de rest van het boek zonder bijschriften – gepresenteerd in een apart katern. Op de buitenkant daarvan – een soort deurtje dat je toegang geeft tot het strijdtoneel – staat een enigszins geheimzinnige, in het donker genomen foto van cowboys achter een lint van vuur. Gaat het hier om een ritueel aan de vooravond van een wedstrijd? Het herinnerde mij aan een documentaire over nachtelijke bijeenkomsten van de Ku Klux Klan. Maar bij ‘bullriding’ gaat het natuurlijk om iets heel anders, zo onschuldig als wat.
Tijdens wedstrijden opgelopen blessures
Nou ja, onschuldig – het is een gevaarlijke sport waarbij menige cowboy gewond raakt. Dat blijkt niet alleen uit diverse foto’s, maar ook en vooral uit de laatste bladzijden van het boek. Daar komen de portretten van de cowboys nog eens langs, maar dan op klein formaat en met gegevens (in het Engels en Frans) over onder meer nationaliteit, leeftijd, gewonnen prijzen en ook de tijdens wedstrijden opgelopen blessures. Zo heeft de negentienjarige Belg Quirino de Decker zijn rodeopassie moeten bekopen met ‘A displaced cervical spine, a torn right biceps, a bruised rib and a torn muscl in the leg’. Hij hoopt niettemin nog eens mee te doen aan wedstrijden in Canada, Australië en – natuurlijk – het land waar het allemaal begon, de VS. Bij zijn zeventienjarige landgenoot Théo Wonville staat achter ‘Blessures’: ‘No injuries so far.’
Bjorn Staps (fotografie en tekst), European Cowboy. Eindhoven: Lecturis 2023, 153 pp., ISBN 9789462264816, hb., € 50,00.
© Brabant Cultureel 2023