Column door Arnold Verplancke
Wat kan iets simpels toch een geluksmoment opleveren! Al wandelend in de Oude Warande, een historisch park in Tilburg, zie ik een splinternieuw houten bankje staan bij een lieflijk watertje. Niets bijzonders hoor ik U denken? Toch wel, als je net op BBC World alle onherstelbare vernielingen hebt gezien in Oekraïne. Hele dorpen vrijwel weggevaagd en steden met onafzienbare rijen zwartgeblakerde karkassen van woonkazernes. Dode lichamen als woordeloze getuigen. Dan kan een eenvoudig bankje voor een blij en dankbaar gevoel zorgen.
Ik woon in een land waar stilletjes een nieuw bankje verschijnt, bijna vanzelfsprekend, om het oude te vervangen. Dat is geen verdienste. Ik ben toevallig hier geboren, en niet daar. Mensen sporten onbekommerd in het park. Een jongen rent als een hinde zo snel en verend voorbij. Verderop in een mager lentezonnetje spelen meisjesteams vrolijk hockey. Hij hoeft niet zijn land te verdedigen tegen een overmacht. Zij hoeven niet dagenlang te schuilen in volgepropte kelders. Langs een natuurlijke greppel lopend, denk ik dat die misschien als loopgraaf zou kunnen dienen. Wellicht zelfs als tankversperring, maar dat weet ik niet zeker. Ben meer van de luchtmacht dan van de cavalerie.
Raket
Afgelopen week ben ik in Eindhoven naar het Royal Scottisch Symphony Orchestra gaan luisteren zonder maar één moment te vrezen dat een raket het gebouw kon verwoesten, zoals in Marioepol. Het grote orkest speelde voor mij onbekend maar interessant werk van de Engelse componisten Walton en Elgar. Daar tussenin kwam de Franse pianiste Lise de la Salle bij het orkest het geliefde Tweede Pianoconcert van Rachmaninov uitvoeren.
Dat had ik toevallig een paar weken eerder ook gehoord in de splinternieuwe concertzaal Amare in Den Haag, door het Residentieorkest met de Rus Denis Kozhukhin als solist. Prachtige en krachtige uitvoeringen alle twee en Rachmaninov verveelt natuurlijk niet. Al zou ik het niet erg hebben gevonden als het Tweede Pianoconcert van zijn landgenoten Prokofjev of Sjostakovitsj op de lessenaars had gestaan, een van die keren.
Russen
Jaja dat zijn allemaal Russen. Maar aan die gekkigheid als in Polen moeten we vooral niet meedoen, waar voorlopig geen werk van Russische componisten meer mag klinken. Alsof die iets met de oorlog in Oekraïne te maken hebben. Sterker nog, in hun tijd hebben zij alleen maar last en tegenwerking ondervonden van de toenmalige Russische of Sovjet machthebbers.
Ook in Eindhoven, maar dan in de intieme sfeer van Podium Klassiek (PKE) in de Kazerne, hoorde ik Die Sieben Letzte Worte unseres Erlösers am Kreuze van Joseph Haydn, heel integer en genuanceerd uitgevoerd door het Adam Quartet. Zeer toepasselijk natuurlijk in de tijd voor Pasen en een favoriet werk van Marjolijn Sengers die deze kamermuziekserie programmeert. Maar geen enkel Nederlands strijkkwartet bleek het op het repertoire te hebben. Na overleg met de Nederlandse Strijkkwartet Academie bleken deze vier jonge musici bereid het in te studeren, speciaal voor dit optreden in Eindhoven.
Waargebeurd
Soms ontkom ik er niet aan om voor bijzondere voorstellingen buiten de eigen provincie te gaan shoppen. Zo heb ik vorige maand mijn kleindochter voor haar eerste opera-ervaring meegenomen naar de Nationale Opera in Amsterdam. Daar hebben we Denis & Katya gezien, een werk uit 2019 van de Britse componist Philip Venables en de Amerikaanse librettist Ted Huffman. Zij namen een waar gebeurd liefdesdrama uit 2016 als uitgangspunt, namelijk van twee vijftienjarige Russische jongelui, Denis en Katya. Omdat het meisje niet met haar vriend mocht omgaan, namen zij samen de benen en kraakten ze een huis waar wapens bleken te liggen. Via een livestream deelden zij hun laatste uren met ontelbare internetkijkers over de hele wereld. Totdat de politie het pand bestormde en het tweetal om het leven kwam. Politiekogels of zelfmoord?
In de slechts zeventig minuten durende opera gaat het vooral om de reacties op het tragische lot van de tieners. Zij komen zelf niet in beeld op het podium. Een zanger en een zangeres vertellen en zingen in korte scènes wat er volgens anderen en volgens de media allemaal is gebeurd. Op de achterwand verschijnen WhatsApp berichten. In de orkestbak geen orkest, maar op het podium vier cellisten die de muziek van Venables spelen. Een verrassend indringende en sterke eigentijdse opera, maar kennelijk niet voor een groot publiek. De zaal was misschien maar half vol, maar wel met opvallend veel jonge mensen. Zo kweek je toch een nieuw publiek.
Vrede
Ik woon in een land waar dit allemaal veilig en in vrede mogelijk is. Onbezorgd wandelen in een park, theater en musea bezoeken als je zin hebt, dichtbij en ver weg. Sterker nog, ik heb eigenlijk nooit anders gekend. Ik ben van na de Hongerwinter en geboren met de Bevrijding in zicht. Toch heb ik vrede nooit naïef als iets vanzelfsprekends gezien of ‘gratis’. Laten we zuinig zijn op alles wat we hebben opgebouwd, op ons leven in vrede en op het bloeiende cultuurlandschap dat alleen kan blijven bestaan als we er volop gebruik van blijven maken.
Foto op voorpagina: Een ander bankje in de Oude Warande, net na de storm Eunice in februari 2022.
En kijk, inmiddels ook geheel vernieuwd. Foto’s > Hans Lodewijkx
© Brabant Cultureel 2022