In 1940 werden in Amsterdam 21.661 huizen bewoond door joden. Van hen overleefden bijna 62.000 mensen de Holocaust niet en van de meeste van hun voormalige woningen raakte het joodse verleden vergeten. Soms ging een nieuwe eigenaar op zoek naar eerdere eigenaren en bewoners van zijn huis en dat leidde tot de oprichting van de Stichting Joodse Huizen die sinds 2015 jaarlijks een boek uitbrengt met beschrijvingen van een aantal van deze huizen en hun vooroorlogse bewoners.
En dat niet alleen in Amsterdam, maar ook daarbuiten, in de Mediene. Deel 9 verschijnt op 16 april 2023 en bevat een beschrijving van het pand Waterhoefstraat 33 (nu huisnummer 63) in Tilburg. Jan Timmermans schreef deze bijdrage over Salomon Mozes (1899-1943) en zijn gezin met twee kinderen plus een Duits pleegkind. Drie gezinsleden werden op 11 juni 1943 in Sobibor vermoord, Salomon viel datzelfde lot ten deel op 16 juli. Eén kind van Salomon en zijn vrouw Kaatje Mozes-Zilverberg (1897-1943), hun oudste dochter Martha, overleefde de oorlog. Salomon en Kaatje waren op 11 juni 1924 getrouwd. Let op de datum; hoe cynisch kan het zijn? Voor de woning liggen struikelstenen.
Foto’s > Boven: Salomon Mozes en Katrien Mozes-Zilverberg, Tilburg 1941. Daaronder: Roosje Mozes, (pleegkind) Horst Eichenwald en Martha Mozes. Klassenfoto: Roosje, linksboven en Horst, inmiddels met de roepnaam Hans, tweede jongetje van rechts onderaan. Struikelstenen: voor het huis Waterhoefstraat 63 in Tilburg. Foto’s > Wiki Middenbrabant (zie link onder dit artikel voor meer informatie over de familie Mozes) en Hans Lodewijkx.
Het lijkt natuurlijk gekkenwerk. Alleen al voor die huizen in Amsterdam zijn in deze reeks al gauw zo’n duizend delen, voor heel Nederland misschien wel tweemaal zoveel. Noord-Brabant is daarbij nog maar mondjesmaat aan bod gekomen met huizen in Bergen op Zoom in de delen één, twee en drie, Tilburg in deel drie (twee huizen), acht en negen en Eindhoven in deel vier. Inmiddels liggen op tal van plaatsen in Noord-Brabantse steden en dorpen struikelstenen waarvoor vaak door heemkundekringen en lokale werkgroepen onderzoek is gedaan. Het zou goed zijn om de daarvoor verzamelde informatie in te brengen bij de Stichting Joodse Huizen. (lt)
‘Open Joodse Huizen | Huizen van Verzet’ is een jaarlijks terugkerend programma van sprekende herdenkingen. Vertellers, bezoekers en bewoners delen verhalen in huizen waar Joden of verzetslieden woonden en werkten voor, tijdens en vlak na de Tweede Wereldoorlog. In een twintigtal plaatsen vinden activiteiten plaats, waaronder in Bergen op Zoom.
Over Mozes Salomon in Wiki Middenbrabant
Lees ook op Brabant Cultureel:
‘Ons Huis’ over het lot van een joodse familie is een boek met een missie
Een imposant monument voor de joodse Noord-Brabanders, maar met gebreken