Beeldend kunstenaar Gam Bodenhausen tekent vanuit de lijn, als een soort ontdekkingstocht. Grote formaten en langdurige projecten gaat zij niet uit de weg. In haar atelier in een oud schoolgebouw in Eindhoven vertelt ze over de ontwikkeling in haar werk en haar plannen om ruimtelijker te gaan werken.
atelierbezoek door Irma van Bommel • Fotografie Joep Eijkens
Het atelier aan de Kronehoefstraat in Eindhoven wekt de indruk dat Gam Bodenhausen (1973) hier al jaren werkt. Dat is niet zo. Dertien jaar lang had zij haar werkplek in TAC aan de Vonderweg, dat nu gedeeltelijk wordt gesloopt. Na nieuwbouw en renovatie van het complex, wil ze daar weer terugkeren.
Een wand met een rasterpatroon van beelden van gesteenten trekt de aandacht. Het blijken geen tekeningen te zijn, maar foto’s geprint op kalkpapier. De foto rechtsboven toont het gesteente aan de kust van Normandië, met om en om laagjes vuursteen en kalksteen. “Ik ben gefascineerd door de diepe tijd, de geologische tijdspanne”, vertelt Bodenhausen. “We hebben geen idee wat zich in vroegere tijden heeft afgespeeld. Alles wat rest zijn oeroude, harde lagen, met daarin fossielen en mineralen. Door het opzoeken van geologische lagen voel ik een verbintenis met de landschappen waarin ik mij begeef.”
In 2018 werkte zij maandenlang aan een wandtekening in het Oog, een patio in het Van Abbemuseum. “Ik ben gewend vanuit de lijn te tekenen, als een soort ontdekkingstocht. Ik werk graag heel groot en teken met natuurlijke lijnen, dat ligt mij wel.” Ze maakte de tekening met grafietstift, wat er zo in de buitenlucht kwetsbaar uitzag. Maar het bleek weersbestendig. “Grafiet is waterafstotend, dus het spoelt niet zomaar weg met een regenbui.” Voor dit project deed zij onderzoek in het Lake District in Engeland. Met een plaatselijke gids bezocht ze een oude grafietmijn om terug te keren naar de geschiedenis van het grafiet. Grafietaders zaten tussen het graniet. Bij de expositie in het Van Abbemuseum had ze wat brokken grafiet uitgestald. De brokken liggen nu in haar atelier.
Op dit moment is Bodenhausen bezig met een publicatie over het project ‘Graphite Knots’ in het Oog. In 2016 maakte zij haar eerste boek, Grey Horizontals. Toen werkte ze samen met een schrijver en een vormgever. Nu gaat ze het boek zelf maken. Op de Jan van Eyck Academie in Maastricht, waar alumni gebruik mogen maken van het grafisch atelier, werkt ze voor de nieuwe publicatie met risotechniek. Steven ten Thije, hoofd collecties van het Van Abbemuseum, zal een tekst voor het boek schrijven. In het najaar wordt het gepresenteerd in een oplage van honderdtwintig.
Labyrint
Afgelopen voorjaar was in de grote zaal van TAC de tentoonstelling ‘After The Flood’ te zien. Een samenwerking tussen Bodenhausen en Simon Benson. Een maand lang hadden zij gewerkt aan een labyrint met tekeningen van beiden. Ze kozen voor de vorm van een labyrint om de bezoeker telkens met één of enkele werken te confronteren zodat deze geconcentreerd naar het werk kon kijken. Ter voorbereiding kwamen ze, in coronatijd, twee jaar lang regelmatig bijeen in elkaars atelier.
Bodenhausen maakt niet alleen tekeningen met grafiet, maar werkt ook op andere manieren met dit materiaal. Zo stempelde zij met grafiet op papier. Dit deed ze voor het eerst voor het ladekastproject van Galerie Phoebus in Rotterdam. Daar kwam weer nieuw werk uit voort. Aan een wand in het atelier hangen lange stroken patroonpapier, bewerkt met grafiet en vervolgens gekreukt. Ze noemt ze ‘steenhuiden’. ”Meestal is papier de drager van mijn werk, nu is papier wat het werk maakt.”
Schuurpapier
Op een tafeltje ligt een nieuw materiaal: een soort kneedgom van grafiet. Daarmee kan ze sneller en grover werken. Dat betekent een nieuwe techniek! Afgelopen tijd is Bodenhausen meer met nieuwe technieken bezig. Tijdens een werkperiode vorig jaar bij Make Eindhoven experimenteerde zij eerst met grafische technieken (zeefdruk) met schuurpapier, gecombineerd met tekenen. Daarna ging ze ruimtelijk werken. Op een uitgeholde boomstronk met afgebroken takjes bevestigde ze geboetseerde vingers van was. Dat werd gegoten in brons en moet nog worden afgewerkt. Ze is van plan vaker ruimtelijk werk te gaan maken.
Het was niet voor het eerst dat ze ruimtelijk werk maakte. Tijdens haar opleiding aan de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam koos ze voor de vrije richting en maakte ze kennis met alle media. Ze maakte toen vooral ruimtelijk werk, performances en video. Na de Rietveld ging ze naar de Jan van Eyck Academie in Maastricht, waar ze zich verdiepte in video en installatiekunst. Ze maakte landschappen op schragen, van deeg en zaagsel gemengd met lijm. Tussen deze beelden stonden weer monitors met videofragmenten van haar reizen.
Ze was veelzijdig bezig, maar heeft ook altijd getekend. Om gedachten te visualiseren en schetsen te maken van installaties. Na de Jan van Eyck verhuisde ze terug naar Amsterdam en maakte ze tekeningen, grof en punkachtig, op groot formaat. Daarnaast maakte ze deel uit van het punkmuziekduo The Skills. Een samenwerking met Simone van Dijken. Na een paar jaar verhuisde ze naar Rotterdam waar ze een atelierruimte betrok in het kunstenaarsinitiatief Het Wilde Weten. Door de geboorte van haar tweeling kwam van werken in het atelier niet veel meer. “En in die periode paste punk niet meer.”
‘Na het stoere, punkachtige, was het nu tijd voor de moederkant. Want die mag er ook zijn.’
Regelmatig trok ze met haar gezin in de weekenden naar een tweede huisje van haar vader in Sint-Martens-Voeren in België. Daar organiseerde zij ieder seizoen samen met haar partner Marcel de Buck een soort festival met kunstenaars, muzikanten en dichters. Er werd buiten gewerkt, in de tuin en in de omgeving. Het waren mooie, druk bezochte weekenden, waarbij bezoekers kwamen uit beider netwerken, via Bodenhausen van de Gerrit Rietveld Academie en de Jan van Eyck Academie, via De Buck van AKV St. Joost. Het laatste project dat zij daar organiseerden was hun trouwerij.
Kinderen
In 2009 verhuisden zij naar de regio Eindhoven, naar Geldrop om precies te zijn, de plaats waar Bodenhausen opgroeide. “Ik volgde het ritme van de kinderen. En als kunstenaar ging ik opnieuw op zoek naar de verbintenis met mijzelf en mijn werk.” Ze ging tekenen, zowel figuratieve, persoonlijke onderwerpen als collages en structuren. “Na het stoere, punkachtige, was het nu tijd voor de moederkant. Want die mag er ook zijn.” Ze raakte weer in een flow. Tekeningen legde ze naast elkaar en daar kwam de serie ‘Grey Horizontals’ uit voort.
In het najaar van 2021 verbleef Bodenhausen voor een maand in het gastatelier van het Vincent Van GoghHuis in Zundert. Tijdens een wandeling kwam ze langs het landgoed van Richard en Henriëtte Roland Holst. Die omringden zich daar met schrijvers en kunstenaars. Dat deed haar denken aan de verhalen van haar oma, die eveneens opgroeide in een kunstenaarsmilieu, omdat haar vader in Amsterdam een drukkerij runde. Iedere werkperiode levert weer nieuwe associaties en nieuwe kunstuitingen op. Zo ging Bodenhausen in Zundert voor het eerst weer met kleur werken, na vele jaren alleen in zwart-wit te hebben gewerkt. Ze heeft al plannen voor een volgende werkperiode, deze keer in Ierland en Schotland.
Werk van Gam Bodenhausen is te zien bij:
Museum Rijswijk, Papier Biënnale 2022 ‘TRANSITION’,
t/m 13 november 2022
Van Abbemuseum, Dwarsverbanden (collectiepresentatie),
t/m 1 juli 2024
Galerie Im Körnerpark, Berlijn, Anonyme Zeichner,
t/m 24 augustus 2022
Lees ook op Brabant Cultureel:
Gam Bodenhausen maakt tekening in Het Oog in het Van Abbemuseum
© Brabant Cultureel 2022