column door Arnold Verplancke
Eindhoven zal er niet van wakker hebben geleden. Maar afgelopen zondag (19 maart 2023) klonk daar een splinternieuwe pianocompositie. Marjolijn Sengers van Podium Klassiek Eindhoven – niet te verwarren met het bijna gelijknamige televisieprogramma – bestelde enkele jaren geleden bij de Belgische pianist/componist Florestan Bataillie (1992) een nieuw werk. Dat schreef hij prompt: Repeat. Maar helaas, corona gooide roet in het eten en de (wereld)première in Eindhoven moest drie keer worden uitgesteld.
Minimal music
In de tussentijd mocht Bataillie het werk samen met een flink aantal andere composities uit de coronatijd wel al opnemen op een nieuwe cd. Uiteindelijk was het zondag zover en vond de première plaats. Voor een goed gevulde zaal in de Kazerne speelde de componist bijna aan het einde van zijn concert Repeat in het openbaar. Het is een pianostuk van bijna vijf minuten dat wel de invloed verraadt van componisten uit de twintigste eeuw van zogeheten minimal music, maar zeker ook het enthousiaste en eloquente idioom van de jonge Belg zelf laat horen.
Voordat Bataillie zijn compositie in Eindhoven ten doop hield, speelde hij werk van Eric Satie, Arvo Pärt en Philip Glass, componisten die hij bewondert. Telkens voegde hij een eigen werkstuk toe, geïnspireerd op deze grote voorgangers. Ze zijn ook op de nieuwe cd te vinden met namen als Sowie Satie, Last Night, Morning Coffee en Shattered. De cd is eind vorig jaar opgenomen in het Concertgebouw van Brugge, waar Battaillie artist-in-residence is geweest.
Podium Klassiek Eindhoven van Marjolijn Sengers organiseert al jarenlang interessante concerten met kamermuziek, tegenwoordig in de Kazerne aan de Paradijslaan. Op Tweede Paasdag (10 april 2023) zijn daar fluitist Peter Verduyn Lunet en pianist Hans Eijsackers te beluisteren met romantisch en modern repertoire. Op zondag 23 april sopraan Lenneke Ruiten en pianist Thom Janssen met liederen van Richard Strauss, Brahms en Britten.
Purcell
De avond ervoor kon ik ook een bijzonder muziekevenement meemaken, maar dan van de veel oudere componist Henry Purcell (1659-1695). In de Vlaamse Opera van Antwerpen werd in de regie van Guy Cassiers zijn onvoltooide The Indian Queen opgevoerd. Niet zoals vaak met voornamelijk de muziek en de zangpartijen, maar compleet als ‘dramatic opera’, zoals in de tijd van de componist zelf. Dus met alle oorspronkelijke gesproken teksten, afgewisseld met de aria’s, duetten en koorzang.
Voor dat acteerwerk stonden op het podium Engelse toneelspelers die vertrouwd zijn met oude teksten zoals die van Shakespeare. Zij vertolkten de verschillende personages, maar ze werden afgewisseld door operazangers die dezelfde rollen speelden. Soms stonden ze tegelijk op het podium, de acteurs en zangers. Sterker nog, soms was er een verdriedubbeling. Want op bewegende schermen op het podium waren ook vooraf opgenomen films te zien van de acteurs in dezelfde scènes, maar dan historiserend gekostumeerd. Dat in tegenstelling tot de zwarte en grijze, tijdloze kleding op het toneel.
De volle zaal in het operagebouw kwam op de première daardoor bijna ogen tekort. Om het feest compleet te maken zat Le Concert d’Astrée in de orkestbak. Het speelde voortreffelijk onder leiding van dirigent/klaveciniste Emanuelle Haïm. Deze productie van The Indian Queen is nog tot en met aanstaande zaterdag te zien in Antwerpen.
Tristan und Isolde
Deze week gaat bij Opera Ballet Vlaanderen tegelijk een geheel nieuwe versie van Wagners Tristan und Isolde in première in de regie van filmregisseur Philippe Grandrieux. Ruggengraat van deze vijf uur durende voorstelling zal een film zijn van Grandrieux van drie vrouwenlichamen die beurtelings het beeld vullen. Volgens een dramaturge van het gezelschap die de film heeft gezien, is de montage even poëtisch als rauw, ‘ontdaan van elke franje of behaagzucht’. Deze nieuwe versie van Wagners opera uit 1865 is vanaf woensdag 22 maart 2023 vier keer in Gent te zien en van 9 tot 23 april vijf keer in Antwerpen.
Pip Utton
Enkele weken geleden kon ik in de Studiozaal van de Tilburgse schouwburg trouwens genieten van een andere Britse acteur, namelijk Pip Utton (1952). Hij maakt regelmatig een tournee door Nederland met een solovoorstelling. Ik zag Utton voor het eerst in het jaar 2000 op het Fringe Festival in Edinburgh. Hij speelde toen Hitler in het stuk Adolf, in diens laatste uren in de bunker. Voor het publiek voelde dat oncomfortabel indringend. Niet alleen vanwege de Nazi-banieren op het podium en de gelijkenis van de geüniformeerde acteur met de Führer. Maar ook omdat Utton de bezoekers onwillekeurig langs hun eigen vooroordelen en intolerantie voerde en zo liet voelen hoe verleidelijk het fascisme kan zijn.
Afgelopen jaren heb ik ook zijn solo’s gezien als Margaret Thatcher en als een man wiens vrouw gaat dementeren en die tenslotte hetzelfde lot ondergaat. Dit keer reisde Utton als Bob Dylan langs de theaters. Hij speelde de zanger alsof hij voorafgaand aan een optreden met de pers – het publiek dus – sprak over zijn leven. Utton beheerste alle details uit Dylans leven. De voornaamste boodschap van de zanger aan de pers: Ik ben geen boegbeeld van een generatie, geen spreekbuis van een stroming, alsjeblieft. Ik ben slechts een tekstschrijver en liedjeszanger.
Ik heb weer genoten van de manier waarop hij in de huid van zijn personage kroop, ontspannen, zonder te overdrijven. Na afloop hoorde ik zeggen: Ik dacht echt even dat Dylan zelf zat te praten. Hopelijk komt Pip Utton volgend jaar weer met een show naar Nederland en doet hij dan ook Tilburg (en andere steden met een Engelstalig publiek) weer aan. Ik zal graag blijven aanschuiven.
operaballet.be/the-indian-queen-verenigt-theater-en-opera
operaballet.be/tristan-und-isolde
© Brabant Cultureel 2023