door Arnold Verplancke
Pandemie? Dat is een woord uit een geschiedenisboek in verband met de pest of zoiets. Corona? Een biermerk. Covid? Nooit van gehoord. Lockdown? Dat slaat op dictatoriale landen waar mensen gedwongen binnen moeten blijven. Het leek tot 2020 toch ondenkbaar dat in ons eigen land, Nederland, de overheid de horeca zou verbieden koffie te schenken. Laat staan dat ze toneelspelers of orkesten zou verhinderen op te treden.
Er is veel veranderd in een paar jaar tijd, en niet ten goede. Op een vastgestelde tijd kijken we naar het beeldscherm waar twee mannen ons vertellen dat we alleen naar de winkel mogen als we iets besteld hebben. Oh nee, nu ook zonder te bestellen, als het maar niet later dan vijf uur is. We noteren het braaf en houden ons eraan. De hele situatie doet denken aan een dystopische roman waarin een almachtige en alomtegenwoordige overheid de bevolking dirigeert volgens zelf bedachte regels.
Ongehoorzaamheid
Nee ik roep niet op tot ongehoorzaamheid. Ik behoor ook niet tot de complotdenkers. Ik constateer alleen tot mijn verbazing dat ik in een andere wereld terecht ben gekomen dan ik ooit had gedacht. Niet meer de vrijheid heb zomaar een hapje te gaan eten en dan naar het theater te gaan.
Ik behoor wel tot degenen die soms even naar buurland België gaan om me daar een hapje en drankje te veroorloven. En ook om enkele concerten bij te wonen. Want (hoera!) nadat de culturele instellingen de sluiting van theaters en concertzalen hebben aangevochten bij de Belgische Raad van State en gelijk hebben gekregen, gaat het Bach Festival in Brugge toch weer door, zij het in afgeslankte vorm. Dus eind van de week ben ik daar van de partij en zal ik genieten van bijvoorbeeld Bachs Hohe Messe onder leiding van Philippe Herreweghe.
Die mis van Bach zal ik nooit vergeten. Zo’n vijfentwintig jaar geleden raakte ik betrokken bij een nachtelijk verkeersongeval. Ik zal u de details besparen, maar mijn gloednieuwe Peugeot ging ter hoogte van Weert over de kop en belandde onderaan het talud van de rijksweg. In mijn cd-speler draaide – u raadt het al – de Hohe Messe in een uitvoering uit 1971 met Elly Ameling als sopraan en Karl Münchinger als dirigent. Het tweede schijfje van de dubbel-cd zat in de cd-speler, om precies te zijn. Auto total loss en ook de cd niet meer te redden. Een paar maanden heb ik het gered met een halve mis, maar daarna miste ik het Credo, Sanctus en Agnus Dei toch te zeer en heb ik de dubbel-cd van John Eliot Gardiner uit 1985 er bij gekocht. Ook een prachtige interpretatie, maar mijn hart weent toch het meest bij die geamputeerde eerste versie.
Kaartjes
Ik laat me niet gauw ontmoedigen en blijf ook nu in Nederland kaartjes kopen voor voorstellingen en concerten die ik graag wil zien en waarvan ik nu alleen maar kan hopen dat ze doorgaan. Het risico is niet groot: of de uitvoering gaat door en ik beschik tijdig over een kaartje, ook als er maar een beperkt aantal toeschouwers in de zaal mag. Of Rutte c.s. houden de deuren gesloten en dan krijg ik keurig het geld terug of een voucher voor later. Dat is altijd goed gegaan. Dus een oproep aan u: steun mijn protest tegen de sluiting van onze culturele sector en blijf eigenwijs kaartjes bestellen.
Zo kijk ik uit naar de productie van Het Zuidelijk Toneel Sartre & De Beauvoir. Die zal zondag 30 januari in Tilburg te zien zijn, 3 februari in Eindhoven en 11 juni in Den Bosch, deo volente. Simone de Beauvoir (1908-1986) was een vooraanstaande Franse schrijfster, filosofe en feministe. Zij leefde samen met de filosoof en (toneel)schrijver Jean-Paul Sartre (1905-1980), een van de vaandeldragers van het existentialisme. Voor hem is de mens ‘gedoemd tot vrijheid’ in een wereld zonder god. Sartre en De Beauvoir golden als publieke intellectuelen en rolmodellen. Ze hadden grote invloed op het West-Europese denken in het midden van de vorige eeuw.
De voorstelling van Het Zuidelijk Toneel is geschreven en geregisseerd door Stefaan Van Brabandt (1979), die ook eerder toneelstukken maakte over Socrates, Marx en Spinoza. Sien Eggers en Frank Focketyn spelen de twee cultfiguren die terug kijken op hun leven, op hun denken en op hun liefdesrelatie.
Viool
Op 6 februari zou ik eigenlijk naar de opera Salome gaan In Amsterdam, maar door al het coronagedoe is die productie afgelast. Dat betekent dat ik de zondagmiddag even kan gaan luisteren naar violist Pieter van Loenen en pianist Tobias Borsboom bij Podium Klassiek Eindhoven. Zij voeren onder de titel The silence between werk uit van onder anderen Strawinsky, Debussy en Poulenc.
Een dag later trakteer ik mezelf opnieuw op een violist en een pianist, namelijk Janine Jansen en Denis Kozhukhin. Zij spelen in het Muziekgebouw in Eindhoven Schubert, Brahms en Beethoven. Janine Jansen hoop ik trouwens eind april opnieuw te beluisteren met Brahms, maar dan in het Concertgebouw van Amsterdam samen met Die Deutsche Kammerphilharmonie uit Bremen.
Apocalyps
De muziek van Bach is natuurlijk niet alleen in Brugge te beleven. Opera2day wil rondreizen met een productie die J.S. Bach – de Apocalyps heet. Die is gemaakt in samenwerking met de Nederlandse Bachvereniging ter gelegenheid van haar honderdjarig bestaan. Gebruikmakend van de muziek van de componist zelf hebben Serge van Veggel (scenario en regie) en Thomas Höft (libretto) de opera gemaakt ‘die Bach nooit schreef’. Te zien 16 februari in Tilburg en 8 maart in Eindhoven.
Wie het Koninklijk Concertgebouworkest dicht bij huis wil horen in plaats van in Amsterdam, kan op 18 februari terecht in het Muziekgebouw Eindhoven. Het orkest speelt daar werk van Skalkottas, Debussy en Respighi en samen met sopraan Louise Alder de Chants d’Auvergne van Canteloube.
Dit is zomaar een greep uit programma’s die ik zelf mooi vind en waar ik naar uitkijk. Mijn advies: maak vooral uw eigen keuze en steun onze theaters en concertzalen door gewoon kaartjes te blijven kopen als een demonstratie en steunbetuiging. We zullen ze wel klein krijgen die cultuurbarbaren in Den Haag. Toch?
Aanvulling 18 januari 2022: Vanwege corona is het speelschema van HZT gewijzigd. Dat is hierboven aangepast. De geplande voorstelling in Roosendaal is vervallen.
Het Zuidelijk Toneel: hzt.nl/speelt/sartre-de-beauvoir
Van Loenen en Borsboom: youtu.be/4E1Jf1xxSfw
© Brabant Cultureel 2022
Helemaal Gelijk Arnold. Verfrissende protest column.