Eenzaamheid, machteloosheid, schuldgevoel, verantwoordelijkheid. Een moeder van een gehandicapt kind ervaart het allemaal. En ook de boosheid en het verdriet. Lottie Hellingman speelt heel invoelbaar zo’n moeder in het toneelstuk Broos van Matzer theaterproducties.
door Arnold Verplancke • scènefoto’s > Karin Jonkers
Boven haar hoofd hangt dreigend aan slappe koorden een groot rotsblok. Als een zwaard van Damocles. Of als het rotsblok van Sisyphus dat hij levenslang tegen een berg omhoog moet duwen. Of gewoon als een donkere wolk. Dit decor geeft de doem weer waaronder het leven van Kyra zich plotseling afspeelt. Een jonge, levenslustige moeder die tot dan de wind mee heeft: een lieve man als maatje, een gezonde zoon Samuel, waardevol en bevredigend werk in Afrika, waar zij muziekles geeft. Haar man werkt voor een NGO. En dan onverwacht in verwachting van een dochtertje: Romy.
‘Ze nemen haar mee, mijn benen nog in de beugels. Voor ik haar heb gezien, voor ik haar heb geroken, gevoeld, herkend. Wat doen ze? Waar zijn ze? Waar is mijn kind? Waar is mijn man?’ Lottie Hellingman heeft weinig woorden nodig om in het begin van het stuk de spanning en wanhoop te laten voelen van de moeder wier leven in één klap kantelt en nooit meer zorgeloos zal zijn. Haar kindje heeft het syndroom van Down. En zij levenslang de zorg: 24/7.
Onmacht
‘Jij bent niet zoals wij’, merkt ze onmiddellijk wanneer het kindje op haar wordt gelegd. ‘Ik wil haar teruggeven, inruilen, terugduwen, ongedaan maken. (…) Ik heb gefaald, mislukkeling.’ Regisseur Madeleine Matzer heeft de knappe tekst zelf geschreven na gesprekken met zes moeders van gehandicapte kinderen. Hun ervaringen en onmacht klinken er duidelijk in door. Hellingman speelt de gevoelens heel herkenbaar. Haar tekstbehandeling is voorbeeldig. Instrumentalist Helge Slikker zorgt voor toepasselijke muziek, begeleidt haar en geeft soms ook even tegenspel als haar man Menno.
Ondanks de zware thematiek krijgt het publiek toch regelmatig gelegenheid stoom af te blazen. Vooral de goed bedoelde, wel herkenbare, maar o zo foute opmerkingen van Kyra’s omgeving leiden tot verontwaardigd gezucht en gesteun in de zaal. Haar moeder spant wel de kroon met haar messcherpe onbegrip: ‘Mijn moeder barst in huilen uit, als ze Romy ziet. Kind toch, zegt ze, en jij was zo’n mooie baby.’
Ze staat er alleen voor, haar man gaat weer aan het werk. Buren nodigen haar wel lief uit voor een kopje koffie, maar ze heeft gewoon hulp nodig voor allerlei alledaagse dingen. ‘Kom het gras maar maaien zeg ik, de kattenbak verschonen, zolder opruimen, de was strijken, de badkamer poetsen, de wc ontstoppen, poeplakens wassen…’
Onverhoeds
Ook de coach die haar begeleidt, kan automatisch op Kyra’s wantrouwen rekenen: ‘Jij met je aangeleerde empathie, coachingkunstjes, je perfecte leven…’ Maar haar vraag raakt Kyra onverhoeds: ‘Hoe is het met jou? Wie zorgt er voor jou?’ En bij de coach vindt ze een oud Afrikaanse motto terug: ‘It takes a village to raise a child’. Dat betekent zelf een familie creëren van betrokken mensen die de zorg delen.
Broos is een voorstelling van anderhalf uur, die nog vele uren tot nadenken kan stemmen. Matzer voert het stuk op in veel theaters, maar ook in besloten kring voor organisaties en bedrijven. In alle gevallen kunnen bezoekers na afloop meedoen aan een interactief nagesprek. Bedoeling is om in dialoog met elkaar het begrip te vergroten tussen ouders van zorgintensieve kinderen, hun sociale omgeving, zorgprofessionals, overheden en werkgevers.
Voorstelling: Broos. Tekst en regie: Madeleine Matzer. Spel: Lottie Hellingman. Compositie en muziek: Helge Slikker. Decor: Sanne Danz. Gezien: première Verkadefabriek Den Bosch, 31 maart 2023.
Nog te zien in onder meer:
woensdag 12 april > Veldhoven • Theater De Schalm
donderdag 13 april > Oss • De Groene Engel
dinsdag 18 april > Veghel • De Blauwe Kei
zaterdag 13 mei > Waalwijk • De Leest
donderdag 1 juni > Weert • Munttheater
Matzer.org
Lottie Hellingman.nl
Helge Slikker.nl
© Brabant Cultureel 2023