column door Arnold Verplancke
Voetbal, dat is toch niets voor vrouwen! Dat kun je tegenwoordig niet meer zeggen, na de recente successen van de zogenaamde Oranjeleeuwinnen. Ik denk dat je het gevaar loopt gelyncht te worden. Maar: ballet is toch niks voor mannen, krijg ik nog vaak te horen. Niet als ik erbij vertel dat een vriendin meegaat, of mijn dochter. Die gelden als een soort van excuus. Maar alleen? Als man?
Laat ik het maar bekennen: ik ben vorige maand helemaal alleen naar het Nederlands Danstheater (NDT) 2 geweest, de jongerengroep, en op de dag dat ik dit schrijf ga ik vanavond in mijn eentje naar NDT 1, het hoofdgezelschap. Handig dat dit in Den Haag gevestigde danstheater ook door het land reist en de schouwburg van mijn woonplaats Tilburg aan doet. Voor Het Nationale Ballet ben ik eind oktober wel naar Amsterdam gereden, omdat een vriendin graag The Sleeping Beauty in zijn volle glorie wilde zien. En volgende maand ga ik daar weer kijken, maar dan naar eigentijds werk van de Britse choreograaf David Dawson.
Choreografie
Waarom zou een man niet kunnen genieten van prachtige bewegingen van dansers en danseressen, het verrassende lijnenspel van een choreografie, een gedanst verhaal of een uitgebeeld psychisch drama? Geen idee. Zouden mannen dan zo weinig oog voor esthetiek hebben? Onzin natuurlijk. Allemaal vooroordelen, evenals de gedachte dat alle dansers homo’s zijn, zoals alle kappers trouwens…
Ook mensen die helemaal geen ervaring hebben met dans en ballet kunnen vol bewondering en ontzag kijken naar de geweldige techniek en lichaamsbeheersing van dansers en danseressen. Daar is een jarenlange dagelijkse intensieve training aan voorafgegaan. Ik herinner me een bijzonder aardige documentaire uit 1988, Schijnbewegingen, waarin de bekende voetballer Johan Cruijff en de choreograaf Rudi van Dantzig elkaars trainingen bezoeken en elkaars toppers bewonderen: Marco van Basten en Clint Farha.
Jiří Kylián
Nu er toch een naam is gevallen, kan het geen kwaad er aan te herinneren dat we in ons land al jarenlang kunnen genieten van talentvolle choreografen. Naast de al genoemde Van Dantzig klinken zeker namen als Hans van Manen, Toer van Schayk en Jiří Kylián bekend in de oren. Van de laatste voert NDT 1 deze avond drie werken uit voor een uitverkochte schouwburgzaal.
Net als bij opera gaat het bij een balletvoorstelling natuurlijk ook om de bijzondere wisselwerking tussen beeld, spel en muziek. Wie in de documentaire Clint Farha ziet dansen rond de middenstip krijgt automatisch de muziek van Bach mee. Bij een bezoek aan The Four Seasons volgende maand, de atletische choreografie van David Dawson, klinkt de gelijknamige compositie van Max Richter, uitgevoerd door onder anderen stervioliste Isabelle van Keulen.
Enthousiast
Misschien een verrassing voor buitenstaanders: balletvoorstellingen worden heel goed bezocht. Het Nederlands Danstheater trekt vaak volle zalen. Het Nationale Ballet evenzeer. En nog opmerkelijker: niet alleen met oud publiek, maar zeker ook met jongeren, onder wie natuurlijk veel enthousiaste jonge balletleerlingen. Het is een feest om ze te zien genieten.
Deze hele column klinkt misschien als een overbodige apologie. Natuurlijk is ballet ook iets voor mannen. Of je nu de geschiedenis bekijkt, met koning Lodewijk XIV die zelf danste en als jongen opkwam als de zon, of als je beseft dat er tegenwoordig meer balletten voor mannen worden geschreven dan voor vrouwen, zoals Van Dantzig in 1988 al opmerkte. Ook het nieuwste werk van Dawson Legacy Variations wordt uitgevoerd door drie mannelijke dansers.
Operette
Laten we dan nog maar een vooroordeel bij het grof vuil zetten, namelijk dat operette een achterhaalde theatervorm is. U weet wel: operette was iets tussen opera en musical in en klonk vooral Duits. Begin deze eeuw oordeelde de vaderlandse subsidiegever dat operette te weinig vernieuwend was en viel het financiële fundament weg onder het laatste professionele gezelschap, de Hoofdstad Operette. Sindsdien voeren voornamelijk amateurgroepen operettes op.
Maar zie daar, verrassing! De Nationale Opera haalt deze maanden volle zalen met Operetta Land, een werkelijk reuze speelse voorstelling van Steef de Jong. Gebruik makend van allerlei bestaande operettemelodieën heeft hij een bont familiespektakel geschapen, met een forse knipoog naar de traditionele operette. Zijn vindingrijke kartonnen decorelementen verbluffen iedereen: ze klappen uit, rijden weg of rijzen omhoog. Personen vermommen zich natuurlijk. Het sprookjesachtige verhaal is even ongeloofwaardig als leuk.
Natuurlijk loopt alles goed af. Voor de mensen in het levenslustige Operetta Land tenminste. Niet voor de boosaardige koning van het sombere buurland Operanië, prima gespeeld door Frederik Bergman uit Berkel-Enschot. Alle operetteteksten in deze voorstelling zijn in het Nederlands, geschreven door Paulien Cornelisse. Maar de koning van Operaland zingt onvertaald Frans: dreigende aria’s uit Faust van Gounod, om maar het verschil aan te geven.
Ik zou iedereen kunnen adviseren om voor deze productie de reis te ondernemen naar Amsterdam: maar de kaartjes zijn uitverkocht.
www.ndt.nl/agenda/celebrating-an-evening-with-jiri-kylian/
www.operaballet.nl/het-nationale-ballet/2022-2023/dawson
www.operaballet.nl/orkest/isabelle-van-keulen
www.operaballet.nl/de-nationale-opera/2022-2023/operetta-land
www.operaballet.nl/het-nationale-ballet/2022-2023/sleeping-beauty
© Brabant Cultureel 2022