column door Arnold Verplancke (tekst en foto’s)
Wat wil je nog meer, als liefhebber van klassieke muziek? In Breda om een uur of elf worden opgepikt door een ruime en luxe autobus. Begin van de avond weer teruggebracht. En in die tussentijd vier leuke, korte en zeer gevarieerde concerten bezoeken in verrassend kleine (al dan niet voormalige) protestantse kerkjes in Zeeland. Tussendoor nog genieten van een lunch en aan het einde van de middag wijn toe.
Gereformeerde kerk als kantoor en als concertruimte
Ik zal niet teveel reclame maken en alleen één keer vermelden dat Musico Reizen dit soort trips soms organiseert. Het reisbureau is een paar jaar geleden verkast van Utrecht naar Zeeland en maakt daar volop gebruik van. In het gehucht Driewegen is de vroegere gereformeerde kerk Eben Haëzer aangekocht. Die dient nu als kantoor en als concertruimte, maar ook als begin- en eindpunt van de ‘Muzikale tocht door de Zak van Zuid-Beveland’.
Als ik het opschrijf klinkt het bijna vulgair, maar de naam duidt het gebied aan ten zuiden van Goes en ten oosten van Borssele. Hoe klein de dorpjes ook zijn, ze hebben altijd wel minstens één maar vaak twee en soms drie kerken. Door de ontkerkelijking, maar ook door het samengaan van de Nederlands Hervormde en de Gereformeerde kerk zijn meerdere van die kerkgebouwen verkocht aan particulieren.
Daar maken de organisatoren van deze eendaagse muziekreis dankbaar gebruik van. Ze nodigen zangers en musici uit hun wijde relatiekring uit om in die kerkjes op te treden. De meesten komen niet uit Zeeland, maar elders uit ons land. De tocht die ik zaterdag 13 mei 2023 meemaakte, begon na de lunch in dat dorpje Driewegen met een ritje naar Hoedekenskerke, u weet wel aan de Westerschelde.
De Sint Joriskerk daar dateert oorspronkelijk uit de vijftiende eeuw, maar het grootste deel van het huidige gebouw is van later datum. Daar traden op de Japanse barokvioliste Yumina Ishii en André Poortvliet. Hij is organist in Middelburg, maar bespeelde hier het klavecimbel. Solo liet hij twee sonates van Scarlatti horen en samen met de violiste twee sonates van Händel. Het klonk allemaal fris, zorgvuldig en levendig. Een veelbelovend begin.
In het dorp Ovezande moesten de organisatoren improviseren. Omdat de kerk die zij oorspronkelijk in gedachten hadden door een ander evenement moeilijk bereikbaar zou zijn met de grote touringcar, moesten worden uitgeweken naar een kleiner voormalig gebedshuis. Wit Arjaentje, was dat kerkje genaamd, naar de muurschildering van Adrianus. Dat leverde een nieuw probleem op. De kleine ruimte bleek akoestisch namelijk ternauwernood opgewassen tegen het grote volume van operazangeres Eva Kroon, een alt ook bekend van de Nationale Opera. Zij zou er samen met pianiste Heleen Vegter drie prachtige Franse liederen ten gehore brengen van Berlioz, Lili Boulanger en Duparc.
Door de ervaring wijs geworden, vroeg Kroon de nieuwe groep bezoekers liever achterin het kleine kerkje een plaats te zoeken. Sterker nog, terwijl de twintig concertgangers achterin aarzelden, deed zij een ‘soundcheck’. Ze zong even op vol volume, wat ze in bepaalde passages nodig zou hebben. En inderdaad, de meesten zochten een schuilplaats op de achterste banken. Maar ondanks deze akoestische beperking genoot iedereen van de indringende liederen met hun romantische, maar soms sombere stemmingen. Van ‘Le spectre de la rose’ van Berlioz tot het ‘Chanson Triste’ vanDuparc.
Een combinatie die nog maar zelden te horen is
Met veel minder volume zong vervolgens Klaartje van Veldhoven Nederlands repertoire in de van oorsprong ook zeer oude kerk van Oudelande. Op haar programma stond werk van Daan Manneke, geboren in Kruiningen en woonachtig in Breda, en van Hendrik Andriessen. Menigeen kent haar nog van Bachs ‘Boerencantate’ waarmee ze een paar jaar geleden door Nederland toerde en ook Eindhoven aandeed. In Oudelande werd zij begeleid door Dirk Luijmes op harmonium, een combinatie die nog maar zelden te horen is. Luijmes speelde tussen de twee liederen door zelf nog werk van Cor Kint. Op mij maakte vooral de liedcyclus ‘Miroir de Peine’ van Andriessen diepe indruk. Het gaat over de lijdensweg van Jezus en de ervaringen van zijn moeder. In het vierde lied (Kruisdraging zou de Nederlandse vertaling luiden) hoor je als het ware de verzwakte veroordeelde voortstappen en zeulen met het kruis.
En dan het verrassende slotakkoord in het kerkje van Musico zelf in Driewegen. Een heel andere toon. Het Duo Heer Halewijn, dat meestal Nederlands cabaret en smartlappen van voor de oorlog zingt, van Pisuisse, Louis Davis en Koos Speenhof, had op verzoek repertoire ingestudeerd van Annie M.G. Schmidt. Jawel zij is geboren in diezelfde Zak van Zuid-Beveland en heeft gewerkt in de bibliotheken van Goes en Vlissingen voordat zij zich in Amsterdam vestigde. In haar lied ‘Knapenkoor’ komt nog het dorp ’s-Gravenpolder voor, op een steenworp afstand van Driewegen.
Bariton Jeroen Manders en accordeonist René Onsia kregen niet alleen de lachers op hun hand met het geestige repertoire van ‘Annie M.G.’, maar ook de meezingers. Menig liefhebber van klassieke muziek bleek ook deze klassiekers uit bijvoorbeeld ‘Ja zuster, nee zuster’ nog uit het hoofd te kennen.
Was dat nou duur zo’n muzikale excursie, hoor ik u denken. Nee, dat valt erg mee. Eén kaartje eerste rang voor de Nationale Opera is duurder. Dan kun je overigens ook vier uur onder de pannen zijn, maar zonder hapje, drankje en busreis. Het ligt er maar aan waar je het mee vergelijkt.
Vorige column Arnold Verplancke:
Ashley Stapelfeldt verrast met haar sterke sopraan
© Brabant Cultureel 2023