Giersbergen ligt ten zuiden van Drunen (gemeente Heusden) in de Loonse en Drunense Duinen. Het is nu als ‘natuurpoort’ met horeca en een camping een trekpleister voor mensen die vanuit noordelijke richting het nationaal park bezoeken. Maar Giersbergen is ook een gehucht met een bijzondere geschiedenis dat er mede door zijn afgelegen ligging in is geslaagd het rustieke karakter van boerengehucht te bewaren.
Giersbergen ontstond in 1244 door de schenking van een stuk grond aan een abdij bij Brussel. Die stichtte er een uithof die eerst door lekenbroeders en later door pachters werd uitgebaat en die door verdere aankopen en schenkingen zodanig werd uitgebreid dat de uithof het hele middendeel van de Loonse en Drunense Duinen ging bestrijken. Toen de reformatie aan invloed won en onteigening een reële dreiging werd, verkocht de abdij van Ter Kameren dit verafgelegen bezit. De twee pachthoeven kwamen in privébezit en door erfdelingen ontstond een gehucht met negen boerderijen dat tot ver in de twintigste eeuw een afgelegen boerengemeenschap bleef.
Nationaal park
Over Giersbergen is al vaker gepubliceerd, zowel in boekvorm als in artikelen die allerlei aspecten van heden en verleden belichten. De nieuwste loot aan die stam is een boek waarin Kees van den Oord in opdracht van heemkundekring Onsenoort het hele verhaal nog eens vertelt. Voor de middeleeuwse en vroegmoderne geschiedenis zijn daarmee oudere en nieuwe inzichten naast nieuwere gezet zonder goed te scheiden wat echt verouderd en niet langer houdbaar is en wat wel leidt tot een goed begrip van de landschappelijke situatie en het beheer als uithof van Ter Kameren.
Daar staat tegenover dat de modernere geschiedenis hier levendig en goed is beschreven en het boek ook ruim aandacht besteedt aan aspecten als natuur (nationaal park), Giersbergen in de beeldende kunsten en de rol die Giersbergen speelt in de recreatieve activiteiten in de Loonse en Drunense Duinen. Mooi is ook de aandacht voor de grote zorg die wordt besteed aan het behoud van het rustieke karakter van het gehucht, dat al lang geen boerengemeenschap meer is, en met behoud van het eigen karakter toch niet verandert in een openluchtmuseum. De gemeenschapszin is er nog onverminderd groot en vooral daar is dit boek een uitdrukking van. Dat het boek ruim en erg mooi is geïllustreerd mag zeker niet onvermeld blijven. (lt)
Kees van den Oord, Van Uithof naar Natuurpoort. Giersbergen, een Brabants gehucht uit 1244. Nieuwkuijk: Heemkundekring Onsenoort 2021, 160 pp., ISBN 978-90-74711-23-4, pb., € 22,00.
