Het schilderij Blick auf Murnau mit Kirche van Wassily Kandinsky in het Van Abbemuseum in Eindhoven is bestempeld als roofkunst. Dat is kunst die door de nazi’s in de periode 1933 – 1945 is gestolen van veelal Joodse eigenaars of onder dwang door hen is afgestaan. Het Van Abbe en de gemeente Eindhoven – eigenaar van het schilderij – gaan het werk teruggeven aan de betrokken familie.
In 2015 ontving het Van Abbemuseum een formele claim op het kunstwerk dat in 1951 werd aangekocht. Na een eerste inventarisatie door de gemeente en de familie is toen besloten om samen de Restitutiecommissie te vragen om een bindend advies. Deze onafhankelijke commissie is in 2001 door de Nederlandse overheid ingesteld om over dit soort verzoeken te adviseren. Ze beschikt over de deskundigheid die daarvoor nodig is. De Restitutiecommissie oordeelde in januari 2018 in een eerste bindend advies dat de gemeente Eindhoven het schilderij niet over hoefde te dragen aan de familie.
De familie was het met deze uitspraak niet eens en stapte naar de rechter. Dat leidde er toe dat de gemeente Eindhoven en de familie in februari 2019 overeenkwamen om een herzieningsverzoek in te dienen bij de commissie. De afspraak was dat beide partijen zich aan de uitslag zouden conformeren. Het nader onderzoek bracht nieuwe feiten boven tafel waardoor de restitutiecommissie tot een ander oordeel kwam.
In een persbricht zegt Anastasia van Gennip, zakelijk directeur van het Van Abbemuseum: “Het is goed dat dit langdurige proces nu ten einde is. Het advies van de Restitutiecommissie is helder én bindend. In overleg met de familie gaan we de overdracht zo snel mogelijk regelen. Voor de gemeente en het museum is het uitgangspunt altijd geweest dat in zaken als deze recht moet worden gedaan. Wij hebben met open vizier meegewerkt aan alle onderzoeken, ook in samenwerking met de familie.”
Edy de Wilde
Blick auf Murnau mit Kirche (1910) van Wassily Kandinsky was het eerste schilderij dat Edy de Wilde, vanaf 1946 directeur van het Van Abbemuseum, voor zijn basiscollectie aankocht. Kandinsky (1866-1944) wordt wel beschouwd als de schilder van de eerste moderne abstracte werken. Deze van oorsprong Russische schilder en theoreticus vestigde zich, na een verblijf aan het Bauhaus in Duitsland, in 1933 in Frankrijk waar hij in contact kwam met andere, evenzeer vernieuwende schilders.
Het museum verwierf dit schilderij in 1951 bij kunsthandel Légat in Den Haag. Op de oude inventariskaart van het museum staat “vroeger verzameling A. Kaufmann, door diens in Nederland wonende dochter verkocht aan Légat (opg. Légat).” Gezien de mogelijk joodse naam ‘Kaufmann’ en de ‘entartete’ aard van het kunstwerk, rezen al eerder vermoedens dat het werk een problematische herkomstgeschiedenis zou kunnen hebben.
De familie was van mening dat Blick auf Murnau mit Kirche afkomstig is uit de collectie van Johanna Margareta Stern-Lippmann en haar man Siebert Samuel Stern. Haar man stierf in 1935 in Berlijn, waar het echtpaar toen woonde. In 1937 vluchtte Stern-Lippmann uit nazi-Duitsland en belandde in 1938 via omzwervingen in Amsterdam. Tijdens de oorlog dook ze onder, maar werd ontdekt door de Duitse bezetter. Ze is in 1944 in Auschwitz op zeventigjarige leeftijd vermoord. (en)